Şah ile Sultan Arasında Bir Acem Bürokratı: İdrîs-i Bidlîsî'nin Şah İsmail'in Himayesine Girme Çabası
A Persian Bureaucrat Between the Shah and the Sultan: İdrîs-i Bidlîsî's Attempt to Seek Shah İsmail's Patronage
Idrîs-i Bidlîsî (1457-1520) is undoubtedly one of the most original and important intellectual figures in the 16th-century Ottoman world. As a bureaucrat and historian of Iranian provenance, he lived in a very turbulent period of the Ottoman-Aqquyunlu, Ottoman-Mamluk and Ottoman-Safavid rivalry [rivalries] at the end of the 15th century and at the beginning of the 16th century. He established relationships at different times with each of these four dynasties which were hostile to each other. Although he is remembered for being under the patronage of Bayezid II and Selim I, in fact he attempted to seek patronage of different dynasties in this political atmosphere. No doubt one of the potential patrons was Shah Ismail. In the light of a recently discovered document this article discusses Bidlîsî's aim to find a new patron in the person of the Shah, an idea he conceived in Istanbul after leaving Bayezid II's patronage, during his sojourn in Mecca where he travelled for realizing this aim.
___
- Dehkhoda, Ali Akbar: Lughatname, Tehran: Intisharat-e Danishgah-e Tehran 1351, c. 22, s. 163-64.
- Emecen, Feridun M.: Yavuz Sultan Selim, İstanbul: Yitik Hazine Yayınları 2010.
- Emecen, Feridun M.: II. Bâyezîd'in Tarih Merakı Üzerine Bir Not: Fenarîzâde Alâeddîn Alî'nin Anonim Osmanlı Tarihi Derlemesi", Kitaplara Vakfedilen Bir Ömre Tuhfe:
- İsmail E. Erünsal'a Armağan, haz. Hatice Aynur, Bilgin Aydın, Mustafa Birol Ülker, İstanbul: Ülke Yayınları 2014, s. 331-344.
- Esnad va Mukatebat-e Tarikhi-e Iran az Timur ta Shah Ismail Hamrah ba Yaddashtha-ye Tafsili, haz. Abd al-Husayn Navai, Tehran: Muassasa-ye Mutalaat-e Islami 1370.
- Fazl Allah Ibn Ruzbihan Khunji Isfahani: Tarikh-i Alam Aray-i Amini, haz. Muhammed Akbar Ashiq, Tehran: Anjuman-e Asar va Mafakhir-e Farhangi 2003.
- Genç, Vural: "Acem'den Rum'a": İdris-i Bidlîsî'nin Hayatı, Tarihçiliği ve Heşt Behişt'in II. Bayezid Kısmı (1481-1512)", (yayımlanmamış doktora tezi) İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
- Heidarizadeh, Tofigh: "Muhajerat-e Ulema-ye Iran be Impraturi-ye Osmanî", Majalle-ye Farhang, 20-21 (Tehran 1375/1997), s. 49-94.
- İnalcık, Halil: Şair ve Patron: Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerinde Sosyolojik Bir İnceleme, Ankara: Doğu Batı Yayınları 2003.
- İranlı Tarihçilerin Kaleminden Çaldıran (1514), haz. Vural Genç, İstanbul: Bengi Yayınları 2011.
- Kut, Günay: Heşt Bihişt: The Tezkire by Sehî Beg, Sources of Oriental Languages and Literatures 5, Şinasi Tekin-Gönül Alpay Tekin (ed.), Cambridge, Mass.: Harvard University 1987.
- Muhyî-i Gülşenî: Menâkıb-ı İbrahim Gülşenî, haz. Tahsin Yazıcı, Ankara: TTK Yayınları 1982.
- Rijâl-e Kitab-e Habib al-siyar, haz. Abd al-Husayn Navai, Tehran: Anjuman-e Asar va Mafakhir-e Farhangi 1379.
- Şeref Han Bidlîsî: Şerefnâme: Tarikh-e Mufassal-e Kurdistan, nşr. V. Veliaminof Zernof, c. 1, Tehran: Intisharat-e Esatir 1377.
- İdrîs-i Bidlîsî, Cevâb-ı Risâle-i Şâhiye (Kasâid Münşeât ve Mürâselât), Süleymaniye Ktp.
- Esad Efendi, nr. 1888/3, vr. 144a-147a.
- İdrîs-i Bidlîsî, Heşt Behişt, Nuruosmaniye, nr. 3209.
- İdrîs-i Bidlîsî, Murâsele ila ba'zı 'uzamâ el-'Acem (Kasâi d Münşeât ve Mürâselât), Esad Efendi, nr. 1888/3, vr. 148a.
- İdrîs-i Bidlîsî, Murâsele-i Cevâb-i Mektûb-ı Seyyidü's-Sâdât Şeyhulislam Emîr Abdülvehhâb (Kasâid Münşeât ve Mürâselât), Süleymaniye Ktp. Esad Efendi, nr. 1888, vr. 148b-149b.
- Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA), E. 1019.
- Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA), E.5675.
- Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA), E. 8333/2.
- ISSN: 0255-0636
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 1980
- Yayıncı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi