2018 SEÇİMLERİ SONRASINDA KURULAN PARTİLERDE LİDERLERİN YEŞİL SİYASETE BAKIŞI VE PARTİ PROGRAMLARINDA YEŞİL SİYASET

İnsan ve doğa arasındaki ilişki antik çağlardan günümüze kadar hep tartışılan konulardan biri olmuştur. İlk dönemlerde doğa ve insan doğası arasında benzerlik, bağımlılık ilişkisi vurgulanmış, insanın doğaya uygun yaşaması salık verilmiştir. Fakat önce bilimsel devrim sonrasında sanayi devrimi ile bu uyum bozulmaya başlamıştır. Endüstrileşme ile doğa tahribatının inanılmaz boyutlara ulaşmıştır. Bu durum doğayı tekrar “doğa/ ekolojik perspektifi” ile değerlendirmeyi zorunlu kılmıştır. Önce felsefi düzlemde başlayan ekolojik tartışmalar, 1970’lerden itibaren politika düzlemde de kendisini göstermeye başlamıştır. Çalışmada öncelikle yeşil siyasetin Türkiye’deki gelişimi üzerinde durulmuştur. Sonrasında 2018 Seçimlerinden sonra kurulan, kitle partisi olma hedefini vurgulayan, bir sonraki dönemde seçimlere katılma hakkını elde eden dört siyasi partinin (Yeniden Refah Partisi, Gelecek Partisi, Deva Partisi ve Memleket Partisi) program ve lider düzeyinde yeşil siyasete bakışı incelenmiştir. Bu amaçla parti programları ve parti genel başkanlarının (Fatih Erbakan, Ahmet Davutoğlu, Ali Babacan ve Muharrem İnce) sosyal medya veya yazılı/görsel basında yer alan ekolojik söylemleri ele alınmıştır.

___

  • Arısoy, C. (2016). Ekolojik Siyaset: Almanya Yeşiller Partisi. Europolitika, (1), 88–91. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/700812 adresinden erişildi.
  • Aristoteles. (1975). Politika. (M. TUNCAY, çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Aydınlı, H. İ. ve Çiftçi, S. (2012). İnsan-Çevre İlişkisi ve Türkiye’de 1980 Sonrası Sağ Siyasetin Çevreye İlişkin Yaklaşımı. Ekev Akademi Dergisi, (51), 15–30. https://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423877875.pdf adresinden erişildi.
  • Babacan, A. (2021a, 1 Haziran). Gündeme ilişkin açıklamalarda bulunuyorum [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/i/broadcasts/1yoKMAaYpqkKQ
  • Babacan, A. (2021b, 5 Haziran). Rant uğruna sahip olduğumuz doğal güzelliklerin katledilmediği yarınlar temenni ediyorum. Doğaya, çevreye saygılı ve işinin ehli DEVA kadroları ile tüm güzelliklerimizi koruyarak yeni nesillere aktaracağız. #DünyaÇevreGünü [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/alibabacan/status/1401069927654625281
  • Babacan, A. (2021c, 17 Haziran). 17 Haziran Dünya Çölleşme ve Kuraklıkla Mücadele Günü vesilesiyle tekrar çağrıda bulunuyorum; ülkemizdeki sulama yatırımları acilen tamamlanmalı. Ülkemiz kuraklık ile fakirleşmeye mahkûm değil [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/alibabacan/status/1405460425177800707
  • Babacan, A. (2021d, 12 Ağustos). Yangın ve sel gibi afetler bizi yasa boğdu. Su sorunu kapıda bekliyor. Ülkemizi yönetenler ise bunları dert etmiyor. Zamanında BM 2030 hedeflerinin ön hazırlığını yapan 20 kişilik bir heyetin üyesi olarak söylüyorum: Derhal sürdürülebilir bir iklim politikası uygulayacağız [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/alibabacan/status/1425898099759894532
  • Babacan, A. (2021e, 23 Ağustos). Maalesef ülkemizin doğal kaynakları yine küle dönüyor. Antalya, Marmaris, Bodrum, Şemdinli ve Adalardan sonra şimdi de Kazdağları Güre Pınarbaşı mevkiinde ormanlarımız yanıyor. Yangının en kısa sürede söndürülmesini temenni ediyorum. #KazDağlarıYanıyor [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/alibabacan/status/1429756905027682304
  • Babacan, A. (2021f, 28 Eylül). Türkiye’de ilk kez bir parti, seçimlerden çok önce, iktidarının ilk 90 ve 360 gününde neler yapacağını detayları ile açıklıyor. DEVA Partisi’nin tarım politikasında insana, toprağa ve çevreye saygıyı var. #TarımınDEVAsı [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/alibabacan/status/1442883581177630730
  • Babacan, A. (2021g, 7 Ekim). Paris Anlaşması’nın onaylanması iklim krizi ile mücadelede memnuniyet verici bir adım. TBMM’de oylarıyla destek veren herkesi tebrik ediyorum. Ancak önemli olan Paris Anlaşması’nı uygulamak ve iklim kriziyle etkin mücadele için gerekenleri yapmaktır. Sürecin takipçisi olacağız [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/alibabacan/status/1445992287352274944
  • Baykan, B. G. (2013). Eğitim, Sivil Toplum ve Siyaset Üçgeninde Gençlik ve Çevre. Alternatif Politika, 5(2), 174-195.
  • Bozkır, Ö. (2018). Çevreci Anlayışın Siyasallaşması: Yeşil Siyaset ve Türkiye. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(1), 56–69. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/495506 adresinden erişildi.
  • Cingirt, N. (2021, 16 Ağustos). Davutoğlu: İklim değişikliğine karşı milli strateji gerek. marmarayerelhaber.com. 10 Kasım 2021 tarihinde https://www.marmarayerelhaber.com/gelecek-partisi-gundem-haberleri/11412-davutoglu:-iklim-degisikligine-karsi-milli-strateji-gerek adresinden erişildi.
  • Dann, C. R. (1999). From Earth’s Last Islands: The Global Origins of Green Politics. (Doctoral dissertation, Lincoln University).
  • Davutoğlu, A. (2021a, 7 Mayıs). Rize İkizdere’de doğa ve çevre katliamı yapmaya izin var! Yaşananları yerinde görüp inceleme yapmak isteyen parti yöneticilerimize izin yok! [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/Ahmet_Davutoglu/status/1390745243205595137
  • Davutoğlu, A. (2021b, 1 Haziran). Marmara Denizi alarm veriyor, #müsilaj denilen deniz salyası her yere yayılıyor, canlılar ölüyor! Ne tedbiri aldınız, ne yapıyorsunuz? Marmara Denizi’ni kurtarmak yerine inat uğruna siz hala Kanal İstanbul sayıklıyorsunuz? Bu nasıl bir akıl, bu nasıl bir vicdandır? [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/Ahmet_Davutoglu/status/1399666624270110721
  • Davutoğlu, A. (2021c, 5 Haziran). Doğaya, bize emanet olduğunu unutmayarak büyük bir sorumlulukla sahip çıkmalıyız. Bugün Marmara Denizi’nde yaşanan deniz salyası sorunu hepimize çok büyük bir uyarı. #DünyaÇevreGünü’nü kutlarken, Gelecek için çok geç olmadan harekete geçelim. Doğayı koruyalım! [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/Ahmet_Davutoglu/status/1401191168042586115
  • Davutoğlu, A. (2021d, 19 Temmuz). Yeter artık! Yeter! Nedir bu doğaya düşmanlığınız? İkizköy’de köylüler feryat ediyor “Nefes alamıyoruz” diye Akbelen Ormanı’nda ağaçları rant uğruna kesiyorsunuz! Sandık Gelecek, Siz Gideceksiniz! Ve doğa nefes alacak, insanlar nefes alacak! [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/Ahmet_Davutoglu/status/1417180151444656129
  • Davutoğlu, A. (2021e, 7 Ekim). TBMM’nin Paris Anlaşması’nı onaylaması iklim değişikliğiyle mücadelede çok önemli bir adımdır. Karbon salınımını azaltarak, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmeli; doğal kaynaklarımızı koruyarak, iklim kriziyle kararlılıkla mücadele etmeliyiz. Gelecek için el ele verelim [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/Ahmet_Davutoglu/status/1446087309087105024
  • Davutoğlu, A. (2021f, 2 Kasım). Sn. Erdoğan, Roma’da Biden ile görüştükten sonra Glasgow’daki İklim Zirvesi’ne katılmamaya karar verdi. İklim Zirvesi’ne katılımın tek amacı Biden ile görüşmekmiş! Bu görüşme, insanlığın geleceğini etkileyecek toplantıdan daha mı önemli? Bu zihniyetten çevrecilik beklenir mi? [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/Ahmet_Davutoglu/status/1455492436113903616
  • Deutsche Welle. (2016). Austria’s Green-backed Van der Bellen wins presidential election. 24 Ekim 2021 tarihinde https://www.dw.com/en/austrias-green-backed-van-der-bellen-wins-presidential-election/a-36635159 adresinden erişildi.
  • Deutsche Welle Türkçe. (2021, 27 Eylül). Almanya seçimlerinde geçici resmi sonuçlar açıklandı. 24 Ekim 2021 tarihinde https://p.dw.com/p/40uIN adresinden erişildi.
  • Deva Partisi Isparta. (2021, 15 Haziran). “Büyüme ve çevre meselelerinde nesiller arası adalet çok önemli. Çünkü yaşanabilir bir vatanı çocuklarımıza, torunlarımıza bırakmak en önemli işimiz.“. [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/Ispartadeva32/status/1404690719131025408
  • Deva Partisi Programı. (2020). Erişim adresi: https://devapartisi.org/temel-metinler/parti-programi
  • Duru, B. (2002). Türkiye’de Çevrenin Siyasallaşması: Yeşiller Partisi Deneyimi. Mülkiye Dergisi, 26(236), 179–199. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/461 adresinden erişildi.
  • Duru, B. (2013). Türkiye’de Yeşiller Hareketinin “Sürdürülebilirliği.” Perspectives, (3). 4-7.
  • Erbakan, F. (2021a, 9 Haziran). Hayvanları Koruma Kanunu’nun Meclis’e getirilip, 1 Temmuz’a kadar yasalaşmasının planlanması çok hayırlı bir adımdır. Mahlukata şefkat inancımızın gereğidir [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/ErbakanFatih/status/1402694083445936133?s=20
  • Erbakan, F. (2021b, 22 Ekim). Sizler gerçekleri insanlıktan saklamaya devam ettikçe bizler hakkı haykırmaya devam edeceğiz! [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/ErbakanFatih/status/1451633707492777984?s=20
  • Erbakan, N. (2020). Adil Ekonomik Düzen. (Ü. Türk, Ed.). Ankara: MGV Yayınları.
  • Ergönül, E. ve Sadioğlu, U. (2020). Siyasi Partilerin Gözünden Çevre Politikaları: Öncelikler, Öneriler ve Çözümler. Sanayileşme ve Göç Kıskacında Kent ve Çevre Yönetimi Üzerine Yazılar II, 28–51.
  • European Parliament Election Results. (2019). 24 Ekim 2021 tarihinde https://www.europarl.europa.eu/election-results-2019/en/tools/comparative-tool/ adresinden erişildi.
  • Gelecek Partisi Programı. (2019). Erişim adresi: https://gelecekpartisi.org.tr/partimiz/program
  • İnce, M. (2019a, 11 Ocak). 16 yıllık kontrolsüz betonlaşmanın, göğü delen gökdelenlerin, çevre ve orman talanının özeti ve özeleştirisi... Sadece Okluk Koyundaki yazlık yavru saraya baktığınızda ormanı betona çevirme gayreti içinde olanları görürsünüz. İbretlik! [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/vekilince/status/1083813849936130049
  • İnce, M. (2019b, 1 Ağustos). Akciğerlerimiz, eşsiz florasıyla insanlığın ortak mirası Kaz Dağlarında binlerce ağaç katledildi. Doğanın taşıdığı zenginliği onu koruyarak kazanabilir, ortak zenginliğimiz haline getirebiliriz. Doğayı yok ederek elde edilen zenginliğin bedelini ağır öderiz. #KazDağlarıHepimizin [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/vekilince/status/1156866862313029632
  • İnce, M. (2020, 23 Ağustos). Doğa’ya kafa tutmanın, dere yataklarını imara açmanın, çarpık, plansız yapılaşmanın acı sonuçlarını yaşıyoruz [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/vekilince/status/1297448744405946369
  • İnce, M. (2021a, 5 Haziran). Marmara Denizi yaşam mücadelesi veriyor. İkizdere taş ocağına direniyor! Hava kirliliği can alıyor. Memleketimizin denizleri, dağları, ağaçları, kuşları, dereleri geleceğini geri istiyor. Geleceğimizi geri alacağız. #DünyaÇevreGünü [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/vekilince/status/1401106815971115010
  • İnce, M. (2021b, 27 Temmuz). Rize ve Çayeli’ne dedemin memleketine sel nedeniyle geçmiş olsun ziyaretine geldim. Doğru çevre politikalarıyla doğal afetlere karşı direnç geliştirmek mümkün. Yeter ki doğa ile inatlaşmayalım akıl ve bilimi rehber edinelim [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/vekilince/status/1419964343723167747
  • İnce, M. (2021c, 4 Ağustos). Yerli ve milli Erdoğan! Yeşil vatanın korunmasını yerli ve milli kurumumuz Türk Hava Kurumu’na değil Ruslara bıraktığını anlatırken hiç mi hicap duymuyorsun? Pert diyorsun uçaklara. Neden pert! 19 yıldır iktidarsanız! Neden pert? [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/vekilince/status/1423010830975741956
  • İnce, M. (2021d, 4 Ekim). Vicdanlarda büyüyen sevgiyle can dostlarımızı koruyalım! #4EkimHayvanlarıKorumaGünü [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/vekilince/status/1445028302067052545
  • Les Verts Suisses. (2021). Histoire des Verts en Suisse. Berne. www.verts.ch adresinden erişildi.
