Meliha Meliş GÜNALTAY, Ferda IŞIKÇELİK, İsmail AĞIRBAŞ

OECD Ülkelerinin Sağlık Harcamaları, Sağlık Arzı ve Talebinin Çok Boyutlu Ölçekleme Analiziyle Değerlendirilmesi

Bu çalışmanın amacı OECD’ye üye ülkelerin sağlık arzı, sağlık talebi ve sağlık harcamaları değişkenleri açısından benzerlik ya da farklılıklarını incelemektir. Elde edilen veriler Çok Boyutlu Ölçekleme yönteminden yararlanılarak analiz edilmiştir. Değişkenler iki boyutlu uzaya indirgenmiştir. Analiz neticesinde birinci boyutta en yüksek değeri alan ABD’nin diğerlerinden farklı konumda bulunduğu söylenebilir. Birinci boyutta Almanya, Avusturya, İsviçre, Japonya ve Norveç; ikinci boyutta ise ABD ve Meksika pozitif yüksek değer alan diğer ülkeler olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla değişkenler açısından bu ülkelerin benzerlik gösterdiği söylenebilir. Birinci boyutta Türkiye ve Meksika’nın; ikinci boyutta ise Macaristan ve Yunanistan’ın en yüksek negatif değer ile en önemli ayrıştırıcı ve farklı ülke olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonucunda Çok Boyutlu Ölçekleme ile p sayıdaki değişken ve k sayıda boyut kullanılarak karşılaştırma imkânı sunulmuştur. Böylece çalışmada belirlenen on değişken ile iki boyutlu uzaysal harita üzerinde ülkelerin birbirlerine göre konumları belirlenmiştir. Elde edilen bulgular ülkelerin bulundukları konuma göre diğer ülkeler ile karşılaştırma imkânı sunmaktadır. Ayrıca sonuçların, ülkelerin oluşturacakları sağlık politikalarına da önemli bir yol gösterici olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Çok boyutlu ölçekleme, Sağlık ekonomisi, Sağlık harcamaları, Sağlık arzı, Sağlık talebi

Evaluation of Health Expenditures, Health Supply, and Health Demand in OECD Countries by Multidimensional Scaling Analysis

The purpose of this study is to compare the health demand, supply, and expenditures of OECD member nations to determine whether there are any parallels or discrepancies between them. The Multidimensional Scaling approach was used to analyze the data that was obtained. The variables were reduced to two-dimensional space. In the first dimension Germany, Austria, Switzerland, Japan, and Norway were identified as the other nations with positive high values; also ın the second dimension, the USA and Mexico were identified as the other countries with positive high values. Therefore, these countries exhibit similarities in terms of variables. In the first dimension, Turkey and Mexico; In the second dimension Hungary and Greece were found to be the most significant differentiating and distinct countries, having the highest negative ratings. The study's findings enabled for the comparison of the MPS using p number of variables and k number of dimensions. The positions of the countries in relation to one another on the two-dimensional geographical map were therefore established using the ten variables determined in the study. The opportunity to compare the countries with other countries based on location is made possible by the findings. In addition, the findings are also regarded as a crucial road map for the nations' health programs.

Keywords:

Health economic, Health expenditure, Health demand, Health supply, Multidimensional scaling,

