Veysel GÖGER

Taş Yasdanup Toprak Döşenenler: Kandiye Kuşatması Örneğinde Osmanlı Askerlerinin Metristeki Mücadele ve Yaşamı (1667-1669)

Taş Yasdanup Toprak Döşenenler: Kandiye Kuşatması Örneğinde Osmanlı AskerlerininMetristeki Mücadele ve Yaşamı (1667-1669)

Anahtar Kelimeler:

Crete, Candia Fortress, Siege, Ottoman soldiers, Metris, Köprülü Fazıl Ahmet Paşa

“Taş Yasdanup Toprak Döşenenler:” Struggle and Lives of the Ottoman Soldiers in Metris Exemplified During the Candia Siege (1667-1669)

Sieges of fortresses have always taken longer compared to the pitched bat-tles in the military history of the Ottoman Empire. An analysis of Ottoman militaryhistory shows that there are sieges that exceed weeks, months and sometimes evenyears. The struggle here was not just the difficulty on the battleground but was also adifficult struggle against hunger, bad health conditions, difficult climate and psycho-logical problems caused by the everlasting sieges. Therefore, sieges of fortresses areprocesses troops have to overcome a series of obstacles alongside the defensive army.In the light of this approach, this study will look at the material and psychologicalconditions of the Ottoman soldiers during siege wars focusing on their lives in metrisduring a remarkable example, i.e. the siege of Candia (1667-1669).In Candia, the soldiers spent about two and a half years in these metris. They trans-formed the ditches far in the back of the metris into a bazaar with various shops. Themetris where the soldiers tried to protect themselves from the cannon balls, riffleattacks, bombs (humbara) and mine attacks (lağım saldırısı) from the fortress servedas a place for resting, eating and worshiping. In due time new problems emerged.Climatic difficulties like heavy rainfall, or health issues like the spread of epidemicsresulted in loss of lives. In Candia the soldiers continued to pressure the fortresswhile enduring many of these difficulties.

Keywords:

Crete, Candia Fortress, Siege, Ottoman soldiers, Metris, Köprülü Fazıl Ahmet Paşa,

