Sevda ÖZKAYA

CEZAYİR’İN SİYASİ VE İKTİSADİ ÖNEMİ VE MISIR VALİSİ MEHMET ALİ PAŞA’NIN CEZAYİR’İN FRANSA TARAFINDAN İŞGALİNDEKİ ROLÜ

Ticari ve stratejik üs olma bakımından tarih boyunca önemini yitirmeyen Akdeniz’de XIX. yüzyılda uluslararası rekabet alanlarından birisi de Cezayir’dir. İngiltere ve Fransa’nın Akdeniz’de belli başlı üslerde, Mısır örneğinde olduğu gibi, rekabet etmeleri anlaşılabilir bir durum olmakla beraber bir süredir varlığını denge politikasına borçlu olan Osmanlı Devleti giderek etkisini yitirmiştir. Bölgede asıl dikkat çekici olan ise Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’nın söz konusu rekabet içerisinde güçlü bir şekilde yerini almasıdır. Mehmet Ali Paşa, dönemin en etkili isimlerinden biridir. Mısır’da tesis ettiği mutlak hâkimiyetin yanı sıra modern ordusu, güçlü tekel uygulaması sayesinde edindiği iktisadi refah ile büyük devletlerin, Osmanlı Devleti’nden çok daha tehditkâr buldukları bir yönetici konumundadır. Çalışmamızda, dönemin önemli ticari üslerinden olan Cezayir’e dair Fransa, Osmanlı Devleti ve İngiltere ile pazarlığa girişmiş olan Mehmet Ali Paşa’nın emelleri hakkında bilgi vermeye çalıştık. Bu konuda başta Prof. Dr. Ercüment Kuran’ın çalışmasından faydalanmakla birlikte Osmanlı Arşivi’nden edindiğimiz belgeyi de araştırmacıların hizmetine sunmayı hedefledik

Anahtar Kelimeler:

Cezayir, Mehmet Ali Paşa, Fransa, Rekabet, Sömürgecilik

THE POLITICAL AND ECONOMIC IMPORTANCE OF ALGERIA AND THE ROLE OF MEHMET ALI PASHA, THE GOVERNOR OF EGYPT, IN THE FRENCH INVASION OF ALGERIA

Algeria was one of the places in the Mediterranean where took place the international rivalry in 19th century, and which has not lost its importance for being a commercial and strategic base throughout history. It is understandable that Britain and France competed for particular bases in Mediterranean, as in the case of Egypt. However, the Ottoman state, which had owed it existence for a while to balance policy, lost its influence in the region. Mehmet Ali Pasha’s becoming a party to the aforementioned rivalry as the Governor of Egypt is an outstanding regional matter. Mehmet Ali Pasha was one of the most prominent figures of his time. For many powerful states, he was regarded as more threatening than the Ottoman state due to the autarchy and modern army he established and the welfare he acquired thanks to his strong monopoly policy. In this study, information about the aims of Mehmet Ali Pasha, who bargained with France, Ottoman state and Britain for Algeria, which was one of the important commercial bases of the period, has been provided. For this purpose, particularly the study of Prof. Dr. Ercüment Kuran has been utilized. Moreover, a document gathered form Ottoman Archive has been put to the service for researches

Keywords:

Algeria, Mehmet Ali Pasha, France, Rivalry, Colonialism,

PDF

___

BOA, HAT, 455, 22469, (1253).
Armaoğlu, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1789-1914, TTK, Ankara, 2003.
Kahraman, Kemal, “Cezayir Osmanlı Dönemi”, İ.A. C. 7, s. 487-489, 1993
Karacan, Tuncay, “Cezayir’de Fransız İşgali (1830-1871)”, Gazi Üniversitesi So- syal Bilimler Enstitüsü Tarih ABD. Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2004.
Kuran, Ercüment, Cezayir’in Fransızlar Tarafından İşgali Karşısında Osmanlı Siyaseti (1827-1847), İstanbul, 1957.
Osmanlı Belgelerinde Cezayir, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Mü- dürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın Nu. 115, Ankara, 2010, (Proje Yöneticisi Doç. Dr. Yusuf Sarınay).
Sinoue, Gilbert, Kavalalı Mehmet Ali Paşa Son Firavun, (Çev. Ali Cevat Akko- yunlu), 1999, İstanbul.