PDF

___

Alpar, R. (2017). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler. Detay Yayıncılık, Ankara
Altunay, N. (2020). Türkiye’nin Sağlık Statüsünün Çok Boyutlu Ölçekleme Yöntemi İle Analizi [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi]
Ataş, H., & Gündüz, S. (2020). Türkiye’nin Sağlık Hizmetleri Kapasitesinin Çok Boyutlu Ölçekleme Tekniği İle Analizi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(36), 355-382.
Austin, D. A., & Hungerford, T.L. (2009). The Market Structure of the Health Insurance Industry. Congressional Research Service Report. https://fas.org/sgp/crs/misc/R40834.pdf.
Bhattacharya, J., Timothy, H., & Peter, T. (2014). Health Economics. Palgrave Macmillan, New York.
Büyüker İşler, D. (2014). Akaryakıt İstasyonları Marka Konumlandırma Süreci: Isparta’da Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi ile Bir Uygulama. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(17), 448-484.
Çalışkan, Z. (2008). Sağlık Ekonomisi: Kavramsal Bir Yaklaşım. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 29-50.
Çelik, Y. (2019). Sağlık Ekonomisi, 4. Baskı. Siyasal Kitabevi, Ankara.
Dewar, D.M. (2010). Essentials of Health Economics. Jones and Bartlett Publishers, New York.
Ersöz, F. (2008). Türkiye İle Oecd Ülkelerinin Sağlık Düzeyleri Ve Sağlık Harcamalarının Analizi. İstatistikçiler Dergisi. 2, 95-104.
Folland, S., Goodman, A.C., & Stano, M. (2007). The Economics of Health and Health Care. Pearson Prentice Hall, New Jersey.
Gerdtham, U.G., Jonsson, B., Macfarlan, M., & Oxley, H. (1998). The Determinants Of Health Expenditure In The OECD Countries: A Pooled Data Analysis. Dev Health Econ Public Policy, 6, 113-134.
Girginer, N. (2013). Çok Boyutlu Ölçekleme ve Kümeleme Analizi ile Sağlık Göstergeleri Bakımından Türkiye’nin AB Üyesi Ülkelerle Karşılaştırılması. İktisat İşletme ve Finans, 28(323), 55-72.
Grossman, M. (1972). On The Concept Of Health Capital And The Demand For Health. Journal of Political Economy, 80(2), 223-255.
Guinness, L., & Wisemann, V. (2011). Introduction to Health Economics. McGraw-Hill Education, USA.
Gürçaylılar Yenidoğan, T. (2008). Pazarlama Araştırmalarında Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi: Üniversite Öğrencilerinin Marka Algısı Üzerine Bir Araştırma. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (15), 138-169.
Hitiris, T., & Posnett, J. (1992). The Determinants And Effects Of Health Expenditure In Developed Countries. Journal of Health Economics, 11(2), 173-181.
Horozoğlu, Ö., Hallaç, Y., & Sığırlı, D. (2017). Türkiye ile Avrupa Birliği’ne Üye ve Aday Ülkelerin Sağlık Düzeyi Ölçütlerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Analiziyle İncelenmesi, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 43, 49-52.
Ke, X., Saksena, P., & Holly, A. (2011). The Determinants of Health Expenditure: A Country-Level Panel Data Analysis. World Health Organization.
Keskin, G., & Skeja, A. (2021). Sağlık Sektöründe Tüketici Marka Tercihi Açısından Hastanelerin Konumlandırılmasının Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 07, 88-95.
Kırcı Çevik, N. & Yüksel, O. (2021). OECD Ülkeleri Sağlık Sistemi Göstergelerine Çok Boyutlu Bir Yaklaşım, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 213:245.
Liu, D., Li, R., & Wang, Z. (2011). Testing For Structural Breaks İn Panel Varying Coefficient Models: With An Application To OECD Health Expenditure. Empirical Economics, 40, 95-118.
Mechanic, D., & Rochefort, D. A. (1996). Comparative Medical Systems. Annual Review of Sociology, 22, 239-270.
Mills, A., & Gilson, L. (1988). Health Economics for Developing Countries: A Survival Kit. HEFP working paper 01/88, LSHTM. OECD (2021). Health at a Glance 2021: OECD Indicators. https://doi.org/10.1787/ae3016b9-en.
OECD (2022). OECD Health Data, https://data.oecd.org/health.htm.
Sığırlı, D., Ediz, B., Cangür, Ş., Ercan, İ., & Kan, İ. (2006). Türkiye ve Avrupa Birliği’ne Üye Ülkelerin Sağlık Düzeyi Ölçütlerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi İle İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 13(2), 81-85.
Tıraş, H. H., & Türkmen, S. (2020). Sağlık Harcamalarının Belirleyicilerine Yönelik Bir Araştırma; AB ve Türkiye Örneği. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 107-140.
Vujicic, M., Zurn, P., Diallo, K., Adams, O., & Dal Poz, M.R. (2004). The Role of Wages in The Migration of Health Care Professionals From Developing Countries. Human Resources for Health. 2(3), 1-14.
WHO (2022). Health Expenditure. https://www.who.int/data/nutrition/nlis/info/health-expenditure.
Zweifel, P., Breyer, F., & Kifmann, M. (2009). Health Economics. Springer, Berlin.