18. ve 19. Yüzyıllarda Ünye Limanı: Bir İskelenin Yükselişi ve Gerileyişi

Dünyanın en önemli iç denizlerinden biri olan Karadeniz, deniz ve karayolu bağlantıları kanalıyla Asya-Avrupa arasındaki deniz-kara ticaretini birbirine bağlar. Karadeniz’in Orta kesiminde yer alan Ünye ise gerek iç kesimler gerekse Kafkaslarla bağlantısı yüzünden, Karadeniz’in en önemli limanlarından biri olmuştur. Zaman zaman önemi azalıp çoğalsa da Ünye iskelesi, 18. yüzyıl itibarıyla Karadeniz’in uluslararası ticarete açılması sonucu iç deniz özelliğini kaybetmesi ve buna bağlı olarak yabancı tüccarların gelişiyle birlikte işlem hacmini giderek artırmıştır. Ancak buharlıların seferleriyle geleneksel deniz ticaretinde bir gerileme yaşanmıştır. 19. yüzyılda ticaret hacminin artmasıyla, Ünye yeni açılan acenteler, düzenlenen seferler ve yerli ve yabancı tüccarlarıyla Karadeniz’in işlek limanları arasına girmiştir. Bu çalışma, arşiv kayıtlarına dayanan bilgiler ışığında, 19. yüzyılın ikinci yarısında Ünye limanında gerçekleştirilen ticari faaliyetlerin açıklanması yoluyla Osmanlı denizcilik araştırmalarına katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Karadeniz, Ünye, Deniz ticareti, Gümrük, Canik.

Port of Ünye in the 18th and the 19th Centuries: Ascent and Decline of a Dock

The Black Sea, one of the most important inland seas in the world, connects the sea-land trade between Asia and Europe via sea and road connections. Ünye, which is located in the central part of the Black Sea, has become one of the most important ports of the Black Sea due to its connection with both the inland and Caucasus. Although the importance of Port of Ünye has increased and decreased from time to time, its trading volume has gradually increased due to losing its feature of being an inland sea and consequently the arrival of foreign traders as a result of the opening of the Black Sea to international trade since the 18th century. However, there was in the traditional maritime trade with the voyage of the steamboats. Ünye has become one of the busiest ports of the Black Sea with newly opened agencies, organized voyages and domestic and foreign merchants as a result of an increase in trade volume in the 18th century. This study aims to contribute to the Ottoman maritime research by explaining the commercial activities carried out in Port of Ünye in the second half of the 19thcentury in light of information based on archive records.

Keywords:

Karadeniz, Ünye, Deniz ticareti, Gümrük, Canik.,

PDF

___

Akgündüz, Ahmet. (1990). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri, II. Bayezid Devri Kanunnâmeleri. İstanbul: Fey Vakfı Yayınları.
Albayrak, Gökçen Coşkun. (2017). Dersaadet’in Kileri Tuna Nehri’nde Ticaret ve Devlet. 1.Baskı, İstanbul: Dergâh. Aygün, Necmettin. (2005). Trabzon’da Ticaret. İstanbul: Serander Yayınları.
Beşirli, Mehmet. (2004). Tokat Bakır Kalhânesi’nde Tasfiye İşlemleri ve İstanbul’a Sevkiyat (1793-1840). Tarih İncelemeleri Dergisi, 19 (1), 9-37.
Bıjışkyan, P. Minas (Trabzonlu). (1969). Karadeniz Kıyıları Tarih ve Coğrafyası 1817-1819. Terc. ve Notlar, Hrand D. Andreasyan. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
Çiçek, Harun. (2006). Tokat Merkez Sancağı’nın Sosyo-Ekonomik Konumu (1800-1850). (Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun).
Darkot, Besim. (1997). Samsun. İslam Ansiklopedisi. C.10. Eskişehir: Meb Yayınevi. 175.
Ekinci, İlhan. (2015). Siyasetin Gölgesinde Limanlaşamamış Bir İskele Perşembe (Vona) İskelesi. OÜUSBAD, 5 (12), 149-176.
Evliya Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî. (1999). Evliya Çelebi Seyahatnamesi. 2. Kitap. Haz. Z. Kurşun, S. A. Kahraman, Y. Dağlı. İstanbul: YKY.
Genç, Mehmet (1987). 17. - 19. Yüzyıllarda Sanayi ve Ticaret Merkezi Olarak Tokat. Türk Tarihinde ve Türk Kültüründe Tokat Sempozyumu. 2-6 Temmuz 1986. Yay. Haz. S. Hayri Bolay, Mustafa Yazıcıoğlu, Bahaeddin Yediyıldız, Mehmet Özdemir. Ankara: Gelişim Matbaası. 145-169.