PDF

___

Abdurrahman Abdi Paşa: Vekâyi‘-nâme [Osmanlı Târihi (1648-1682)], Tahlil ve Metin Tenkidi, haz. Fahri Çetin Derin, İstanbul: Çamlıca Basım Yayın 2008.
Adıyeke, Nuri: “Girit Savaşları ve Birleşik Hıristiyan Orduları”, Türkler, c. IX(Ankara: Yeni Türkiye Yayınları 2014), s. 738-745.
Adıyeke, Nuri: “Hikâyet-i Azimet-i Sefer-i Kandiye”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1988.
Agoston, Gabor: “Avrupa’da Osmanlı Savaşları: 1453-1826”, Osmanlı’da Savaş ve Serhad, çev. Kahraman Şakul, İstanbul: Timaş Yayınları, 2013, s. 79-109.
Agoston, Gabor: Barut, Top ve Tüfek: Osmanlı İmparatorluğu’nun Askeri Gücü ve Silah Sanayisi, çev. Tanju Akad, İstanbul: Kitap Yayınevi, 2006.
Barkan, Ömer Lütfi: “Timar”, İA, c. 12/1, s. 286-333. Bir İstanbul Hanımefendisi Sâmiha Ayverdi’den Türkçe’nin Nakışları: Atasözleri, Deyimler, Tekerlemeler, Bilmeceler, haz. Kâzım Yetiş, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 1993.
Boyraz, Arslan: “Köprülüzâde Fazıl Ahmet Paşa Devrinde (1069-1080) Vukuatı Tarihi, Transkripsiyon ve Değerlendirme”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2002.
Chardin, Jean: Chardin Seyahatnamesi; İstanbul, Osmanlı Toprakları, Gürcistan, Ermenis- tan, İran 1671-1673, çev. Ayşe Meral, İstanbul: Kitap Yayınevi, 2014.
Cosmescu, Dragoş: Venetian Renaissance Fortifications in the Mediterranean, North Caro- lina: McFarland, 2016.
Çelik, Bülent: “Osmanlı Seferlerinin Lojistik Sorunlarına Kentli Esnafın Getirdiği Çö- zümler: Orducu Esnafı”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Ankara: Ankara Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002.
Çelik, Şenol: “Orducu”, TDV İslâm Ansiklopedisi, XXXIII (İstanbul 2007), s. 370-373.
Çelik, Şenol: “Osmanlı Sefer Organizasyonunda Orducu Esnafı ve İstanbul Orducuları”, Eskiçağ’dan Modern Çağ’a Ordular: Oluşum, Teşkilât ve İşlev, ed. Feridun Emecen, İstanbul: Kitabevi, 2008, s. 355-386.
Çevik, Murtaza: “78/1 Numaralı Kayseri Şer’iyye Sicili (H. 1078-1079/M. 1668), Trans- kripsiyon ve Değerlendirme”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
De la Guillatiere, Monsieur: An Account of a Late Voyage to Athens, containing the estate both ancient and modern of that famous city, and of the present empire of the Turks, the life of the now Sultan Mahomet the IV, with the Ministry of the Grand Vizier Coprogli Achmet Pacha: also the most remarkable passages in the Turkish camp at the siege of Can- dia and divers other particularities of the affairs of the port, ed. ve çev. J. M., Londra: Herringman, 1676.
Defterdar Sarı Mehmed Paşa: Zübde-i Vekayiât, Tahlil ve Metin (1066-1116/1656-1704), haz. Abdülkadir Özcan, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1995.
Evliya Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî: Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, 8. Kitap: Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 308 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu-Dizini, haz. Se- yit Ali Kahraman-Yücel Dağlı-Robert Dankoff, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2003.
Genç, Serdar: Lale Devrinde Savaş, İran Seferlerinde Organizasyon ve Lojistik, İstanbul: Kitap Yayınevi, 2013.
Göger, Veysel: “16. Yüzyıl Osmanlı Kale Kuşatmaları (Strateji, Taktik, Kuşatma Aşamala- rı ve Teknolojisi)”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2014.
Göger, Veysel: “Osmanlıların Kandiye Kuşatması Sırasında Girit Adası’nda Kurdukla- rı Tophane (1666-1670)”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 38 (İstanbul 2018), s. 107-126.
Gülsoy, Ersin: “Girit Seferleri Gazavâtnâmeleri ve Özellikler”, Yeni Türkiye, 33 (Ankara 2000), s. 640-642.
Gülsoy, Ersin: Girit’in Fethi ve Adada Osmanlı İdaresinin Kurulması (1645-1670), İstan- bul: TATAV, 2004.
Kolovos, Elias: “A Town For the Besiegers: Social Life and Marriagein Ottoman Candia Outside Candia (1650-1669)”, The Eastern Mediterranean Under Ottoman Rule: Crete, 1645-1840 (Halcyon Days in Crete VI A Symposium Held in Rethymno13-15 January 2006), Antonis Anastasopoulos (ed.), Rethymno: Crete University Press, 2008, s. 103-175.
Levend, Agâh Sırrı: Gazavât-nâmeler ve Mihaloğlu Ali Bey’in Gazavât-nâmesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2000.
Murphey, Rhoads: Osmanlı’da Ordu ve Savaş 1500-1700, çev. M. Tanju Akad, İstanbul: Homer Yayınevi, 2007.
Mustafa bin Musa: Tarih-i Sefer ve Feth-i Kandiye, Fazıl Ahmed Paşa’nın Girit Seferi ve Kandiye’nin Fethi, 1666-1669, haz. Meltem Aydın, İstanbul: IQ Kültür Sanat Ya- yınları, 2016.
Oluk, Fahri: “Camiü’d-Düvel, Sultan IV. Mehmet Dönemi Tercüme, Metin ve Değerlen- dirme”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.
Orhonlu, Cengiz: Osmanlı İmparatorluğu’nda Derbend Teşkilâtı, İstanbul: Eren Yayıncılık, 1990.
Özcan, Abdülkadir: “Serdengeçti”, TDV İslâm Ansiklopedisi, XXXVI (İstanbul 2009), s. 554-555.
Öztürk, Temel: Osmanlıların Kuzey ve Doğu Seferlerinde Savaş ve Trabzon, Trabzon: Se- rander Yayınları, 2011.
Pakalın, Mehmet Zeki: Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c. II, İstanbul: MEB, 1983.
Parker, Geoffrey: Askeri Devrim: Batı’nın Yükselişinde Askeri Yenilikler 1500-1800, çev. Tuncay Zorlu, İstanbul: Küre Yayınları, 2006.
Pollak, Martha: Cities at War in Early Modern Europe, New York: Cambridge University Press, 2010.
Pul, Ayşe: “Girit Savaşı İle İlgili Bir Türk Kaynağının Tahlili (TTK Kütüphanesi’nde Bu- lunan Girid Fethi Tarihi Başlıklı Yazma)”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004.
Râşid Mehmed Efendi: Târîh-i Râşid, c. I (1071-1114/1660-1703), haz. Abdülkadir Öz- can, Yunus Uğur, Baki Çakır, Ahmet Zeki İzgöer, İstanbul: Klasik, 2013.
Setton, Kenneth M.: Venice, Austria and the Turks in the Seventeenth Century, Philadelp- hia: American Philosophical Society, 1991.
Sezer, Musa: “78/2 Numaralı Kayseri Şer’iyye Sicili (H. 1078-1079/M. 1668), Trans- kripsiyon ve Değerlendirme”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
Türkal, Nazire Karaçay: “Silahdar Fındıklılı Mehmed Ağa Zeyl-i Fezleke (1065-22 Ca.1106 / 1654-7 Şubat 1695) (Tahlil ve Metin)”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2012.
Yılmaz, Ozan: “‘Gelenekten Deyişe’ Klasik Türk ve Fars Edebiyatlarının Ortak İfade Bi- çimlerinden ’Başa Toprak Saçmak’” TÜRÜK, Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırma- ları Dergisi, 2 (2013), s. 336-350.
Yücel, Abubekir Sıddık: “Mühürdâr Hasan Ağa’nın Cevâhirü’t-Tevârîh’i”, (Yayımlanma- mış Doktora Tezi) Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1996.
Zinkeisen, Johann Wilhelm: Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (1623-1669), çev. Nilüfer Ep- çeli, c. 4, İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2011.