TÜRKİYE’DEKİ DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURULUŞLARIN İDARİ YAPI İÇERİSİNDEKİ ROLÜ

İdare hukuku literatüründe “Bağımsız İdari Otoriteler” olarak da adlandırılan düzenleyici ve denetleyici kuruluşların, ilk olarak ABD’ de 1880’li yıllarda; Kıta Avrupası ülkelerine bakıldığında ise, 2.inci Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıktığı; ancak Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin gündemlerine yoğun olarak 1980’li yıllardan itibaren girmeye başladığı görülmektedir. Devletin uzun yıllar devam eden müdahaleci ve korumacı politikaları; özellikle de ekonomik hayata müdahalesi, İkinci Dünya Savaşı sonrası meydana gelen teknolojik gelişme ve değişmeler, kişilerin yaşam standartlarının yükselmesi, kamu hizmeti ve kamu yönetimi anlayışının değişimine paralel olarak evrensel hizmet(minimum hizmet veya etkin hizmet) gibi kavramların önem kazanmaya başlaması ve 1980’li yılların başlarından itibaren küreselleşmenin de etkisiyle devletin ekonomik hayattan çekilmeye başlamasıyla beraber düzenleme konusunda meydana gelen boşluk; daha sonraları temel hak ve özgürlükler, enerji, çevre, sağlık, iletişim gibi alanlarda da faaliyet gösteren, uzman kişilerden oluşan özerk nitelikteki bu kuruluşlarla doldurulmaya başlanmıştır. Anayasa Mahkemesi’nce kamu kurumu niteliğinde olduğu kabul edilen, anayasal sistem açısından ise yerinden yönetim kuruluşları arasında yer alan, “hizmet bakımından yerinden yönetim kuruluşu” olduğu kabul edilen düzenleyici ve denetleyici kuruluşların merkezi idare ile olan ilişkileri, idarenin bütünlüğü ilkesinin ne şekilde gerçekleştirileceği ve idari vesayet yetkisi tartışılmaya devam etmektedir. Bu çalışmada, söz konusu kuruluşların idari yapısı içerisindeki yerleri, Anayasa Mahkemesi kararları ışığında, doktrindeki görüşler de ele alınarak ortaya konulmaya çalışılacak ve düzenleyici ve denetleyici kuruluşların merkezi idare ile olan ilişkileri, idarenin bütünlüğü ilkesi ve idari vesayet yetkisi bağlamında ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

İdare, İdari Yapı, Düzenleme ve Denetleme, , İdari Vesayet

PDF

___

ARDIYOK, Şahin (2000) “Doğal Tekeller ve Düzenleyici Kurumlar, Türkiye için Düzenleyici Kurum Modeli”, 2000 yılında İdari Yargı Sempozyumu.
ATAY, Ethem (2006), “Bağımsız İdari Otoriteler ve Türkiye Uygulaması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. X, S.1,2.
DÖNMEZ, E. (2003), “Türkiye’de Bağımsız İdari Otoriteler”, Ankara Barosu Dergisi, S.2, S.56-78.
ERDOĞAN, Gökhan (2016), “Bağımsız İdari Otoriteler”, TAAD, Yıl:7, Sayı:24, Ocak, s.565-598.
GÖZÜBÜYÜK Şeref (2010), Türkiye’nin Yönetim Yapısı, Güncelleştirilmiş 11. Bası, Ankara.
GÜNDAY, Metin (1996), “ İdare Hukuku”, Ankara, İmaj Yayınları, s.496-497.
GÜNER, S., O, “Bağımsız Üst Kurullar”, Genç Hukukçular Hukuk Okumaları.
ILİMAN, T., TEKELİ, R., “Türkiye’deki Düzenleyici ve Denetleyici Kuruluşlar: İdari Para Cezalarının Hukuksal Zeminlerinin Değerlendirilmesi”, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 1 (S. 23-36),
KARACAN, Ali İhsan (2001), “Özerk Kurumların Özerkliği”, Rekabet Dergisi, Karacan, A.İ, “Özerk Kurumların Özerkliği”, Rekabet Dergisi, S.8, S.1-63.
KARAKAŞ, M.(2008)., “ Devletin Düzenleyici Rolü ve Türkiye’de Bağımsız İdari Otoriteler”, Maliye Dergisi, Sayı:154, Ocak-Haziran ,S. 99-120.
KAVRUK Hikmet (2010), “Türk Kamu Yönetiminde Bağımsız İdari Otoriteler ve Ajanslar”, Küreselleşme Karşısında Kamu Yönetimi Ve Hizmeti içinde, (Ed. Ahmet Hamdi AYDIN, İ. Ethem TAŞ, Meltem KILIÇ vd.), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
LEBLEBİCİ, D., Kurban, A (2012)., Sadioğlu, U., “Türk Yönetim Sisteminde Bağımsız Düzenleyici Kurullar Üzerine Kuramsal Tartışmalar”, H.Ü iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 30, Sayı 2, S. 81-109.
MUCUK, M., UYSAL, D. (2010) “Türkiye’de Bağımsız Düzenleyici Kurumlar ve Yönetişim” İç, M.A. Çukurçayır, H.T. Eroğlu, H.E. Uğuz (ed.), Yönetişim Kuram, Boyutlar, Uygulama, Çizgi Kitabevi, Konya,s.341-370.
ÖZDAĞ M. Savaş (2002), Özerk Kurullar, Avrasya-Bir Vakfı ASAM Yayınları, Ankara.
SANCAKDAR, Oğuz (2001), “İdare Hukuku Yönüyle Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun Kısa Bir Değerlendirmesi”, Bankacılar Dergisi, S.37.
SARISOY, S. (2010)., “Düzenleyici Devlet ve Regülasyon Uygulamalarının Etkinliği Üzerine Tartışmalar”, Maliye Dergisi, Sayı 159, Temmuz-Aralık, S. 278-298.
SARISU, Ayhan (2011), “Özerk Kurullar, İdarenin Birliği ve 649 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname”, Yaklaşım Dergisi, Yıl:19, Sayı:226, Ekim, S. 265-272.
ŞANLISOY, S., ÖZCAN, A.(2006), “ Türkiye’de Bağımsız Düzenleyici Kurumların Bağımsızlığı”, ESİAD, Siyasa, YIl:2, Sayı:3-4, S. 99-132.
T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu Araştırma ve İnceleme Raporu, “ Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Oluşumu, Teşkilatı, Yetki ve Görevleri, Denetlenmeleri ve Kurul Üyeleri İle Çalışanların Statüsüne İlişkin Hususların İrdelenmesi”, 14.05.2010, S.2010/11.
TÜSİAD Basın Bülteni, “Bağımsız Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar ve Türkiye Uygulaması”, 25 Mart 2003, TS/BAS/03-032. ULUSOY, Ali, “Bağımsız İdari Kurumlar”, Danıştay Dergisi, Sayı: 100, Y.1999, S. 3-17.
YILDIRIM, Turan, “Bağımsız İdari Otoritelerin Yargısal Denetimi”, 2000 yılında İdari Yargı Sempozyumu, Ankara, 11-12 Mayıs 2000.
İnternet Kaynakları http://www.kazanci.com/kho2/ibb/giris.htm
http://www.nedirnedemek.com/ba%C4%9F%C4%B1ms%C4%B1zl%C4%B1k-nedir-ba%C4%9F%C4%B1ms%C4%B1zl%C4%B1k-ne-demek
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.58c1556e6711c6.86209763