Yenidoğan Tarama Programı Hakkında Annelerin Bilgi ve Tutumlarına Etki Eden Faktörlerin Değerlendirilmesi

Amaç: Bu çalışmada annelerin Yenidoğan Metabolik ve Endokrin Hastalık Tarama Programı’na (NTP) ilişkin bilgi ve tutumlarını değerlendirmek ve etki eden faktörleri incelemek amaçlanmıştır. Yöntem: Bir hastanesinin Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniğinde tanımlayıcı ve ilişki arayıcı türde yürütülen bu çalışmanın örneklemini postpartum dönemdeki 88 anne oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında Tanıtıcı Bilgi Formu ve Yenidoğan Taramaları Hakkında Anne Bilgi ve Tutumları Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde, tanımlayıcı istatistikler, lineer regresyon analizi ve pearson korelasyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Annelerin yaş ortalaması 29.10±4.99 olup %64.8’inin multipar olduğu tespit edilmiştir. Annelerin %81.8’inin tarama testleri hakkında bilgisi olduğu, %23’ünün ise sağlık çalışanları dışında farklı bir kaynaktan bilgi aldıkları tespit edilmiştir. Uygulanan ölçeğin toplam puan ortalaması 19.94±4.06 iken, sadece anne yaşının ölçek puanını etkilediği belirlenmiştir. Aynı zamanda annelerin tutumuyla ölçek toplam puan ortalaması arasında güçlü düzeyde ilişki (r=0.854, p=0.000) olduğu tespit edilmiştir. Sonuç: Çalışmada annelerin yenidoğan tarama programları hakkında bilgi ve tutumlarının iyi olduğu ancak istenilen düzeyde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

anne, bilgi, hemşirelik, tutum, yenidoğan taraması

Evaluation of Factors Affecting Mother’s Knowledge and Attitudes About Newborn Screening

Objective: In this study, it was aimed to evaluate the knowledge and attitudes of mothers about the Neonatal Metabolic and Endocrine Disease Screening Program and also to examine the influencing factors. Methods: The sample group of this descriptive and cross-sectional study, which was conducted in the Gynecology and Obstetrics Clinic of a hospital, consisted of 88 postpartum mothers. The survey was used to collect data. Linear regression analysis and Pearson correlation analysis were used in the analysis of the data. Result: The mean age of the mothers was 29.10±4.99 years, and 64.8% of them were found to be multiparous. It was determined that 81.8% of the mothers had knowledge about screening tests, and 23% of them received information from a different source other than healthcare professionals. While the total mean score of the applied scale was 19.94±4.06, it was determined that only the age of the mother affected the scale score. At the same time, it was determined that there was a strong correlation (r=0.854, p=0.000) between the attitudes of the mothers and the scale total score average. Conclusion: In the study, it was concluded that the knowledge and attitudes of the mothers about newborn screening programs were good, but not at the desired level.

Keywords:

