Poetry in the Text: The Use and Function of Poetry in Rāwandì’s Rāģat al-ŝudūr and Yazıcızāde ‘Alì’s Translation of the Same Work in Tevārìkh-i Âl-i Selçūk
R?vend?'nin on üçüncü yüzyıl Büyük Selçuklu İmparatorluğu tarihi olan R??at al-?ud?r wa ?yat al-sur?r adlı eseri, Büyük Selçukluların küçük yerel hanedanlıklara dönüştüğü dağılış dönemini mercek altına almaktadır. Bu eser, tarihi hadiselerin naklinden sonra metne iliştirilmiş çeşitli şiir parçalarıyla da meşhurdur. R?vend?, metninde bazen beyitler bazen de daha uzun şiir parçalarına yer vererek bahsettiği tarihi hadiseleri özetlemeye ya da bu hadiselerden hikmetli sözler çıkarmaya çalışmaktadır. Bu kitaptan yaklaşık iki yüzyıl kadar sonra, II. Murad'ın ilk padişahlığı sırasında Memlûk İmparatorluğuna da elçi olarak gönderilmiş olan tarihçi Yazıcız?de 'Al?'yse Tev?r?h-i Âl-i Selç?k adlı eseriyle bilinmektedir. Bu kitap Oğuz Türkleri, Selçuklular, İlhanlılar ve Anadolu Beylikleri dönemlerini tarayarak Yazıcız?de 'Al?'nin yazdığı Osmanlılar'ın şeceresini içeren beş ciltlik bir tarihtir. Bu eserin ikinci cildi Hamed?n ve Kirm?n Selçuklularına ayrılmış olup R?vend?'nin R??at al-?ud?r'unun kelime kelime çevirisidir. İlginç olan nokta, bu çevirisinde Yazıcız?de 'Al?'nin R??at al-?ud?r'daki şiir alıntılarını atması ve bazı yerlerdeyse aynı şiirleri Osmanlı kültürel bağlamına göre yeniden kurgulamasıdır. Bu makale, sözü edilen şiir alıntılarının hangi olası işlevleri olduğunu araştıracak ve Yazıcız?de 'Al?'nin şiir alıntılarını ancak "kültüre has" bir bağlamda algıladığı tezini ileri sürecektir
Metindeki Şiir: Rāvendī’nin Rāģat al-ŝudūr ve Yazıcızāde ‘Alī’nin Aynı Eserin Çevirisini İçeren Tevārīh-i Âl-i Selçūk’undaki Şiirin Kullanım ve İşlevi
Rāwandī’s Rāģat al-ŝudūr wa āyat al-surūr (“The Comfort of the Hearts and the Sign of Happiness”) is an early Thirteenth Century history of the Great Seljuq Empire giving a detailed account of its dissolution into minor local dynasties. This particular work is full of interjections of poetry and after almost every episode of historical events, Rāwandī includes a couplet or sometimes even a whole block of poetry to summarize these events or give a word of wisdom through poetry. Two centuries later, the Ottoman historian Yazıcızāde ‘Alī, who served twice as an envoy to the Mamluks during the first reign of Murād II (1421-1444), is today mainly famous for his five-volume work Tevārīkh-i Âl-i Selçūķ (“The History of the Great Seljuqs”) which gives a detailed genealogical account of the Ottomans, tracing the histories of the Oghuz Turks, the Seljuqs, the Ilkhanids, as well as later Anatolian principalities. The second volume of this work is devoted to the history of the Seljuqs of Hamadān and Kermān, and is a word-for-word translation of Rāwandī’s Rāģat al-ŝudūr. Interestingly, Yazıcızāde ‘Alī omits most of Rāwandī’s poetic interjections from his translation of Rāģat al-ŝudūr; and in some cases, he rewrites them according to the Ottoman cultural context. This essay will explore what possible functions these poetic interjections actually serve within the context of these two historical works and later argue that Yazıcızāde ‘Alī’s perception of poetic interjections is that the use of poetry in historical texts is “culturally specific
___
- Alpay Tekin, Gönül: “Ahmed-i Daî’den Önceki Anadolu’nun Kültür Hayatı ve Ahmed-i Daî.” “Çengnâme’nin Kaynakları.” Ahmed-i Daî and his Çengnâme: An Old Ottoman Mesnevi. Cambridge: Harvard University The Department of Near Eastern Languages and Civilizations, 1973.
- Ateş, Ahmed: “Hicri VI-VIII. (XII-XIV.) Asırlarda Anadolu’da Farsça Eserler.” Türkiyat Mecmuası VII-VIII (1945): 94-135.
- .........: “Burdur-Antalya ve Havalisi Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe, Arapça ve Farsça Bazı Mühim Eserler.” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 3-4 (1948): 171-9.
- Bakır, Dr. Abdullah: “Önsöz”, Tevārīh-i Âl-i Selçūk. Yazıcı-zāde ‘Alī. İstanbul: Çamlıca Basın Yayın, 2009.
- Bayram, Mikail: Anadolu’da Te’lif Edilen İlk Eser “Keşfü’l-akabe.” Konya: Hayra Hizmet Vakfı, 1981.
- Duda, Herbert W.: “Zeitgenössische islamische Quellen und das Oğuznāme des Jazyğyoğlu ‘Alī zur Angeblichen Türkischen Besiedlung der Dobrudcha im 12. Jhd. n. Chr.” Spisanie Na Bulgarskata Akadamiya Na Naukit İ İzkustvata Kıniga. LXVI. Sofiya: Peçatnitsa Kınipegraf, 1943.
- Iqbāl, Muģammad: “Naşirin Önsözü.” Râhat-üs-Sudûr ve Âyet-üs-Sürûr. trans. Ahmed Ateş. vol. I. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1957.
- Huart, Cl. and H. Massé: “Djāmī.” Encyclopedia of Islam. vol. II. Leiden: E.J. Brill, 1991.
- Köprülü, Fuad: “Yeni Farisîde Türk Unsurları.” Türkiyat Mecmuası VII-VIII.1 (1942): 1-16.
- Mansuroğlu, Mecdut: “Anadolu’da Türk Dili ve Edebiyatının İlk Mahsülleri.” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 1.1 (1946-7): 9-25.
- Meisami, Julie Scott: “Rāvandī’s Rāģat al-ŝudūr: History or Hybrid?” Edebiyāt: The Journal of Middle Eastern Literatures. vol 5/2 (1994): 183-215.
- Neşrī: Neşri Tarihi. ed. Prof. Dr. Mehmet Altay Köymen. vol. I. Ankara: Kültür Turizm Bakanlığı, 1988.
- Önder, Sevim Yılmaz: “Önsöz.” Tevārīh-i Âl-i Selçūk. Yazıcı-zāde ‘Alī. vol. II. İstanbul: Bilge Oğuz, 2009.
- al-Rāwandī, Muģammad bin ‘Alī bin Süleymān: Rāģat al-ŝudūr wa āyat al-surūr. ed. Muģammad Iqbāl. Tahrān: Ensherāt-e Amīr-e Kebīr, 1364.
- Tekindağ, Şehabeddin: “İzzet Koyunoğlu Kütüphanesinde Bulunan Türkçe Yazmalar I.” Türkiyat Mecmuası XVI (1971): 134-9.
- Yazıcı-zāde ‘Alī: Tevārīh-i Âl-i Selçūk. ed. Sevim Yılmaz Önder. vol. II. İstanbul: Bilge Oğuz, 2009.
- ISSN: 0255-0636
- Yayın Aralığı: 3
- Başlangıç: 1980
- Yayıncı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi