KATILIMCI SENARYO TEKNİĞİ YARDIMIYLA TARİHİ KENTSEL ALAN İÇİN İYİLEŞTİRME STRATEJİSİNİN BELİRLENMESİ

çarşı ile Roman yerleşimi arasında bir "geçiş" ya da olumsuz bir anlamda "tampon" görevi görmesidir (Başaran-Uysal, Okumuş ve Sakarya, 2012). Bu alan, her yıl birçok yerli ve yabancı turistin uğrak yeri olan Aynalı Çarşı'nın da yer aldığı Çarşı Caddesi'nin hemen paralelinde yer almasına rağmen giderek köhneleşmektedir. Çanakkale Belediyesi, tarihi kent merkezinde bir süredir altyapı ve cephe yenileme uygulamalarını sürdürmektedir. Belediye, bu alanın canlandırılması için hangi işlevlerin burası için uygun olduğunu tartışmaya açarak hem kent kimliği açısından son derece önemli bu alana kentlinin dikkatini çekmeyi, bu alana dair bir farkındalık yaratmayı hem de alana dair vereceği kararın meşruluğunu sağlamayı amaçlamıştır. Çanakkale Belediyesi'ni bir kamusal açık mekânın yeni işlevini katılımcı bir yöntemle araştırılması sürecine götüren başka bir ifadeyle bu çalışmaya zemin hazırlayan bir dizi önemli katılımcı deneyim bulunmaktadır. Bunlar; kentsel sit ilanı ve koruma amaçlı imar planının hazırlanması ÇEYAP deneyimi (1995, 1996), Çanakkale Kent Eylem Planı'nın hazırlanması süreci (2006), Çanakkale Belediyesi tarafından yürütülen katılımcı bütçe çalışmaları (2008), Fevzipaşa Mahallesi'nin İyileştirilmesi Projesi ve Kent Konseyi altında Fevzipaşa Mahalle Meclisi'nin kurulması (2012) deneyimleridir. Zafer Meydanı ve çevresi için izlenen katılımcı süreç daha önceki deneyimlerin bir devamı olarak görülmelidir. Bu deneyimler şüphesiz bir birikim yaratarak, kentteki katılım kültürünün gelişmesine yardımcı olmaktadır. Bu makalede irdelenen katılım süreci; katılımcıların belirlenmesi, katılım tekniklerinin tanımlanması, katılım tekniklerinin uygulanması, katılım surecinin çıktılarının GZTF (Güçlü ve Zayıf Yönler, Tehditler ve Fırsatlar) ve senaryo çözümleme teknikleri ile değerlendirilmesi, senaryoların oluşturulmasını kapsamaktadır. Katılım süreci, karar sürecinin bir parçasıdır. Karar süreci ise üst ölçekli plan kararları, mevcut durum çözümlemeleri ve katılım sürecini ile birlikte Çanakkale Belediyesi'nin bu alana dair verdiği fiziksel planlama ve tasarım kararını kapsamaktadır, Katılım sürecinin başında katılımcılar altı grup altında tanımlanmıştır. Bu altı grubun karar surecine katılımı için dört farklı katılım tekniği uygulanmıştır: Odak grup toplantıları

çarşı ile Roman yerleşimi arasında bir “geçiş” ya da olumsuz bir anlamda “tampon” görevi görmesidir (Başaran-Uysal, Okumuş ve Sakarya, 2012). Bu alan, her yıl birçok yerli ve yabancı turistin uğrak yeri olan Aynalı Çarşı’nın da yer aldığı Çarşı Caddesi’nin hemen paralelinde yer almasına rağmen giderek köhneleşmektedir. Çanakkale Belediyesi, tarihi kent merkezinde bir süredir altyapı ve cephe yenileme uygulamalarını sürdürmektedir. Belediye, bu alanın canlandırılması için hangi işlevlerin burası için uygun olduğunu tartışmaya açarak hem kent kimliği açısından son derece önemli bu alana kentlinin dikkatini çekmeyi, bu alana dair bir farkındalık yaratmayı hem de alana dair vereceği kararın meşruluğunu sağlamayı amaçlamıştır. Çanakkale Belediyesi’ni bir kamusal açık mekânın yeni işlevini katılımcı bir yöntemle araştırılması sürecine götüren başka bir ifadeyle bu çalışmaya zemin hazırlayan bir dizi önemli katılımcı deneyim bulunmaktadır. Bunlar; kentsel sit ilanı ve