The Deposition of Defterdar Agmed Pasha and the Rule of Law in Seventeenth-Century Egypt

Bu makale Osmanlı politik hayatında 17. yüzyılda hukuğun ve hukuki kurumların gittikçe artan önemini göstermek amacıyla Kahire'deki askerlerin 1676'da Mısır Beylerbeyi'ni görevden uzaklaştırmalarını ve buna bağlı olarak yapılan bir mahkemeyi incelemektedir. Mahkemeyi incelerken askerlerin Osmanlı idarecilerinin otoritelerine hukuki sınırlar getirerek onların gelecekteki hareketlerini kısıtlamak istediklerini göstermeye çalıştım. Argümanım askerlerin 'anayasacı' bir hassasiyet gösterdikleridir. Bir başka deyişle hükümet etme işinin kurallara bağlı olduğuna ve bu kuralları yapma ve yürürlükte tutmanın mahkemelerin işi olduğuna dair bir inançları olduğunu ileri sürmekteyim. Bu yaklaşım bize Osmanlı İmparatorluğu'nda 17. yüzyıl boyunca sık görülen isyanları başka bir açıdan görme şansı verir: Bunlar imparatorluğun patrimonyal monarşiden erken modern bürokratik devlete dönüşümünde temel rol oynayan ve henüz oluşmakta olan hukuk devleti kavramıyla doğrudan ilişkilidirler.

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) [Prime Ministry Ottoman Archive], Istanbul: BOA, Cevdet Maliye, nr. 26058, 18 Rajab 1081 (1 December 1670).

BOA, A.DVN, nr. 65/34 (28 Jumada'l-Ula 1083/21 September 1672).

BOA, A.DVN, nr. 76/29 (20 Dhu'l-Hijja 1086/6 March 1676).

Egyptian National Archive, Cairo: ......, Gujaj shar'iyya sadira min magkamat al-Diwan al-'Ali min sana 1030 ila 1272.

......, Sijillat magkamat al-Diwan al-'Ali, register 1.

Manuscript and Printed Primary Sources Abdurrahman Abdi Paşa, Abdurrahman Abdi Paşa Vekâyi'-nâmesi (Osmanlı Tarihi 1648- 1682): Tahlil ve Metin Tenkidi, ed. Fahri Ç. Derin (Istanbul: Çamlıca, 2008). Anon., Tevarih-i Mısr-ı Kahire hass-ı Gasan Paşa, Süleymaniye Library, MS Hacı Mahmut Efendi 4877.

Anon., untitled fragment, Bibliothéque nationale de France, MS arabe 1855 (referred to as Paris Fragment).

al-Baghdadi, Magmud ibn 'Abdullah ibn Megmed, İntihab-i Gusnü'l-mugazare, Süleymaniye Library, MS Esad Efendi 2215.

Barkan, Ömer Lûtfi (ed.), "Mısır Kanunnâmesi," in idem, XV. ve XVIncı Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Ziraî Ekonominin Hukukî ve Malî Esasları (Istanbul: Bürhaneddin Matbaası, 1943).

Defterdar Sarı Megmed Paşa, Zübde-yi Vekayiât: Tahlil ve Metin (1066-1116 / 1656-1704), ed. Abdülkadir Özcan (Ankara: Türk Tarihi Kurumu, 1995).

el-Gallak, Megmed ibn Yusuf, Tarih-i Mısır, Bibliothéque nationale de France, MS suppl. turc 512.

Ibn 'Abd al-Ghani, Agmad Shalabi, Aweag al-isharat fi man tawalla Misr al-Qahira min al-wuzara' wa'l-bashat, ed. 'Abd al-Ragim 'Abd al-Ragman 'Abd al-Ragim (Cairo: Maktabat al-Khanji, 1978).

Ibn 'Abdurragman, 'Abdülkerim, Tarih-i Mısr-ı Kahire, British Library, MS Add. 7878.

Ibn Riewan, 'Ali (attrib.), Zubdat ikhtisar tarikh muluk Misr al-magrusa, ed. Bashir Zayn al-'Abidin (Cairo: Dar al-Faeila, 2006).

'Îsâ-zâde, 'Îsâ-zâde Târîhi (Metin ve Tahlil), ed. Ziya Yılmazer (Istanbul: Fetih Cemiyeti, 1996).

"Osmanlı kanunnameleri," Milli Tetebbu'lar Mecmu'ası 1 (1331 AH), 497-544. Shaykhzadah, 'Abd al-Ragman ibn Mugammad, Majma' al-anhur sharg Multaqa'l-abgur (Beirut: Dar al-kutub al-'ilmiyya, 1998)

Secondary Sources Baer, Gabriel, "Popular Revolt in Ottoman Cairo," Der Islam 54 (1977), 213-242.

Baer, Marc, Honored by the Glory of Islam: Conversion and Conquest in Ottoman Europe (New York: Oxford University Press, 2008).

Barkey, Karen, Bandits and Bureaucrats: The Ottoman Route to State Centralization (Ithaca: Cornell University Press, 1994).

Burke, Edmund, III, "Understanding Arab Protest Movements," Arab Studies Quarterly 8 (1986), 333-345.

Darling, Linda, A History of Social Justice and Political Power in the Middle East: The Circle of Justice from Mesopotamia to Globalization (New York: Routledge, 2013).

Ergene, Boğaç, Local Court, Provincial Society and Justice in the Ottoman Empire: Legal Practice and Dispute Resolution in Çankırı and Kastamonu, 1652-1744 (Leiden: Brill, 2003).

Ergene, Boğaç, "Qanun and Sharia," in The Ashgate Research Companion to Islamic Law, ed. Rudolph Peters and Peri Bearman (Farnham: Ashgate, 2014), 109-20.

Gerber, Haim, State, Society and Law in Islam: Ottoman Law in Comparative Perspective (Albany: State University of New York Press, 1994).

Gökbilgin, M. Tayyib and R. C. Repp, "Köprülü," Encyclopaedia of Islam, 2nd edition.

Grehan, James, "Street Violence and Social Imagination in Late-Mamluk and Ottoman Damascus, ca. 1500-1800," International Journal of Middle East Studies 35 (2003), 215-236.

Hathaway, Jane, "The Role of the Kızlar Ağası in 17th/18th-century Ottoman Egypt," Studia Islamica 75 (1992).

Hathaway, Jane, "The Military Household in Ottoman Egypt," International Journal of Middle East Studies 27 (1995), 39-52.

Hathaway, Jane, The Politics of Households in Ottoman Egypt: The Rise of the Qazdağlıs (Cambridge: Cambridge University Press, 1997).

Hathaway, Jane, "The Grand Vizier and the False Messiah: The Sabbatai Sevi Controvery and the Ottoman Reform in Egypt," Journal of the American Oriental Society 117 (1997).

Hathaway, Jane (ed.), Mutiny and Rebellion in the Ottoman Empire (Madison: University of Wisconsin Press, 2002).

Hathaway, Jane, Beshir Agha: Chief Eunuch of the Ottoman Imperial Harem (Oxford: Oneworld, 2005).

Hathaway, Jane and Karl Barbir, The Arab Lands under Ottoman Rule, 1516-1800 (Harlow: Pearson, 2008).

Heyd, Uriel, "Kanun and Shari'a in Old Ottoman Criminal Justice," Proceedings of the Israel Academy of Sciences and Humanities 3 (1969).

Holt, P. M., "The Beylicate in Ottoman Egypt during the Seventeenth Century," Bulletin of the School of Oriental & African Studies 24 (1961).

Holt, P. M., Egypt and the Fertile Crescent, 1516-1922: A Political History (London: Longman, 1966).

Imber, Colin, Ebu's-su'ud: The Islamic Legal Tradition (Stanford: Stanford University Press, 2009).

Kafadar, Cemal, "Yeniçeri - Esnaf Relations: Solidarity and Conflict," MA Thesis, McGill University, 1981.

Kafadar, Cemal, "The Question of Ottoman Decline," Harvard Middle Eastern & Islamic Review 4 (1997-98), 30-75.

Kafadar, Cemal, "Janissaries and Other Riffraff of Ottoman Istanbul: Rebels without a Cause?" in Identity and Identity Formation in the Ottoman World: A Volume of Essays in Honor of Norman Itzkowitz, ed. Baki Tezcan and Karl K. Barbir (Madison: University of Wisconsin Press, 2007), 113-34.

Moustafa, Tamir, The Struggle for Constitutional Power: Law, Politics and Economic Development in Egypt (New York: Cambridge University Press, 2009).

Raymond, André, "Quartiers et mouvements populaires au Caire au XVIIIème siècle," in Political and Social Change in Modern Egypt: Historical Studies from the Ottoman Conquest to the United Arab Republic, ed. P. M. Holt (London: Oxford University Press, 1968), 104-116.

Raymond, André, "Soldiers in Trade: The Case of Ottoman Cairo," British Journal of Middle Eastern Studies 18 (1991), 16-37.

Raymond, André, "Urban Networks and Popular Movements in Cairo and Aleppo (End of the Eighteenth - Beginning of the Nineteenth Centuries)," in idem, Arab Cities in the Ottoman Period: Cairo, Syria and the Maghreb (Aldershot: Ashgate, 2002), 57-81.

Repp, Richard, "Qanun and Shari'a in the Ottoman Context," in Islamic Law: Social and Historical Contexts, ed. Aziz al-Azmeh (London: Routledge, 1988), 124-45.

Sariyannis, Marinos, "Rebellious Janissaries: Two Military Mutinies in Candia (1688,

1762) and their Aftermaths," in The Eastern Mediterranean under Ottoman Rule: Crete 1645-1840, ed. A. Anastasopoulos (Rethymno: Crete University Press, 2008), 255-74.

Shaw, Stanford J., The Financial and Administrative Organization and Development of Ottoman Egypt, 1517-1798 (Princeton: Princeton University Press, 1962).

Singer, Amy, Palestinian Peasants and Ottoman Officials: Rural Administration around Sixteenth-Century Jerusalem (Cambridge: Cambridge University Press, 1994).

Tezcan, Baki, "The Kanunname of Mehmed II: A Different Perspective," in The Great Ottoman-Turkish Civilization, ed. Kemal Çiçek et al. (Ankara: Yeni Türkiye, 2000), III: 657-65.

Tezcan, Baki, The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern World (New York: Cambridge University Press, 2010).

Wilkins, Charles, Forging Urban Solidarities: Ottoman Aleppo, 1640-1700 (Leiden: Brill, 2010).

Winter, Michael, Egyptian Society under Ottoman Rule, 1517-1798 (London: Routledge, 1992).

Zilfi, Madeline, The Politics of Piety: The Ottoman Ulema in the Postclassical Age, 1600-1800 (Minneapolis: Bibliotheca Islamica, 1988)
Osmanlı Araştırmaları-Cover
  • ISSN: 0255-0636
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 1980
  • Yayıncı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi