___

• Abduh, I.: I‘lâm al-Sahâfa al-‘Arabiyya, Cairo: Maktabat al-Âdâb, 1944. Ács, P.: “Tarjumans Mahmud and Murad: Austrian and Hungarian Renegades as Sultan’s Translators” in Europa und die Türken in der Renaissance, ed. by W. Kühlmann, B. Guthmüller, Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 2000, pp. 307-316.
• Akgün, M.: “Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye ve Mecmû‘a-i Fünun’un felsefi açıdan taşıdığı önem”, Felsefe Dünyası, 15 (Bahar, 1995), pp.52-72.
• Akyıldız, A.: Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilâtında Reform (1836-1856), İstanbul: Eren, 1993.
• Akyüz, K.: Encümen-i Dâniş, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, 1975.
• Ay, L.: “Moliere en Turquie et son introducteur, Ahmet Vefik Pacha”, Varia Turcica, III (1986), pp.283-303.
• Aydın, B.: “Divan-ı Hümayun tercümanları ve Osmanlı kültür ve diplomasisindeki yerleri”, Osmanlı Araştırmaları, 29 (2007), pp. 41-86.
• Aydın, C.: “Mecmû‘a-i Fünûn ve Macmua-i Ulûm Dergilerinin Medeniyet ve Bilim Anlayışı”, (M.A. thesis), Istanbul University, 1995.
• Aydüz, S.: “Lâle devri’nde yapılan ilmî faaliyetler”, Dîvân İlmî Araştırmalar, 2/3 (1997/1), pp. 143-170.
• Bacque-Grammont, J. (ed. and trans.): La première histoire de France en turc Ottoman : chronique des padichahs de France 1572, (Varia Turcica, XXX), Paris : L’Harmattan, 1997.
• ..........: “A propos de Yûnus Beg, Baş Tercümân de Soliman le Magnifique” in Istanbul et les langues orientales: actes du colloque organisé par l’IFÉA et l’INALCO à l’occasion du bicentenaire de l’École des langues orientales, Istanbul 29-31 mai 1995, (Varia Turcica, 31), ed. by F. Hitzel, Paris: L’Harmattan, 1997, pp. 23-39.
• Bádenas, P.: “The Byzantine intellectual elite at the court of Mehmet II: Adaptation and identity” in International Congress on Learning and Education in the Ottoman World (Istanbul, 12-15 April 1999) Proceedings, ed. by A. Çaksu, Istanbul: IRCICA, 2001, pp. 23-33.
• Balcı, S.: “Osmanlı Devleti’nde modernleşme girişimlerine bir örnek: Lisan Mektebi”, Tarih Araştırmaları Dergisi, Ankara, 27/44 (2008), pp. 77-98.
• ..........: Osmanlı Devleti’nde Tercümanlık ve Bab-ı Ali Tercüme Odası, (Ph.D. diss.), Ankara University, 2006.
• Berk, Ö.: Translation and Westernization in Turkey from the 1840s to the 1980s, Istanbul: Ege Yayınları, 2004.
• Beydilli, K.: Türk Bilim ve Matbaacılık Tarihinde Mühendishâne, Mühendishâne Matbaası ve Kütüphânesi (1776-1826), İstanbul: Eren, 1995.
• Bilim, C.: “Tercüme Odası”, OTAM, 1 (June 1990), pp. 29-43.
• Bosworth, C. E.: “Tardjumân”, EI, v.10, Leiden: E. J. Brill, 2000, pp. 236-238.
• Chambers, R. L.: “The Encümen-i Daniş and Ottoman Modernization” in VIII. Türk Tarih Kongresi (11-15 October 1976) Kongreye Sunulan Bildiriler, v.II, Ankara: TTK Basımevi, 1981, pp. 1283-1289.
• Çiçek, K.: “Osmanlı Devleti’nde yabancı konsolosluk tercümanları”, Tarih ve Toplum, 25/146 (February 1996), pp. 17-23.
• ..........: “Osmanlı adliye teşkilatında mahkeme tercümanları”, Toplumsal Tarih, 5/30 (Haziran 1996), pp. 47-52.
• Davison, R. H.: “The French dragomanate in mid-nineteenth century Istanbul” in Istanbul et les langues orientales: : actes du colloque organisé par l’IFÉA et l’INALCO à l’occasion du bicentenaire de l’École des langues orientales, Istanbul 29-31 mai 1995, (Varia Turcica, 31), ed. by F. Hitzel, (Paris: L’Harmattan, 1997): pp. 271-280.
• De Groot, A. H.: “The Dragomans of the embassies in Istanbul, 1785-1834” in Eastward Bound : Dutch Ventures and Adventures in the Middle East, ed. by G. J. van Gelder and E. de Moor, Amsterdam: Rodopi, 1994, pp. 130-158.
• .......... : “Protection and nationality: The decline of the Dragomans” in Istanbul et les langues orientales: : actes du colloque organisé par l’IFÉA et l’INALCO à l’occasion du bicentenaire de l’École des langues orientales, Istanbul 29-31 mai 1995, (Varia Turcica, 31), ed. by F. Hitzel, (Paris: L’Harmattan, 1997), pp. 235-255.
• De Tarrâzî, Le comte Philippe: Târîkh al-Sahâfa al-‘Arabiyya, Beirut: al-Mašba‘a al-Adabiyya, 1913.
• Duman, H.: “Süreli yayınlar üzerine yapılmış tezler bibliyografyası”, Müteferrika, 5 (Bahar 1995), pp. 157-177.
• Emin, A. The Development of Modern Turkey as Measured by Its Press, New York: Colombia University, 1914.
• Ergün, M.: “Batılılaşma dönemi Osmanlı eğitim sisteminin gelişimine mukayeseli bir bakış” in Osmanlı Dünyasında Bilim ve Eğitim Milletlerarası Kongresi Tebliğleri, İstanbul, 12-15 Nisan 1999, ed. by H. Y. Nuhoğlu, İstanbul: IRCICA, 2001, pp. 89-102.
• Fakkar, R.: “Comment Rousseau fut connu en Orient”, La tribune de Genève, 191 (Jeudi 16 août 1962), pp. 1.
• Findley, C. V.: “The foundation of the Ottoman Foreign Ministry: the beginnings of bureaucratic reform under Selîm III and Mahmûd II”, IJMES, 3/4 (1972), pp. 388-416.
• ..........: Bureaucratic Reform in the Ottoman Empire: The Sublime Porte, 1789-1922, Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1980.
• Gündoğdu, F.: “Ebuzziya Tevfik’in Türk Basımcılığına Getirdiği Yenilikler ve Türk Kütüphaneciliğine Katkıları”, (Thesis of specialty), Hacettepe University, 1982.
• Gür, A.: Ebüzziya Tevfik. Hayatı; Dil Edebiyat, Basın Yayın ve Matbaacılığa Katkıları, Ankara: Kültür Bakanlığı, 1998.
• Habib [Sevük], İ.: Avrupa Edebiyatı ve Biz: garpten tercümeler, v.I, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1940.
• Hazai, G.: “Tarih-i Ungurus” in VI. Türk Tarih Kongresi (20-26 Ekim 1961), Ankara: TTK, 1967, pp. 355-358.
• Işıksal, C.: “Türkiye’de açılan ilk yabancı dil okulları”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, 7 (1968), pp. 29-31.
• Işıl, Y.: “Bir Aydınlanma Hareketi Olarak Mecmû‘a-i Fünûn”, (M.A. thesis), Istanbul University, 1986.
• İhsanoğlu, E.: Mısır’da Türkler ve Kültürel Mirasları. Mehmed Ali Paşa’dan Günümüze Basılı Türk Kültürü Bibliyografyası ve Bir Değerlendirme, İstanbul: IRCICA, 2006.
• ..........: “Introduction of Western science to the Ottoman world: A case study of modern astronomy (1660-1860)” in Transfer of Modern Science & Technology to the Muslim World, ed. by E. İhsanoğlu, (Istanbul: IRCICA, 1992), pp. 67-120.
• ..........: “Ottoman educational and scholarly-scientific institutions” in History of The Ottoman State, Soceity & Civilisation, ed. by E. İhsanoğlu, v.II, Istanbul: IRCICA, 2002, pp. 361-515.
• ..........: “19. Asrın başlarında –Tanzimat öncesi – kültür ve eğitim hayatı ve Beşiktaş Cemiyet-i İlmiyesi olarak bilinen ulema grubunun buradaki yeri” in Osmanlı İlmî ve Meslekî Cemiyetleri, 1. Millî Türk Bilim Tarihi Sempozyumu 3-5 Nisan 1987, ed. by E. İhsanoğlu, (Istanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1987), pp. 43-74.
• ..........: “Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye’nin kuruluş ve faaliyetleri” in Osmanlı İlmî ve Meslekî Cemiyetleri, 1. Millî Türk Bilim Tarihi Sempozyumu 3-5 Nisan 1987, ed. by E. İhsanoğlu, (Istanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1987), pp. 197-220.
• İnan, K.: “Osmanlı döneminde yabancı elçilik ve konsolosluklarda görevli tercümanların statüleri”, Tarih ve Toplum, 26/154 (October 1996), pp. 4-9.
• İpşirli, M.: “Lale devrinde teşkil edilen tercüme heyetine dair bazı gözlemler” in Osmanlı İlmî ve Meslekî Cemiyetleri, 1. Millî Türk Bilim Tarihi Sempozyumu 3-5 Nisan 1987, ed. by E. İhsanoğlu, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1987, pp. 33-42.
• Kaçar, M.: “Osmanlı İmparatorluğu’nda askeri eğitimde modernleşme çalışmaları ve mühendishanelerin kuruluşu (1808’e kadar)” in Osmanlı Bilimi Araştırmaları II, ed. by F. Günergun, İstanbul: 1998, pp. 69-137;
• Kafadar, O.: Türk Eğitim Düşüncesinde Batılılaşma, Ankara: Vadi Yayınları, 1997.
• Kalaycıoğulları, İ. and Unat, Y.: “Kopernik Kuramı’nın Türkiye’deki yansımaları”, XIV. Ulusal Astronomi Kongresi 31 Ağustos-4 Eylül 2004, Kayseri, ed. by İ. Küçük, F. F.
• Özeren, İ. Yusifov; available from http://193.255.235.2/~unat/yu/T16.pdf; Internet; accessed 8 October 2008.
• Kaya, M.: “Some findings on translations made in the 18th century from Greek and Es’ad Efendi’s translation of the Physica” in Transfer of Modern Science & Technology to the Muslim World, ed. by E. İhsanoğlu, (Istanbul: IRCICA, 1992), pp. 385-391.
• Kayaoğlu, T.: Türkiye’de Tercüme Müesseseleri, İstanbul: Kitabevi, 1998.
• Keseroğlu, H. S.: “Batı’da ve Osmanlı İmparatorluğu’nda süreli yayınların ortaya çıkışı ve özellikleri”, Müteferrika, 6 (Yaz 1995), pp. 19-28.
• Koloğlu, O.: “Osmanlı’daki Türkçe dışı basın”, Kebikeç, 2 (1995), 127-137. Kramers, J. H.: “Tardjumān”, EI, 1 st ed., v.8, Leiden: E. J. Brill, 1987, pp. 725-726.
• Kreutel, R. F.: Leben und Abenteuer des Dolmetschers Osman Aga : eine türkische Autobiographie aus der Zeit der grossen Kriege gegen Österreich, Bonn: Selbstverlag des Orientalischen Seminars der Universität Bonn, 1954.
• Kuru, S. S. (prepared by): “Yüz senelik gazeteciliğimiz”, Müteferrika, 3 (Yaz 1994), pp. 3-47.
