Transformation of perception of the gecekondu phenomenon

Bu çalışmanın amacı, ne gecekondu olgusunun yeni bir tanımını yapmak, ne de tarihsel gelişimini yeniden betimlemektir. Bunun yerine, olgunun zaman içinde geçirdiği değişim ve dönüşümlerin kamuoyu tarafından algılanma biçimini araştırmak ve tartışmak, bu yazının temel hedefi olmuştur. Yine de, çalışma kapsamında akademik yaklaşımların genel olarak daha çok vurgulandığı söylenebilir. Çalışmada gecekondu olgusu, bu konuyla ilgili çalışmalardan da oldukça iyi bilinen tarihsel dönemlemelere uygun bir şekilde ele alınmıştır. Buna göre, 1940’lardan 1970’lere kadar olan ‘masumiyet ve marjinallik’ dönemi; 1970’li yılların ‘politikleşme ve toprak spekülasyonundan ilk kez kazanma’ dönemi ile, 1980 sonrasından günümüze uzanan yaygın spekülasyon ve yasadışılığın egemen olduğu ‘varoş’ dönemidir. Çalışmada gecekondu olgusu, yukarıdaki dönemlere uygun olarak değişip, dönüştükçe kamuyounda olguya ilişkin algılamanın da değiştiği varsayılmış ve çalışma bu kabule göre biçimlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye

Gecekondu olgusunun algılanmasında yaşanan dönüşüm

The aim of this paper is not to redefine the gecekondu phenomenon, nor to describe its historical development, but to discuss and explore the transformations it is socially perceived with through time. Academic approaches are generally reviewed in a more pronounced manner. Within the frame of this paper gecekondu phenomenon is conceived according to different time periods well-known in gecekondu studies; i.e. from the 1940s to 1970 as the ‘period of innocence and marginalisation’, the 1970s as period of ‘politization’ and ‘first benefits of speculation’, and from 1980 onwards as the period of the “varoş”, of full speculation and complete illegalisation. It is considered a priori that, its perception changed in line with the above mentioned periods through which the phenomenon itself has materially and considerably changed.

Keywords:

