Marko KIESSEL, Devrim BESİM YÜCEL, Asu TOZAN

The new architectural classicism in Northern Cyprus

1990’lı yılların başlarında kuzey kıbrıs’ta Post-Modern mimari klasisizm ortaya çıkmış; bu eğilim 2003 yılından, yani bölünmüş olan adanın birleştirilmesine yönelik Birleşmiş Milletler’in (başarısız olan) barış planından sonra, yoğun bir artış göstermiştir. Sözü edilen bu eğilimin Türkiye’den etkilenme sonucunda başlaması, uluslararası Post-Modern hareket ile karşılaştırıldığında daha geç tarihlere denk gelmesini açıklamaktadır. Bu çalışma kuzey kıbrıs mimarisinde Post-Modernizmin üslupsal ve semiotik analizini gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. Makale, yerinde inceleme yöntemiyle elde edilen geniş bir veri tabanı üstüne temellenmekte ve uluslararası geçerliliğe sahip “Figüratif”, “Soyut”, “Post-Modern” ve “İronik” klasisizmi kapsayan dört kategorinin benzer şekilde kuzey kıbrıs’a da uygulanabilirliğini göstermektedir. Hangi gruba dahil olduklarına bakılmaksızın değerlendirilen yerel Post-Modern yapılarda Türk mimari karakterine gönderme yapmak yerine çoğunlukla “non- contextual” (bağlam-dışı), diğer bir deyişle Batı klasisizmi sergilendiği ortaya çıkmıştır. kuzey kıbrıs Yeni klasisizmi, konut, ticaret ve rekreasyon mimarisini kapsamaktadır. klasik düzeni hemen hemen kuralına uygun olarak kullanan “Figüratif klasisizm”, az sayıda konut ve rekreasyon yapısını kapsayan öneklerde; klasik detayların hissedilir düzeyde azaltılarak kullanıldığı “Soyut klasisizm” ve en geniş kategoriyi oluşturan yoğun bir eklektisizm ve “freestyle” (serbest üslup) detaylar içeren “Post-Modern Klasisizm” ise konut, ticaret ve rekreasyon/hotel örneklerini kapsayan yapı gruplarında gözlemlenmektedir. İstanbul’da Post-Modern mimarinin yorumlanması sonucu temel eğilimin tarihselci karaktere sahip olduğu saptanmışken, bu makalede, kuzey kıbrıs’ta yakın geçmişte büyük artış gösteren Batı klasisizmi’nin, Çin’deki gelişime benzer bir biçimde, kodlarla iletişim kuran tüketim kültürünü yansıttığı ileri sürülmektedir. Böylelikle “Post-Modernizm”in pazarlanmak istenenin reklamını yapmak için ve sosyal statü temsilinin ifadesinde başvurulan bir araç olarak kullanıldığı saptaması yapılmaktadır.

Kuzey Kıbrıs’ta yeni mimari klasisizm

In the early 1990s, a Post-Modern architectural classicism emerged in Northern Cyprus, a trend which boomed strongly after 2003, the year of a (failed) peace-plan of the United Nations for the divided island. This trend was influenced by developments in Turkey and arriving late, compared to the international Post-Modern movement. This study aims at a stylistic and semiotic analysis of the Postmoderne in Northern Cyprus. It is based on a comprehensive survey and demonstrates that four international Post-Modern categories, ranging from ‘Figurative-‘, ‘Abstract-‘ and ‘Post-Modern-‘ to ‘Ironic-‘ Classicism, are applicable to Northern Cyprus alike. The majority of local Post-Modern buildings, regardless of to which category they belong, displays a ‘non-contextual’ Western classicism instead of referring to the Turkish architectural heritage. The new classicism in Northern Cyprus covers residential, commercial and recreational architecture. ‘Figurative Classicism’, displaying a nearly canonical application of classical detailing, is employed in a few residential and recreational buildings. ‘Abstract Classicism’, displaying a strongly reduced classical detailing, and ‘Post-Modern Classicism’, the biggest category and displaying a highly eclectic, ‘freestyle’ detailing, have been observed in relation to residential, commercial and tourism/ recreational architecture. Apart from a few residential buildings ‘Ironic/ Kitsch Classicism’ is related first of all in relation to tourism/recreational architecture. Whereas the Post-Modern architecture of Istanbul has been interpreted having mainly a historicist character, this paper suggests that in the case of Northern Cyprus the recent Western classicism -like in China- communicates codes which reflect a booming culture of consumerism. Thus the Postmoderne serves as a tool for the promotion of sales and as an instrument for the representation of social status.