koruma amaçlı imar planının hazırlanması ÇEYAP deneyimi (1995, 1996), Çanakkale Kent Eylem Planı’nın hazırlanması süreci (2006), Çanakkale Belediyesi tarafından yürütülen katılımcı bütçe çalışmaları (2008), Fevzipaşa Mahallesi’nin İyileştirilmesi Projesi ve Kent Konseyi altında Fevzipaşa Mahalle Meclisi’nin kurulması (2012) deneyimleridir. Zafer Meydanı ve çevresi için izlenen katılımcı süreç daha önceki deneyimlerin bir devamı olarak görülmelidir. Bu deneyimler şüphesiz bir birikim yaratarak, kentteki katılım kültürünün gelişmesine yardımcı olmaktadır. Bu makalede irdelenen katılım süreci; katılımcıların belirlenmesi, katılım tekniklerinin tanımlanması, katılım tekniklerinin uygulanması, katılım surecinin çıktılarının GZTF (Güçlü ve Zayıf Yönler, Tehditler ve Fırsatlar) ve senaryo çözümleme teknikleri ile değerlendirilmesi, senaryoların oluşturulmasını kapsamaktadır. Katılım süreci, karar sürecinin bir parçasıdır. Karar süreci ise üst ölçekli plan kararları, mevcut durum çözümlemeleri ve katılım sürecini ile birlikte Çanakkale Belediyesi’nin bu alana dair verdiği fiziksel planlama ve tasarım kararını kapsamaktadır, Katılım sürecinin başında katılımcılar altı grup altında tanımlanmıştır. Bu altı grubun karar surecine katılımı için dört farklı katılım tekniği uygulanmıştır: Odak grup toplantıları

PDF

___

AHUNBAY,M. (2005) Bizans Yapım Teknikleri, Geçmişten Geleceğe Anadolu’da Malzeme ve Mimarlık, Kongre Bildirileri (4-5 Temmuz 2005), XXII. Dünya Mim. Kongresi UIA 2005 İstanbul, İstanbul; 68- 78.
AKALIN, Ş.(2000), Türk Dili: Dünya Dili. [http://www. turkoloji.cu.edu. tr] Erişim Tarihi (23.07.2013).
AKMAN,S., GÜNER,A., AKSOY,İ.H. (1986) Horasan Harcı ve Betonun Tarihi ve Teknik Özellikleri, II. Uluslararası Türk-İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Kongresi, Bildiriler Kitabı (28 Nisan-2 Mayıs 1986), İnşaat Fakültesi, İTÜ, İstanbul; 101-112.
ARUN, G. (2005) Yığma Kagir Yapı Davranışı, Yığma Yapıların Deprem Güvenliğinin Arttırılması Çalıştayı, Bildiriler Kitabı (17 Şubat 2005), ODTÜ, Ankara
BAKIRER, Ö. (1981) Selçuklu Öncesi ve Selçuklu Dönemi Anadolu Mimarisinde Tuğla Kullanımı, ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Ankara.
BAKIRER, Ö. (2007) Tuğla, Ahşap ve Cam, Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, der. D. Kuban, Yapı Kredi Yayınları-1567, İstanbul; 301-318.
ÇULPAN C. (1975) Türk Taş Köprüleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
DİRİK, K. (1994) Kuzey Anadolu Transform Fay Zonunun Beşpınar Havza Kesimindeki Neoteknik Özellikleri, MTA Dergisi (116) 37-50.
DOĞAN ŞAMAN, N., YAZAR, T. (2007) Ortaçağ Anadolu Türk Mimarisinde Devşirme Malzeme Kullanımı, Edebiyat Fakültesi Dergisi (24:1) 209.
DOĞAN, A., SERT, H. (2011) Earthquakes and Arched Stone Bridges –The Strenght is Proven Through Long Lasting History, Seismic Protection of Cultural Heritage (Kültürel Mirasın Depremden Korunması, Sempozyum Bildirileri (31 Ekim - 1 Kasım 2011) WCCE-ECCE-İMO 2. Ortak Konferansı, Antalya; 397-417.
DOĞAN, A., SERT, H., YILMAZ, S., PARTAL, E.M., DEMİRCİ, H., AVŞİN, A., NAS, M., TURAN, G.S. (2012) Tarihi Köprülerin Özgün Yapım Sistemlerinin Tespiti ile Malzeme Analizlerine İlişkin Yürütülen Teknik Araştırmalar ve Sonuçları, 6. Mimarlık Malzemeleri Kongresi , Bildiriler Kitabı (7-9 Kasım 2012), TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, İstanbul; 121-137.
