Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane’nin 1870’li yılların başındaki doğa tarihi koleksiyonu

Türkiye’de ilk Doğa Tarihi Müzesi, 1839 yılında İstanbul’da Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane’de kurulmuştur. Bu koleksiyon, Avrupa’dan getirtilmiş çok sayıda örnek içermekteydi. Tıbbiye’nin herbaryumu ise 1844 yılında, Alman eczacı Friedrich Wilhelm Noë’nin (1798-1858) okulun Botanik Bahçesi’nin yönetimine getirilmesiyle kurulmuştur. Büyük Beyoğlu yangını, 1848 yılında, Tıbbiye binasını, kütüphanesini, laboratuarlarını ve doğa tarihi koleksiyonunu büyük ölçüde harap etmişti. Müze, yeniden kuruluşunu Macarlı Abdullah Bey olarak tanınan Dr. Karl Eduard Hammerschmidt’e (1799-1874) borçludur. Dr. Hammerschmit, 1870 yılında zooloji ve jeoloji hocalığına atanınca, Tıbbiye’de yeni bir doğa tarihi koleksiyonu oluşturmaya girişmiştir. Avrupa’daki kurum ve doğa bilimciler ile temasa geçerek, Viyana’dan İstanbul’a çok sayıda örnek ve kitap yollanmasını sağlamıştır. Bunlar arasında 11.821 adet mineral ve jeoloji örneği bulunmaktaydı. Dr. Hammerschmidt, Anadolu’da yaptığı gezilerden topladığı örnekleri de Avrupa’daki koleksiyonlara göndermiştir. Dr. Hammerschmidt’in 1872 yılında Gazette Médicale d’Orient (Istanbul)’da yayımladığı Fransızca makalesi, Tıbbiye’nin Doğa Tarihi Müzesi’nin koleksiyonu hakkında ayrıntılı bilgi vermektedir. Bu çalışmada, Müze’nin tarihçesi hakkında kısa bilgi verildikten sonra, Dr. Hammerschmidt’in makalesinin Türkçe çevirisi sunulmaktadır.

The Natural History Collection of the Imperial Medical School, Istanbul, in the early 1870s.

The first natural history museum in Turkey was founded in 1839 in the Imperial Medical School, Istanbul. The specimens for the collection were brought from Europe. The herbarium of the school was founded in 1844 by the German pharmacologist Friedrich Wilhelm Noë (1798-1858) following his appointment to the direction of the School’s botanical garden. In 1848, a fire devastated the whole collection as well as the building of the school including the library and the laboratories. The museum owes its re-establishment to Dr. Karl Eduard Hammerschmidt, alias Macarlı Abdullah Bey (1799-1874) who was appointed as professor of zoology and geology in 1870. Following his nomination, Dr. Hammerschmidt started to create a new collection in the Medical School. The collection was formed thanks to his initiatives before European institutions and natural historians. As a result of his efforts, a large number of material (specimens and books) was dispatched from Vienna to Istanbul, including 11.821 specimens of mineralogy and geology. Dr. Hammerschmidt, during his fieldwork in Anatolia, had also collected many specimens and had sent duplicates to the natural history collections in Europe. This article introduces the natural history collection of the school as based on an article published by Dr. Hammerschmidt himself in 1872 in the Gazette Médicale d’Orient (Istanbul). 

___

-