Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti İçin Ekonometrik Bir Yaklaşım

Nispeten diğer sektörlere göre daha düşük düzeyde teknoloji ve temel beceri gerektiren turizm sektörü özellikle ada ülkeleri ve gelişmekte olan ülkelerde yarattığı istihdam ve sağladığı döviz girdisi ile makroekonomik problemlerin çözümlenmesinde önemli bir sektör niteliği taşımaktadır. Ayrıca turizm sektörü, yiyecek, içecek, inşaat, ulaşım ve konaklama gibi birden fazla sektörü dolaylı yönden etkileyerek ekonomik büyümeyi desteklediği düşünülmektedir. Yapılan bu çalışmanın amacı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti için turizm gelirleri ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi açıklamaktır. Söz konusu ilişkinin varlığı, K.K.T.C’ye ait 1990-2019 dönemini içeren yıllık veriler kullanılarak değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi Granger (1969) tarafından geliştirilen nedensellik testiyle, değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişki ise Johansen’in (1988) geliştirdiği eşbütünleşme testi ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular çerçevesinde turizm gelirleri ve ekonomik büyüme arasında kısa dönemde çift yönlü nedensellik ilişkisi var olduğuna ve bu durumda K.K.T.C için turizmde geri besleme hipotezinin desteklendiğine ancak eşbütünleşme testi sonuçlarına göre ise; uzun dönemde serilerin birlikte hareket etmediği yani değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisi olmadığına ulaşılmıştır.

The Relationship Between Tourism Revenues and Economic Growth: An Econometric Approach for the Turkish Rebuplic of Northern Cyprus

The tourism sector, which requires a relatively low level of technology and basic skills compared to other sectors, is an important sector in solving macroeconomic problems with the employment it creates and the foreign exchange input it provides, especially in island countries and developing countries. In addition, it is thought to support economic growth by indirectly affecting more than one sector such as the tourism sector, food, beverage, construction, transportation and accommodation. The aim of this study, is to explain the relationship between tourism revenues and economic growth for the Turkish Republic of Northern Cyprus. The existence of the said relationship is determined by the causality test developed by Granger (1969) using the annual data of the TRNC, including the 1990-2019 period, and the causality relationship between tourism revenues and economic growth, and the long-term relationship between the variables is determined by the cointegration test developed by Johansen (1988) analyzed. Within the framework of the findings obtained, there is a bidirectional causality relationship between tourism revenues and economic growth in the short run, and in this case, the feedback hypotesis in tourism is supported fort he TRNC, but according to the cointegration test results; It has been found that the series do not move together in the long run, that is, there is no cointegration relationship between the variables.

___

  • Antonakakis, N., Dragouni, M., & Filis, G. (2015). How stronge is the linkage between torusim and economic growth in Europe?. Economic Modelling, 44(C), 142-155. https://doi:10.1016/j.econmod.2014.10.018
  • Aslan, A. (2013). Tourism development and economic growth in Mediterranean countries: Evidence from panel Granger causality tests. Current Issues in Tourism, 17(4), 363-372. https://doi:10.1080/13683500.2013.768607
  • Avgousti, K. (2012). The use events in the development of the tourism industry: The case of Cyprus. Event Management, 16(3), 203-221. https://doi:10.3727/152599512X13459279626728
  • Bento, C.P.J. (2016). Tourism and economic growth in Portugal: An empirical investigation of causal links. Tourism and Managemenet Studies, 12(1), 164-171. https://doi:10.18089/tms.2016.12117
  • Balaguer, J., & Cantavella, M. (2002). Tourism as a long-run economic growth factor: The Spanish case. Applied Economics, 34(7), 877-884.
  • Çağlayan, E., Güriş, B., & Öskönbayeva, Z. (2012). Turizme dayalı büyüme hipotezinin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti için geçerliliğinin analizi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 105-121.
  • Gao, J., Xu, W., & Zhang, L. (2019). Tourism, economic growth and touris-induced EKC hypothesis: Evidence from Mediterranean region. Empirical Economics, 60, 1507-1529. https://doi:10.1007/s00181-019-01787-1
  • Granger, C.W.J. (1969). Investigating causal relation by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica, 37(3), 424-438. https://doi:10.2307/1912791
  • Jamel, L. (2020). The relation between tourism and economic growth: A case of Saudi Arabia as an emerging tourism destination. Virtual Economics, 3(4), 29-47. https://doi:10.34021/ve.2020.03.04(2)
  • Jayaraman, T. K., & Makun, K. (2022). Tourism and economic growth Nexus in Maldives: Asymmetric Analysis and role of ICT. International Journal of Business and Society, 23(2), 1086-1105. https://doi:10.33736/ijbs.4859.2022
  • Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-3), 231-254. https://doi:10.1016/0165-1889(88)90041-3
  • Katırcıoğlu, S. (2009). Tourism, trade and economic growth: The case of Cyprus. Applied Economics, 41(21), 2741-2750. https://doi:10.1080/00036840701335512
  • Kırca, M., Canbay, Ş., Türkay, K., Yelman, E., & Pirali, K. (2019). Türkiye’de uluslararası turizm talebi ve iktisadi büyüme arasındaki ilişkiler: 1995-2017 dönemi. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 2(2), 48-68.
  • KKTC Devlet Planlama Örgütü, Ekonomik ve Sosyal Göstergeler Raporu 1980-2021. https://www.devplan.org/seg-tr.html adresinden erişildi.
  • Lee, G. C. (2008). Tourism and economic growth: The case of Singapore. Regional and Sectoral Economic Studies, 8(1), 89-98.
  • Martin, J. L. E., Morales, M.N., & Scarpa, R. (2004). Tourism and economic growth in Latin America: A panel data approach. Natural Resources Management, 26.2004. https://doi:10.2139/ssrn.504482
  • Narayan, K.P., Narayan, S., & Prasad, B.C. (2010). Tourism and economic growth: A panel data analysis for Pacific Island countries. Tourism Economics, 16(1), 169-183. https://doi:10.5367/000000010790872006
  • Oh. C. O. (2005). The contribition of tourism development to economic growth in the Korean economy. Tourism Management, 26(1), 39-44. https://doi:10.1016/j.tourman.2003.09.014
  • Ohlan, R. (2017). The relationship between tourism, financial development and economic growth in İndia. Future Business Journal, 3(1), 9-22. https://doi:10.1016/j.fbj.2017.01.003
  • Sari Hassoun, S.E., Adda, K.S., & Sebbane, A.H. (2021). Examining the connection among national tourism expenditure and economic growth in Algeria. Future Business Journal, 7(1), 14-23. https://doi:10.1186/s43093-021-00059-8
  • Shan, J., & Wilson., K. (2001). Causality between trade and tourism: Empirical evidence from China. Applied Economic Letters, 8, 279-283. https://doi:10.1080/135048501750104114
  • Şengönül, A., Karadaş, H.A., & Koşaroğlu, Ş.M. (2018). Turizme dayalı büyüme hipotezinin OECD üyesi olan Akdeniz ülkeleri için analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60), 1123-1135. https://doi: 10.17719/jisr.2018.2861
  • Tayebi, S., Babaki, R., & Jabari, A. (2007). Study of the realtionship between tourism and economic growth in Iran (1959-2004). Bulettin of Humanities and Social Sciences Espcially in Economics, 26(7), 83-110.
  • Tsangari, H. (2012). Determinants of tourism for ‘‘sun and sea’’ Cyprus. European Research Studies Journal, 3, 161-184.
  • Tugcu, C.T. (2014). Tourism and economic growth nexus revisited: A panel causality analysis fort the case of the Mediterranean region. Tourism Management, 42, 207-212. https://doi:10.1016/j.tourman.2013.12.007
  • UNWTO, World Tourism Barometer Report 2022. https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/2022-10/unwto-barom-sept 22.pdf?VersionId=HWn3ybo6ixqrYkO4miD18OfUY0zCHCV5/ adresinden erişildi.
  • World Travel and Tourism Council, Travel & Tourism Economic İmpact Report 2015. https://sete.gr/media/2614/150430-economic-impact-2015.pdf adresinden erişildi.
  • World Travel and Tourism Council, Travel & Tourism Economic İmpact Report 2022. https://wttc.org/Portals/0/Documents/Reports/2022/EIR2022-Global%20Trends.pdf adresinden erişildi.