DPT (2001) Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Alçı-Kireç-Kum-Çakıl- MıcırBoya Toprakları-Tuğla Kiremit Çalışma Grubu Raporu, Devlet Planlama Teşkilatı Yayın No: 2615-ÖİK: 626, Ankara.
DUMAN, M. (2006) Köprülü Mehmed Paşa Hayatı, Şahsiyeti ve Faaliyetleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
DUYMAZ, Y. (2007) Oğuz Kağan Destanı’ndan Dede Korkut Kitabına Kahramanların Beden Tasvirlerinin Sembolik Anlamları Üzerine Değerlendirmeler, Milli Folklor Dergisi (76) 50-58.
ENER, E., SERT, H. (2010) Technical Researches for the Restoration of the Stone Bridges and the Assesment of the Outcomes, ACE 9th Int. Congress On Advances in Civil Engineering, Bildiri Kitabı (27-30 Eylül 2010), KTÜ, Trabzon; 1-9.
HALAÇOĞLU Y. (2002) Osmanlılarda Ulaşım ve Haberleşme, PTT Genel Müdürlüğü, Ankara.
HGK (1993) 1/25.000 Ölçekli Harita, Harita Genel Müdürlüğü Matbaası, Ankara.
İLTER F. (1978a) Osmanlılara Kadar Anadolu Türk Köprüleri, Karayolları Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
İLTER, F. (1978b) Anadolu’nun Erken Devir Türk Köprüleri İle İran Köprü Mimarlığı İlişkileri, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi Özel Sayı (9) 275-300.
İLTER İ. (1995) Türkiye Karayollarının Tarihsel Gelişimi, İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, İstanbul.
İLTER, İ. (1969) Tarihi Türk Hanları, Karayolları Genel Müdürlüğü Matbaası, Ankara.
KESKİN, A. (2005) Amisos Şehri’nin Tarihi, Amisos ve Çevresi, Grin PublishFind Knowledge, Berlin.
KETİN, İ. (1969) Kuzey Anadolu Fay Hattı Hakkında, MTA Dergisi (72) 1-27.
KILINÇARSLAN,Ş., BAŞYİĞİT,C., AKTAŞ, H., ÇANKIRAN,O.
ÜRGÜP, N.M.,UZUN, İ. (2007) Yalvaç Pisidia Antiocheia Kentinde Kullanılan Tuğla ve Bağlayıcı Malzemelerin Kimyasal, Fizikiksel ve Mekanik Özelliklerinin Araştırılması, Yapı Teknolojileri Elektronik Dergisi (2) 1-6.
KUBAN D. (1982) Türk ve İslam Sanatı Üzerine Denemeler, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
KUBAN D. (1998) Mimarlık Kavramları, YEM Yayınları, İstanbul.
KGM (2005) Survey,Reconstruction Application Projects and Technical Report of Historical Konjic Bridge Yayınlanmamış Teknik Rapor, KGM Arşivi, Arşiv Kayıt No: BIH / KONJIC / N.03 / RUP-2005, Ankara.
KGM (2007) Karayolları Tarihi, Yollar Milli Komitesi Yayını, Ankara.
KGM (2008) Tarihi Kurt Köprüsü Restorasyon Projeleri ve Teknik Raporu, Yayınlanmamış Teknik Rapor, KGM Arşivi, Arşiv Kayıt No: B.07 / İ.55 / N.02 / RUP-2008, Ankara.
KGM, TİKA (2009) Sokollu Mehmet Paşa Bridge Constructional Drawing and Restoration, Yayınlanmamış Teknik Rapor, KGM Arşivi, Arşiv Kayıt No: BIH / VİŞEGRAD / N.86 / RUP-2009, Ankara.
KGM (2012) Tarihi Köprüler Şubesi Müdürlüğü Envanteri, KGM Arşivi, Ankara.
KGM Yol Ağı Haritası. (2012).
KGM Haritalar.(2013).7.Bölge Samsun, [http://www.kgm.gov.tr/Site CollectionImages/KGMimages/Haritalar/b7.jpg. Erişim Tarihi (25.07.2013).
KOÇAK, Ö. (1993) Eskiçağ Tarihinde Sinope: Başlangıçtan MS. 395’e Kadar, yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul.
KURUGÖL,S., TEKİN.Ç. (2010) Anadolu’da Bizans Dönemi Kale Yapılarında Kullanılan Tuğlaların Fiziksel, Kimyasal ve Mekanik Özelliklerinin Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi (25:4) 767-777.