Turkey,

PDF

___

ABRAMS, C. (1964) Man’s Struggle for Shelter in an Urbanizing World, MIT Press, Cambridge, Massachussetts.
AKBULUT, M. R. (2003) Zeytinburnu’nda Mekansal Dönüşüm, Surların Öte Yanı Zeytinburnu, ed. by B. evren, Zeytinburnu Belediyesi, İstanbul; 186-208.
AKBULUT, M. R. (1996) Kaçak Yapılaşmış Alanların Kentle Bütünleştirilebilmesi için Bireysel Projeler Yöntemi, Metropolün Geleceğine Yönelik Öneriler, Habitat’a Doğru İstanbul 2020 Sempozyumu, Bildiriler Kitabı (17-19 April 1996) L. Berköz Akkal, Ö. ertekin, M.A. Yüzer, eds, İTÜ, İstanbul; 353-66.
AKKAYAN, T. (1979) Göç ve Değişme, İstanbul Üniversitesi edebiyat Fakültesi. İstanbul.
ASLAN, Ş. (2004) 1 Mayıs Mahallesi, İletişim Yayınları, İstanbul.
ATAY, F. R. (1969) Çankaya, Doğan Kardeş Matbaacılık, İstanbul.
BADEMLİ, r. r. (1986) Türkiye’de Kentsel Araştırmaların Gelişimi:1974-1984, Türkiye’de Sosyal Bilim Araştırmalarının Gelişimi, Türk Sosyal Bilimler Derneği, Ankara; 295-309.
CANTÜRK, F. (1962) Gecekondular, Sefalet Yuvaları, Milliyet (Newspaper), 1-2 November 1962, İstanbul.
ERDEM, T. (2004) Gecekondu, Radikal (Newspaper), 18 March 2004, İstanbul.
ERDER, S. (1996) İstanbul’a Bir Kent Kondu Ümraniye, İletişim Yayınları. İstanbul.
ERMAN, T. (1997) Squatter (gecekondu) Housing Versus Apartment Housing: Turkish Rural-to-Urban Migrant Residents’ Perspectives, Habitat International, v: 21, n: 1, March 1997; 91-106.
ERSOY, M. (1985) Göç ve Kentsel Bütünleşme, Türkiye Gelişme Araştırmaları Vakfı, Ankara.
GENCAY, M. (1962) Gecekondu Problemi, İmar ve İskan Bakanlığı Komisyon raporları No: 6, Ankara.
GÖKÇEN, T. (2003) Zeytinburnu Gecekonduları: Surların Öte Yanı Zeytinburnu, ed. by B. evren, Zeytinburnu Belediyesi. İstanbul; 182-4.
GÖRGÜLÜ, A. Z. (1993) Hisseli Bölüntü ile Oluşan Alanlarda Yasallaştırmanın Kentsel Mekana Etkileri, YTÜ. İstanbul.
GÜREL, S. (1997) Gecekondu’dan Kaçak Kent’e, Kent Gündemi (1) January 1997, TMMOB/Şehir Plancıları Odası; 24-6.
HART,C.W.M., and SARAN, N. (1969) Zeytinburnu Gecekondu Bölgesi, İTO, İstanbul.
İLYASOĞLU, A. (1997) Ümraniye’den İnsan Manzaraları, İstanbul (23) October 1997; 92-100.
İMAR Ve İSKAN BAKANLIĞI, Mesken Genel Müdürlüğü (1965) Ankara Esat, Çankaya ve Dikmen Gecekonduları, İmar ve İskan Bakanlığı, Ankara.
İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ (2004) İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden Dev Kentsel Dönüşüm Projesi, 26 July 2004, www. yapitr.com.
İNANKUL, Ş. (1990) Planlama Politikaları Açısından Gecekondu Sorununa Genel Bakış: Kentsel Gelişmede Islah İmar Planlarının İşlevsel Özelliklerinin İncelenmesi: Bakırköy Örnekleri, unpublished Ph.D. Dissertation, Mimar Sinan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI (1984) Gecekondu, Türkiye Mühendislik Haberleri, (308) March-April 1984, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası; 2.
İSTANBUL TİCARET ODASI (1994) İstanbul Ticaret Odası’nın Önerisi, İstanbul, (11) October 1994, 78-79.
İPEKÇİ, İ. C. (1970) Büyük Şehrin Lanetlileri, Milliyet, 19 October 1970 İstanbul.
KARTAL, K. (1983) Ekonomik ve Sosyal Yönleriyle Türkiye’de Kentlileşme, Yurt Yayınevi. Ankara.
KELEŞ, R. (1986) 1951-1960 Yıllarında Kent Araştırmaları, Türkiye’de Sosyal Bilim Araştırmalarının Gelişimi, Türk Sosyal Bilimler Derneği. Ankara; 269-82.
KELEŞ, R. (1983, 1972) 100 Soruda Türkiye’de Şehirleşme, Konut ve Gecekondu, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
KILINÇASLAN. İ. (1981) İstanbul, Kentleşme Sürecinde Ekonomik ve Mekansal Yapı İlişkileri, İTÜ, İstanbul.
KIRAY, M. (1964) ereğli: Ağır Sanayi Öncesi Bir Sahil Kasabası (Ereğli, A Coastal Town Before Heavy Industry), DPT, Ankara.
KONGAR, E. (1982) Kentleşen Gecekondular ya da Gecekondulaşan Kentler Sorunu, Kentsel Bütünleşme, eds. T. erder, Türkiye Gelişme Araştırmaları Vakfı, Ankara; 23-54.
KUBAN, D. (1994) Yasadışının Tarihsel Zorunluluğu, İstanbul (11) October 1994; 80-82.
MİLLİYET (1966) 40 Bin Gecekondu Suya ve elektriğe Kavuştu, 1 July 1966, İstanbul.
MİLLİYET (1966) Gecekondulara Tapu Dağıtmak Mizahtır,18 July 1966, İstanbul.
ÖZGEN, N. (1999) İllegalleşen Kent: İstanbul, Bilim ve Ütopya, November 1999, 9-19.
PULAT, G. (1992) Dar Gelirli Kentlilerin Konut Sorunu ve Soruna Sosyal İçerikli Mekansal Çözüm Arayışları, Kent-Koop, Ankara.
RADİKAL (Newspaper) (2007a) Bayraktar: Türkiye Gecekondu Problemini Çözmeden Kalkınmadan Söz edilemez, 13 November 2007, İstanbul.
RADİKAL (Newspaper) (2007b) Gecekondular da rant aracı oldu, 22 February 2007, İstanbul.
SEYMAN, Y. (1986) Hüznün Coşkusu Altındağ, Gür Yayınları. İstanbul.
ŞENOL, S. (1996) İstanbul Kentinde 2. Dünya Savaşı’ndan Sonra Gelişen Yasal Olmayan Konut Tipleri ve Oluşum Nedenleri Üzerine Bir İnceleme (Zeytinburnu Örneği), unpublished Master Thesis, Mimar Sinan Üniversitesi, Fen Bilimleri enstitüsü, İstanbul.
ŞENYAPILI, Ö. (1981) Kentleşemeyen Ülke Kentlileşen Köylüler, ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Ankara.
ŞENYAPILI, T. (1998) Cumhuriyet’in 75. Yılı Gecekondu’nun 50. Yılı, 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul; 301-16.
ŞENYAPILI, T. (1986) 1960-1970 Yılları Arasında Kent Planlama Araştırmalarının Gelişimi, Türkiye’de Sosyal Bilim Araştırmalarının Gelişimi, Türk Sosyal Bilimler Derneği, Ankara; 283-94.
ŞENYAPILI, T. (1985) Ankara Kentinde Gecekondu Gelişimi (1923-1960); Kent- Koop, Ankara.
ŞENYAPILI, T. (1981) Gecekondu ‘Çevre’ İşçilerin Mekanı, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını, Ankara.
ŞENYAPILI, T. (1980) Squatter Settlements. A Bibliography, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını, Ankara.
ŞENYAPILI, T. (1978) Bütünleşmemiş Kentli Nüfus Sorunu, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını, Ankara.
TAHSİN, O., GÜLER, A. (1960) Taşlıtarlada Bir Buçuk Ay Yaşadım, Hayat; 20-1.
TEKELİ, İ. (1994) The Development of the İstanbul Metropolitan Area: Urban Administration and Planning, IULA-EMME, İstanbul.