• Lalor, B. A.: “Promotion patterns of Ottoman bureaucratic statesmen from the Lâle Devri until the Tanzimat”, Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, I (1972), pp. 77-92.
• Levend, A. S.: “Türk kültürünün gelişmesinde derneklerin ve kurumların rolü”, Türk Dili, 17/198 (March 1968), pp. 649-654.
• Mardin, Ş.: The Genesis of Young Ottoman Thought: A Study in the Modernization of Turkish Political Ideas, Syracuse, NY: Syracuse University Press, 2000.
• Meral, Arzu: Western Ideas Percolating Into Ottoman Minds: A Survey of Translation Activity and the Famous Case of Télémaque, (Ph.D. diss.), Leiden University, 2010.
• Mordtmann, J. H.: “Fener”, EI, v.2, Leiden: E. J. Brill, 1965, pp. 879-880.
• Neudecker, H.: The Turkish Bible Translation by Yahya bin ’Ishak, also called Haki (1659), Leiden: Het Oosters Instituut, 1994.
• Orhonlu, C.: “Tercüman”, İA, 2nd ed., v.12/1, Ankara: MEB, 1979, pp. 175-181.
• Özbilgen, E.: “Batı Bilimini Türkiye’ye aktaran ilk ders kitapları 1-4”, Müteferrika 2, 4-6 (Bahar 1994, Kış 1994, Bahar 1995, Yaz 1995), pp. 179-185, 127-135, 191-197, 113-116.
• Özgül, M. K.: “Yusuf Kamil Pasha’nın Tercüme-i Telemak’ı”, Erdem, 40/14 (Ocak 2002), pp. 193-241.
• Pallis, A. A.: Greek Miscellany : A Collection of Essays on Mediaeval and Modern Greece, Athens, 1964.
• Pamukciyan, K.: “Camcioğlu Ermeni tercümanlar ailesi”, Tarih ve Toplum, 24/143 (October 1995), pp. 23-27.
• Raby, Julian: “East-West in Mehmed the Conqueror’s Library”, Bulletin du Bibliophile, 3 (Paris, 1987), pp. 299-304.
• Refîk [Altınay], A.: Târîhî Sîmâlar, İstanbul: Kitâbhâne-i Askerî, 1331.
• Russell, G.: “‘The Owl and Pussy Cat’ The process of cultural transmission in anatomical illustration” in Transfer of Modern Science & Technology to the Muslim World, ed. by E. İhsanoğlu, (Istanbul: IRCICA, 1992), pp. 180-212.
• Saliba, G.: “Copernican astronomy in the Arab east: Theories of the Earth’s motion in the nineteenth century” in Transfer of Modern Science & Technology to the Muslim World, ed. by E. İhsanoğlu, (Istanbul: IRCICA, 1992), pp. 145-155.
• Sarı, N.: “Cemiyet-i Tıbbiye-i Osmaniyye ve tıp dilinin Türkçeleşmesi akımı” in Osmanlı İlmî ve Meslekî Cemiyetleri, 1. Millî Türk Bilim Tarihi Sempozyumu 3-5 Nisan 1987,
• ed. by E. İhsanoğlu, (Istanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1987), pp. 121-142.
• Sarı, N. and Zülfikar, M. B.: “The Paracelsusian influence on Ottoman medicine in the seventeenth and eighteenth centuries” in Transfer of Modern Science & Technology to the Muslim World, ed. by E. İhsanoğlu, (Istanbul: IRCICA, 1992), pp. 157-179.
• Schmidt, J.: “Between author and library shelf: the intriguing history of some Middle Eastern manuscripts acquired by public collections in the Netherlands prior to 1800” in The Republic of Letters and the Levant, ed. by A. Hamilton, M. H. van den Boogert, and B. Westerweel, Leiden: Brill, 2005, pp. 27-51.
• al-Shayyâl, J.: Târîkh al-Tarjama fî ‘Ahd al-Hamla al-Faransiyya, Cairo: Dâr al-Fikr al‘Arabî, 1950.
• Sonyel, S. R.: Minorities and the Destruction of the Ottoman Empire, Ankara: Turkish Historical Society Printing House, 1993.
• Strauss, J.: “La traduction Phanariote et l’art de la traduction” in Istanbul et les langues orientales: actes du colloque organisé par l’IFÉA et l’INALCO à l’occasion du bicentenaire de l’École des langues orientales, Istanbul 29-31 mai 1995, (Varia Turcica, 31), ed. by F. Hitzel, Paris: L’Harmattan, 1997, pp. 373-401.
• ..........: “The millets and the Ottoman language: The contribution of Ottoman Greeks to Ottoman Letters (19th-20th centuries)”, Die Welt des Islams, 35/2 (November, 1995), pp. 189-249.
• Şapolyo, E. B.: “Encümen-i Dâniş’in tarihçesi”, Türk Kültürü, 6/67 (1968): pp. 439-444. Şeşen, R.: “Belgrad Divanı Tercümanı Osman. b. Abdülmennan ve tercüme faaliyetindeki yeri”, Tarih Enstitüsü Dergisi, 15 (1997), pp. 305-320.
• Tâjir, J.: Harakat al-Tarjama bi-Misr Khilâla al-Qarn al-Tâsi‘a ‘Ashar, Cairo: Dâr al-Ma‘ârif, 1945.
• Türesay, Ö.: “Ebüzziya Tevfik ve Mecmua-i Ebüzziya (1880-1912)”, Müteferrika, 18 (Kış, 2000), pp.87-140.
• Ubicini, A.: La Turquie Actuelle, Paris: Librairie de L. Hachette et Ci.e., 1855.
• Uçman, A.: “Encümen-i Dâniş”, DİA, v.11, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1995, pp. 176-178.
• Uluğtekin, M. G.: Ahmet Vefik Paşa’nın Çevirilerinde Osmanlılaşan Molière, (M.A. thesis), Bilkent University, 2004.
• Unat, Y.: “Türk astronomi tarihi literatürü (1923-2004)”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2/ 4 (2004), pp. 103-133; available from http://193.255.235.2/~unat/yu/M26. pdf; Internet ; accessed 8 October 2008;
• Türkiye’ye Çağdaş astronominin girişi”, Türkler, 14, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, pp. 906-914; available from http://193.255.235.2/~unat/yu/M16.pdf; Internet; accessed 8 October 2008;
• ..........: “Hoca İshak’tan Hoca Tahsin’e çağdaş astronominin Türkiye’ye girişi”, XV.
• Ulusal Astronomi Kongresi 27 Ağustos-1 Eylül 2006, İstanbul; available from http://193.255.235.2/~unat/yu/T29.pdf; Internet; accessed 8 October 2008.
• Uzunçarşılı, İ. H.: “Onsekizinci asırda Boğdan’a voyvoda tâyini”, Tarih Semineri Dergisi, I (1937), pp. 32-37.
• Ülken, H. Z.: İslâm Medeniyetinde Tercümeler ve Tesirler, İstanbul: Vakit Yayınları, 1948.
• ..........: Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları, 1999.
• Veinstein, G.: “Osmanlı yönetimi ve tercümanlar sorunu” in Osmanlı: teşkilat, ed. by G. Eren, v.6, Ankara: Yeni Türkiye yayınları, 1999, pp. 256-263.
• Yolalıcı, M. E.: “Education in the late Ottoman Empire in the 19th century” in The Great Ottoman, Turkish Civilization, ed. by K. Çiçek, v.II, Ankara, 2000, pp. 657-667.
• Warner, J. L.: “Tribute to a translator” in Cultural Horizons: A Festschrift in Honor of Talat
• S. Halman, ed. by J. L. Warner, Istanbul: Warner Syracuse University Press, 2001, pp. 343-356.
• Wood, C.: The History of Levant Company, 2nd ed., London: Frank Cass & Co ltd., 1964.