KURUGÖL, S. (2010) Tarihi Kütahya Kalesi Tuğlalarının Mekanik Özelliklerinin ve Puzolanik Aktivitelerinin İncelenmesi, Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi (22:1) 13-26.
Mostart A Bridge Story (2004) World Bank/ PCU/ UNESCO, Pilot Cultural Heritage Project, BIH.
ORTAYLI, İ. (2007) Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara.
ÖNEY, G. (1970) Anadolu Selçuklu Mimarisinde Antik Devir Malzemesi, Anadolu (Anatolia) (12:2) 17-26.
ÖZCAN, K. (2006) Anadolu’da Selçuklu Kentler Sistemi ve Mekânsal Kademelenme, METU Journal of the Faculty of Architecture (23:2) 21- 61.
ÖZCAN, K. (2005) Ortaçağda Anadolu’nun İdarî Coğrafyasına Bakış Anadolu’da Selçuklu İdarî Birimleri, Coğrafi Bilimler Dergisi (3) 73-79.
ÖZDEMİR, H. (2005) Osmanlı’da Sürre Alayları, Kültür, Sanat ve Araştırma Bülteni (6) 16-23.
OZKAYA, O.A., BÖKE, H., İPEKOĞLU,B. (2006) Roma Dönemi Tuğla ve Harçların Özellikleri: Bergama Serapis Tapınağı Örneği, 3. Ulusal Yapı Malzemesi Kongresi ve Sergisi, Seminer Bildirileri (15-17 Kasım 2006) der. TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, İstanbul; 616-627.
ÖZGÜNLER, A.S., ERSEN,A., GÜLEÇ,A. (2010), Yedikule Kara Surlarında Kullanılan Erken Bizans Dönemi Harçlarının Karakterizasyonu Üzerine Bir Araştırma, İBB KUDEP Restorasyon Konservasyon Çalışmaları Dergisi, (5) 31-40
REZAEİ, D., HERSEK, C.M. (2007), Büyük Selçuklu Çağı Mimarisinde Yapı ve Süsleme Malzemesi Olarak Tuğlanın Üretim ve Kullanım Teknikleri, Selçuklu Çağında Mimarlık Sempozyumu ve Sergisi, Bildiriler Kitabı, (15-17 Kasım 2007) TMMOB Mimarlar Odası Konya Şubesi, Konya; 177-188.
SERT, H., PARTAL, E.M., DEMİRCİ, H., AKBULUT, T., AVŞİN, A., ÜSTE, C., YILMAZ, S., NAS, M., KASAP, F., TURAN, G.S., KORKMAZ, İ.H. (2009) Tarihi Köprüler Teknik Şartname, Mevzuat, Envanter, Proje, Bakım ve Onarımı, KGM Yayın No: 268, KGM Matbaası, Ankara. ŞAHİN, M.K. (2006) Anadolu Selçuklu Döneminin Önemli Yapıtlarından Çakallı Han Üzerine Bazı Düşünceler, Geçmişten Geleceğe Samsun, Sempozyum Bildirileri (4-6 Mayıs 2006) der. C. Yılmaz, Samsun Büyükşehir Belediyesi, Samsun; 427-449.
TAESCHNER, F. (2008) Das Anatolische Wegenetz Nach Osmanischen Quellen, Osmanlı Kaynaklarına Göre Anadolu Yol Ağı, çev. N.Epçeli (2010) Bilge Kültür Sanat Yayın Dağıtım, İstanbul.
TUNCER, O.C. (2007) Anadolu Kervan Yolları, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
TUNÇEL, H. (2000) Türkiye’de İsmi Değiştirilen Köyler, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (10:2) 23-34.
YAVAŞ, A. (2010) Anadolu Selçuklu Banilerinin Politik Yaşamlarıyla Mimari Faaliyetleri Arasındaki İlişkiler, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi (28) 409-417.
YAVUZ TÜKEL, A. (2005) Selçuklu Döneminde Malzeme ve Mimarlık İlişkisi, Geçmişten Geleceğe Anadolu’da Malzeme ve Mimarlık, Kongre Bildirileri (4-5 Temmuz 2005), XXII. Dünya Mimarlık Kongresi UIA 2005 İstanbul, İstanbul;79-142.
YAVUZ TÜKEL, A. (2007) Konya Yakınında Bir Selçuklu Derbendi: Kızılören/KIZILVİRAN, Selçuklu Çağında Mimarlık Sempozyumu ve Sergisi Bildiri Kitabı, Mimarlar Odası, Konya; 25-41.