PDF

___

ADANIR, T. (2008) Ortak Vizeden Haberler, Mimarca (76) 5-6.
AKURGAL, E. (1987) Griechische und Römische Kunst in der Türkei, Hirmer, München.
ALTINOLUK, Ü., ed. (2001) Oteller, Tatil Köyleri, Tasarım Yayın Grubu, İstanbul.
ALTUN, S., UÇAR, a., CENGİZ KAYNAKÇI, E. (2005) Turizm Mimarlığında Temalı oteller, Alanya Mağusa Sempozyum Bildirileri, kıbrıs Mimarlar odası, Nicosia; 185-93.
AMSONEIT, W. (1994) Contemporary European Architects, Taschen, Köln.
ANON. (2005) 2003 Oteller Tüzüğü, Turizm Planlama Dairesi, Nicosia, Northern Cyprus.
BOZDOĞAN, S., ÖZKAN, S., YENAL, E., eds. (1987) Sedad Eldem: Architect in Turkey, Concept Media, Singapore.
COARELLI, F. (1989) Rom. Ein archäologischer Führer, Herder, Freiburg- Basel-Wien.
CURTIS, W.J.R. (1987) Modern Architecture since 1900, Prentice-Hall, Inc., New Jersey.
ÇİNİCİ, B. (1999) Improvisation, Mimarlıkta Doğaçlama, Boyut Matbaacılık, İstanbul.
DIERICHS, A. (1997) Erotik in der römischen Kunst, Zaberns Bildbände zur Archäologie, Philipp von Zabern Verlag, Mainz.
FEREOS, ST., PHOKAIDES, P. (2006) Architecture in Cyprus between the 1930s and 1970s, Docomomo (35) 15-9.
FRAMPTON, K. (1992) Modern Architecture. A critical History, Thames and Hudson, London.
GÖNEN, E., ÖZER, F. (2009) Neoclassicism in contemporary Post-Modern architecture in Istanbul, itüdergisi/a (8:2) 37-50.
HENDERSON, J. (1999) Casino Design, Resorts, Hotels and Themed Entertainment Spaces, Quarry Books, Gloucester.
IAA (2005) 100 Works-50 Architects, Yapı Yayın, Istanbul.
JENCKS, C. (1987) Die Postmoderne. Der neue Klassizismus in Kunst und Architektur, Klett-Cotta, Stuttgart.
JENCKS, C. (1989) What is Postmodernism?, Academy Editions, London.
JENCKS, C. (1990) The New Moderns. From Late to Neo-Modernism, Academy Editions, London.
JENCKS, C. (6th ed. 1991) The Language of Postmodern Architecture, Rizzoli, London.
KARASÖZEN, R., ÖZER, F. (2006) The Rational base of Post-Modernism in contemporary Istanbul Architecture, itüdergisi/a (5:2) 107-14.
KÄHLER, G. (1981) Architektur als Symbolverfall: Das Dampfermotiv in der Baukunst, Bauwelt Fundamente 59, vieweg, Wiesbaden.
KRIER, L. (1990) The Blind Spot, New Classicism. Omnibus Volume, eds. A. Papadakis, H. Watson, Academy Editions, London; 33-5.
KRIER, L. (1998) Architecture: Choice or Fate, Andreas Papadakis Publisher, Singapore.
KRUFT, H.W. (1994) A History of Architectural Theory: From Vitruvius to the Present, Princeton Architectural Press, New York.
MCLEAN, A. (1994) Renaissance Architecture in Florence and Central Italy, The Art of the Italian Renaisssance. Architecture, Sculpture, Painting, Drawing, ed. R. Toman, Könemann Verlag, Köln; 98-130.
MURRAY, P. (1980) Die Architektur der Renaissance in Italien, Gerd Hatje Verlag, Stuttgart.
PAPADAKIS, A., WATSON, H. eds. (1990) New Classicism, Omnibus Volume, Academy Editions, London.
PEHNT, W. (1994) Turm und Höhle, Moderne Architektur in Deutschland 1900 bis 1950. Expressionismus und Neue Sachlichkeit, eds. V. M. Lampugnani, R. Schneider, Gerd Hatje, Stuttgart; 51-67.
PORPHYRIOS, D. (1990) The Relevance of Classical Architecture, New Classicism. Omnibus Volume, eds. A. Papadakis, H. Watson, Academy Editions, London; 53-67.
SIZHENG FAN, K. (2009) Culture for Sale: Western Classical Architecture in China‘s recent Building Boom, Journal of Architectural Education (63:1) 64-74.
STERN, R.A.M. (1990a) Moderner Klassizismus. Entwicklung und Verbreitung der klassischen Tradition von der Renaissance bis zur Gegenwart, DVA, Stuttgart.
STERN, R.A.M. (1990b), ‘What the Classical can do for the Modern‘, New Classicism. Omnibus Volume, eds. A. Papadakis, H. Watson, Academy Editions, London; 31-2.
SYRING, E., KIRSCHENMANN, J.C. (2004) Scharoun, Taschen, Köln.
Tourism Development Plan 1997/98, North Cyprus
http://www.ekonomiveturizmbakanligi.com/upload/pdf/2008.05.26_20- 22-27Turizm-Master-Plan-23-5-08.pdf , Güncelleme tarihi (last update): 26 June 2008 (accessed 17 June, 2009).
Turizm Yapıları, Tatil ve Turizm Tesisleri, Kent Otelleri, Ulaşım Tesisleri (1994) YEM Yayınları, İstanbul.
Türk Mimarları 2000 (1999) Türk Serbest Mimarlar Derneği, ankara.
VENTURI, R., SCOTT BROWN, D., IZENOUR, St. (1977) Learning from Las Vegas, Cambridge University Press, Cambridge, Mass., London.
YÜCEL, A. (2005) Pluralism Takes Command: The Turkish architectural Scene Today, Modern Turkish Architecture, eds. R. Holod, A. Evin, S. Özkan, Chamber of Architects of Turkey Publications, Ankara; 119- 52.
YÜCEL-BESİM, D., KIESSEL, M., TOZAN, A. (2010) Postmodernist Hotel- Casino Complexes in Northern Cyprus, METU Journal of the Faculty of Architecture (27:1) 103-23.
http://www.cyprus-maps.com/maps/Cyprus_big.gif (accessed 12 July, 2009).
http://www.tumgazeteler.com/?a=1630429 (accessed 17 June, 2009).
http://archinodearchitecture.blogspot.com/2009/05/cyprus-international- university-campus.html (accessed on 20 March, 2010).
http://archinodearchitecture.blogspot.com/2009/05/top-left-rectorate- top-right-computer.html; (accessed 20 March, 2010)
http://www.archnet.org/library/sites/one-site.jsp?site_id=234 (accessed 17 June, 2009).
www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBr_koD=71878&For arsiv=1 (accessed 17 June, 2009).