  • Memleket Partisi. (2021, 14 Ekim). Geç vakte kadar tuttuk sizi. İyi ki varsınız. Çok teşekkür ederiz [Tweet]. Erişim adresi: https://twitter.com/MemleketimParti/status/1448402644779814915
  • Memleket Partisi Programı. (2021). Erişim adresi: https://www.memleketpartisi.org.tr/parti/parti-programi
  • Özlüer, F., Turhan, E. ve Erensü, S. (2016). Türkiye’de Ekoloji Mücadelesi: Sınıfsal ve Tarihsel Arayüzler Arasında Nereden Nereye? F. Özlüer, E. Turhan, S. Erensü ve A. C. Gündoğan (Ed.), İsyanın ve Umudun Dip Dalgası: Günümüz Türkiye’sinden Politik Ekoloji Tartışmaları içinde (ss. 15–42).
  • Richardson, D. ve Rootes, C. (1995). The Green Challenge: The Development of Green Parties in Europe. Routledge.
  • Sipahi, E. B. ve Dinçer, S. (2019). Yeşil İdeolojiler Bağlamında Yeşil Siyasetin Türkiye’deki Siyasi Partilere Yansımaları. Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 1(1). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/885605 adresinden erişildi.
  • Şahin, Ü. (2012). Yeşil Düşünce. O. İmga ve H. Olgun (Ed.), Yeşil ve Siyaset: Siyasal Ekoloji Üzerine Yazılar içinde (ss. 11–61). Ankara: Lotus Yayınevi.
  • Şensoy Boztepe, A. (2021, 21 Ekim). Fatih Erbakan, Paris İklim Anlaşması’nı değerlendirdi. haberler.com. 6 Kasım 2021 tarihinde https://www.haberler.com/haberler-son-dakika-gundem-fatih-erbakan-paris-iklim-anlasmasi-ni-14477065-haberi/ adresinden erişildi.
  • Şimşek, M. C. (1993). Türkiye’de Yeşiller Partisi. Marmara İletişim Dergisi, 2(2), 5–40. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2675 adresinden erişildi.
  • T.C. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı. (2021). Siyasi Parti Genel Bilgileri. 25 Ekim 2021 tarihinde https://www.yargitaycb.gov.tr/icerik/1189 adresinden erişildi.
  • Üste, R. (2015). Doğanın Siyaset Paradigması: Yeşil Siyaset. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 7(2), 38–54. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/438033 adresinden erişildi.
  • Yeniden Refah Partisi Programı. (2018). Erişim adresi: https://yenidenrefahpartisi.org.tr/page/parti-programi/14
  • Yeşil Sol Parti. (2021). 25 Ekim 2021 tarihinde https://yesilsolparti.org/es-sozculer/ adresinden erişildi.
  • Yeşil Gazete. (2021, 21 Eylül). Kuruluş başvurusu bir yıldır bekletilen Yeşiller Partisi: Zamanı gelmiş bir fikirden daha güçlüsü yoktur. 27 Ekim 2021 tarihinde https://yesilgazete.org/kurulus-basvurusu-bir-yildir-bekletilen-yesiller-partisi-zamani-gelmis-bir-fikirden-daha-guclusu-yoktur adresinden erişildi.
  • Yeşiller Partisi. (2020, 21 Eylül). Yeşiller Partisi kuruldu! 27 Ekim 2021 tarihinde https://yesiller.org.tr/2020/09/21/yesiller-partisi-kuruldu/ adresinden erişildi.
  • Yeşiller Partisi Program ve Tüzüğü. (1989). http://hdl.handle.net/11543/639 adresinden erişildi.
  • Yeşiller Partisi Programı. (2020). https://yesiller.org.tr/yesiller-partisi-program/ adresinden erişildi.
  • Yeşiller Partisinin kapatılması hakkında AYM Kararı (1994, 10 Nisan). Resmi Gazete (Sayı: 21901). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21901.pdf
  • Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi Merkez Yürütme Kurulu. (2015, 10 Şubat). Barışa ve Umuda Şans Ver! 25 Ekim 2021 tarihinde https://web.archive.org/web/20150715121426/http://www.yesillervesolgelecek.org/diyoruz-ki/basin-aciklamalari/2015-02-10#.VaZOqFXP3IU adresinden erişildi.