Hatice TEKER, Sibel PEKSOY KAYA, Ayten ARIÖZ DÜZGÜN

Plasenta Akreata Spektrumu Tanılı Gebenin Sezaryen-Histerektomi Sonrası Gordon’un Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeli Eşliğinde Hemşirelik Bakımı: Olgu Sunumu

Amaç: Plasenta Akreata Spektrumu (PAS) plasentanın patolojik invazyonu olup, maternal olumsuz sağlık sonuçlarına yol açabilir. Bu problemlerden birisi de histerektomidir. Bu olguda PAS tanılı gebeye, sezaryen cerrahisi ile birlikte histerektomi uygulanmıştır. Bu çalışmanın amacı Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri (FSÖ) Modeli kapsamında, olgunun hemşirelik sürecinin sistematik olarak incelenmesidir. Yöntem: Olgunun yazılı onamı alınmıştır. Veriler olguya göre geliştirilmiş perinatal dönem veri toplama formu ve Perinatal Anksiyete Tarama Ölçeği ile toplanmıştır. Olgu: Olgu 27 yaşındadır ve 29 haftalık gebedir. Hastaneye vajinal kanama, şiddetli kasık ağrısı şikâyetleri ile başvurmuştur. Hemoglobin değeri 13mg/dL’den 9.1mg/dL’ye düşmüş olup, tedavi olarak “1 ünite eritrosit süspansiyonu” ve “1gr Herajit” uygulanmıştır. Tokolitik tedavi başlanmıştır. Bu tedaviye rağmen kontraksiyonlarının devam etmesi üzerine, “Megamük Sezaryen, Plasenta Previa, Vajinal Kanama, PAS Orta-Yüksek Risk” endikasyonları ile “Sezaryen” ve “Total Abdominal Histerektomi” cerrahileri uygulanmıştır. FSÖ Modeli kapsamında olguya yönelik “akut ağrı, anksiyete, kanama riski, aile sürecinde değişiklik, aktivite intoleransı, cinsel disfonksiyonu riski” gibi hemşirelik tanıları belirlenmiştir. Olgunun cerrahi sonrası bakım ve izleminde kanamasının olmadığı, ağrısının azaldığı, günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirdiği gözlemlenmiştir. Aynı zamanda olgunun bebeğini görmesiyle ve bilgi ihtiyacının sağlanmasıyla anksiyetesinin azaldığı belirlenmiştir. Sonuç: Olgu sunumunda sezaryen-histerektomi sonrası yaşanılan sağlık sorunlarına ve hemşirelik sürecine FSÖ modeli örüntüleri ile sistematik ve bütüncül olarak yer verilmiştir. Bu olgunun sağlık bakım hizmetlerinin güçlendirilmesinde, yüksek riskli gebelere hizmet veren hemşirelere rehberlik edeceği ve literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeli, Hemşirelik Bakımı, Histerektomi, Plasenta Akreata Spektrumu, Sezaryen

Nursing Care of Pregnant with Placenta Accreta Spectrum After Cesarean-Hysterectomy with Gordon's Functional Health Patterns Model: A Case Report

Objective: Placenta Accreta Spectrum (PAS) is a pathological invasion of the placenta which can lead to adverse maternal health outcomes. One of these problems is hysterectomy. In this case, hysterectomy with cesarean section was applied to the pregnant woman who was diagnosed with PAS. The aim of this case a study is to systematically examine the nursing process of the case in line with the Functional Health Patterns (FHP) Model. Method: Material and Method: Written informed consent was obtained from the case. The data were collected with the perinatal period data collection form developed according to the case and the Perinatal Anxiety Screening Scale. Case: The case is 27 years old and 29 weeks pregnant. She was admitted to the hospital with complaints of vaginal bleeding and severe inguinal pain. Hemoglobin value decreased from 13mg/dL to 9.1mg/dL, and "1unit of erythrocyte suspension" and "1gr Heragitis" were applied as treatment. Tocolytic therapy was administered. As the contractions continued despite this treatment, “Cesarean section” and “Total Abdominal Hysterectomy” surgeries were performed with the indications of “Megamuc Cesarean section, Placenta Previa, Vaginal Bleeding, PAS Medium-High Risk”. Nursing diagnoses such as "acute pain, anxiety, bleeding risk, changes in family process, activity intolerance, sexual dysfunction risk" were determined within the scope of the FHP Model. It was observed that the patient did not have bleeding in the post-surgical care and follow-up, his pain decreased, and he was able to perform his daily life activities. At the same time, it was determined that the patient's anxiety decreased when he saw his baby and his need for information was provided. Conclusion: In the case report, the health problems experienced after cesarean-hysterectomy and the nursing process are included in a systematic and holistic manner with FHP model patterns. It is thought that this phenomenon will guide nurses serving high-risk pregnant women and contribute to the literature on strengthening health care services.

Keywords:

Functional Health Patterns Model, Nursing Care, Hysterectomy, Placenta Accreta Spectrum, Cesarean Section,

PDF

___

Barutcu CD. (2017). Kalp yetersizliğinde deri bütünlüğünün korunması. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(2), 108-111.
Bayat M. (2017). Hemşirelik modelleri ve teorileri. Karadağ A, Çalışkan N, Baykara ZH, editors. Hemşirelik teorileri ve modelleri. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık, p. 29-52.
Betran AP, Ye J, Moller AB, Souza JP, Zhang J. (2021). Trends and projections of caesarean section rates: global and regional estimates. BMJ Global Health, 6(6), e005671.
Canbay FÇ, Şeker S, Çitil ET. (2019). Doğum sonrası kanamanın önlenmesi ve yönetiminde ebelerin sorumlulukları. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(2), 91-98.
Cresswell JA, Ronsmans C, Calvert C, Filippi V. (2013). Prevalence of placenta praevia by world region: a systematic review and meta-analysis. Tropical Medicine & International Health: TM & IH, 18(6), 712.
Coşkun A. (2016). Hemşire ve ebeler için kadın sağlığı ve hastalıkları öğrenim rehberi. 3. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
Çöçelli LP, Bacaksız BD, Ovayolu N. (2008). Ağrı tedavisinde hemşirenin rolü. Gaziantep Tıp Dergisi, 14(2), 53-58.
Durukan H, Durukan ÖB, Yazıcı FG. (2019). Planned versus urgent deliveries in placenta previa: maternal, surgical and neonatal results. Archives of Gynecology and Obstetrics, 300(6), 1541–1549.
Erbaş N. (2017). Sezaryen sonrası fonksiyonel sağlık örüntüleri modeline göre verilen bakımda kadınların yaşadığı sorunlar ve hemşirelik tanılarının belirlenmesi. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 9(1), 15-29.
Erbaş N, Demirel G. (2016). Kadın sağlığının değerlendirilmesinde bir model: Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(2), 84-91.
Erdemir F. (2012). Hemşirelik Tanıları El Kitabı. 3. Baskı. Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri.
Fışkın G, Oskay Ü. (2015). Postpartum hemoraji risk değerlendirmesi, yönetimi ve ebe/hemşirenin rolü. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(3), 72-77.
Gulumser C, Engin-Ustun Y, Keskin L, Celen S, Sanisoglu S, Karaahmetoglu S, et al. (2018). Maternal mortality due to hemorrhage: population-based study in Turkey. The Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine : The Official Journal of the European Association of Perinatal Medicine, the Federation of Asia and Oceania Perinatal Societies, the International Society of Perinatal Obstetricians, 32(23), 3998–4004.
Jauniaux E, Chantraine F, Silver R. M, Langhoff-Roos J, FIGO Placenta Accreta Diagnosis and Management Expert Consensus Panel. (2018). FIGO consensus guidelines on placenta accreta spectrum disorders: Epidemiology. International Journal of Gynaecology and Obstetrics: the Official Organ of the International Federation of Gynaecology and Obstetrics, 140(3), 265–273.
Jauniaux E, Bunce C, Grønbeck L, Langhoff-Roos J. (2019a). Prevalence and main outcomes of placenta accreta spectrum: a systematic review and meta-analysis. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 221(3), 208-218.
Jauniaux E, Alfirevic Z, Bhide AG, Belfort MA, Burton GJ, Collins SL, et al. (2019b). Placenta praevia and placenta accreta: diagnosis and management: Green-top guideline No. 27a. BJOG: an International Journal of Obstetrics and Gynaecology, 126(1), 126(1), e1–e48.
Karabulutlu Ö, Yavuz C. (2019). Annelerin doğum sonu dönemde aldıkları ebelik/hemşirelik bakımından memnuniyet düzeylerinin değerlendirilmesi. Caucasian Journal of Science, 6(2), 182-199.
Karabulutlu Ö, Yavuz C. (2021). Yüksek riskli gebeliklerde depresyon ve anksiyete düzeylerinin sıklığının değerlendirilmesi. Caucasian Journal of Science, 8(1), 51-69.
Kılıçcı Ç, Kürek Eken M, İlhan G, Çöğendez E, Şanverdi İ, Keskin M, et al. (2018). Evaluation of risk factors, ıncidence, perinatal and maternal outcome of placenta previa cases with and without placenta accreta spectrum. Duzce Medical Journal, 19 (3), 75-80.
Klar M, Michels KB. (2014). Cesarean section and placental disorders in subsequent pregnancies–a meta-analysis. Journal of Perinatal Medicine, 42(5), 571-583.
Koçarslan S. (2020). Plasenta akreata; geçmişten bugüne öyküsü. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 15 (3), 88-93.
Kök G, Erdoğan EN, Söylemez EB, Güvenç G. (2020). Histerektomi olan hastanın fonksiyonel sağlık örüntülerine göre hemşirelik bakımı: Olgu sunumu. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 273-278.
Oyelese Y, Smulian JC. (2006). Placenta previa, placenta accreta, and vasa previa. Obstetrics and Gynecology, 107(4), 927-941.
Özdemir F, Pasinlioğlu T. (2009). Histerektomi operasyonu geçiren kadınların histerektomi hakkında görüşlerinin belirlenmesi. Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 11(1), 30-37.
Sağlık Bakanlığı, Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 2022. Erişim tarihi: 15.07.2022, https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/43399,siy2020-tur-26052022pdf.pdf?0
Say l, Chou D, Gemmill A, Tunçalp Ö, Moller A, Daniels J, et al. (2014). Global causes of maternal death: a WHO systematic analysis. The Lancet. Global Health, 2(6), e323-e333.
Sayın C, Gürsoy-Erzincan S, Uzun-Çilingir I. (2018). Sezaryen: Kanıta dayalı bilgiler. Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst-Special Topics, 11(1), 76-81.
Shamshirsaz AA, Fox K, Salmanian B, Diaz-Arrastia CR, Lee W, Baker BW, et al. (2015). Maternal morbidity in patients with morbidly adherent placenta treated with and without a standardized multidisciplinary approach. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 212(2), 218.e1–218.e2189.
Shrivastava V, Nageotte M, Major C, Haydon M, Wing D. (2007). Case-control comparison of cesarean hysterectomy with and without prophylactic placement of intravascular balloon catheters for placenta accreta. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 197(4), e401–e402.
Silver RM, Landon MB, Rouse DJ, Leveno KJ, Spong CY, Thom EA, et al. (2006). Maternal morbidity associated with multiple repeat cesarean deliveries. Obstetrics and Gynecology, 107(6), 1226–1232. Somerville S, Dedman K, Hagan R, Oxnam E, Wettinger M, Byrne S, et al. (2014). The Perinatal Anxiety Screening Scale: Development and preliminary validation. Archives of Women's Mental Health, 17(5), 443-454.
Şahin S, Bulut, ÖÜ. (2020). Doğum sonu komplikasyonlar ve riskli durumlar. Çınar N, Şahin S, editors. İlk 1000 Gün Anne ve Çocuk Sağlığı. Ankara: Akademisyen Kitabevi, 211-231.
Taşkın L. (2016). Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. 15. Baskı. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
Türk G. (2017). Marjory Gordon: Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeli. Karadağ A, Çalışkan N, Baykara ZH, editors. Hemşirelik teorileri ve modelleri. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık, p. 604-619.
Usta IM, Hobeika EM, Musa AA, Gabriel GE, Nassar AH. (2005). Placenta previa-accreta: risk factors and complications. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 193(3 Pt 2), 1045–1049.
Yazıcı E, Mutu-Pek T, Uslu-Yuvacı H, Köse E, Cevrioglu S, Yazıcı AB, et al. (2019). Perinatal Anxiety Screening Scale validity and reliability study in Turkish (PASS-TR validity and reliability). Psychiatry and Clinical Psychopharmacology, 29(4), 609-617.