attitude, knowledge, mother, neonatal screening, nursing,

PDF

___

Alan S, Alpar SE. (2020). Maternal anxiety associated with newborn screening. Clinical and Experimental Health Sciences, 10(1), 46-53. https://doi.org/10.33808/clinexphealthsci.570626
Araia MH, Wilson BJ, Chakraborty P, Gall K, Honeywell C, Milburn J, Ramsay T, Potter BK. (2012). Factors associated with knowledge of and satisfaction with newborn screening education: a survey of mothers. Genetics in Medicine, 14(12), 963–970. https://doi.org/10.1038/gim.2012.87
Blom M, Bredius RGM, Jansen ME, Weijmen G, Kemper EA, Wermont CL et al. (2021). Parents' perspectives and societal acceptance of implementation of newborn screening for SCID in the Netherlands. Journal of Clinical Immunology, 41(1), 99-108. https://doi.org/10.1007/s10875-020-00886-4
Büyük ET. (2014). Annelerin bebeklerine yapılan topuk kanı alma işlemi hakkındaki bilgileri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 883-891.
Campbell ED, Ross LF. (2004). Incorporating newborn screening into prenatal care. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 190(4), 876–877. https://doi.org/10.1016/j.ajog.2003.12.026
Çelikkanat Ş, Akbaş M, Gökyıldız SŞ. (2020). Yetişkin kadınların sağlık okuryazarlığı düzeylerinin belirlenmesi. International Social Sciences Studies Journal, 6(54), 19-27. http://dx.doi.org/10.26449/sssj.2009
Davis TC, Humiston SG, Arnold CL, Bocchini JA, Bass PF, Kennen EM, Bocchini A, Williams D, Kyler P, Lloyd-Puryear M. (2006). Recommendations for effective newborn screening communication: results of focus groups with parents, providers, and experts. Pediatrics, 117(3), 326-340. https://doi.org/10.1542/peds.2005-2633M.
Erbay A, Yıldız D. (2020). Yenidoğan taramaları hakkında anne bilgi ve tutumları ölçeği Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması, (Yüksek Lisans Tezi), Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Evcili F, Cesur B, Yurtsal B, Kaya N. (2017). Annelerin yenidoğan tarama testlerine ilişkin görüşlerinin ve tarama programlarına katılma durumlarının belirlenmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 25-35.
Evcili F, Demirel G, Yurtsal ZB, Yılmaz EA. (2017). Yenidoğan tarama testleri eğitiminin annelerin bilgi düzeyine etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(1), 80-86.
Fitzgerald C, Heery E, Conneally N, Linnane B, George S, Fitzpatrick P. (2017). An evaluation of pregnant women's knowledge and attitudes about newborn bloodspot screening. Midwifery, 45, 21–27. https://doi.org/10.1016/j.midw.2016.11.007
Gür, E. (2019). Aşı kararsızlığı-aşı reddi. Türk Pediatri Arşivi, 54, 1-2. https://doi.org/10.14744/TurkPediatriArs.2019.79990
Gurian EA, Kinnamon DD, Henry JJ, Waisbren SE. (2006). Expanded newborn screening for biochemical disorders: The effect of a false-positive result. Pediatrics, 117(6), 1915–1921. https://doi.org/doi:10.1542/peds.2005-2294 IJzebrink A, van Dijk T, Franková V, Loeber G, Kožich V, Henneman L, Jansen M. (2021). Informing Parents about Newborn Screening: A European Comparison Study. International Journal of Neonatal Screening, 7(1), 13. https://doi.org/10.3390/ijns7010013
Kasem A, Razeq N, Abuhammad S, Alkhazali H. (2022). Mothers' knowledge and attitudes about newborn screening in Jordan. Journal of Community Genetics, 13(2), 215–225. https://doi.org/10.1007/s12687-021-00572-x Kubb C, Foran HM. (2022). Online health information seeking for self and child: An experimental study of parental symptom search. JMIR Pediatrics and Parenting,5(2):e29618. https://doi.org/10.2196/29618
Mallmann MB, Tomasi YT, Boing AF. (2020). Neonatal screening tests in Brazil: Prevalence rates and regional and socioeconomic inequalities. Jornal de Pediatria, 96(4);487-494. https://doi.org/10.1016/j.jped.2019.02.008
Newcomb P, True B, Walsh J, Dyson M, Lockwood S, Douglas B. (2013). Maternal attitudes and knowledge about newborn screening.The American Journal of Maternal Child Nursing, 38(5), 289-296. https://doi.org/10.1097/NMC.0b013e31829a55e2
Padilla CD, Therrell BL, Working Group of the Asia Pacific Society for Human Genetics on Consolidating Newborn Screening Efforts in the Asia Pacific Region. (2012). Consolidating newborn screening efforts in the Asia Pacific region. Journal of Community Genetics, 3(1), 35-45. https://doi.org/10.1007/s12687-011-0076-7
Pehora C, Gajaria N, Stoute M, Fracassa S, Serebale-O'Sullivan R, Matava CT. (2015). Are parents getting it right? A survey of parents' internet use for children's health care information. Interactive Journal of Medical Research, 22;4(2): e12. https://doi.org/10.2196/ijmr.3790
Salm N, Yetter E, Tluczek A. (2012). Informing parents about positive newborn screen results: parents' recommendations. Journal of Child Health Care, 16(4), 367–381. https://doi.org/10.1177/1367493512443906
Suriadi C, Jovanovska M, Quinlivan JA. (2004). Factors affecting mothers' knowledge of genetic screening. The Australian & New Zealand Journal of Obstetrics & Gynaecology, 44(1), 30-34. https://doi.org/10.1111/j.1479-828X.2004.00171.x
T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı. (2022). Yenidoğan Metabolik ve Endokrin Hastalık Tarama Programı (NTP) Erişim Tarihi: 10.08.202 https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/cocukergen-tp-liste/yenidogan_tarama_programi.html
Tekeli A, Akça ÇA, Halil H, Karacan CD, Tuygun N. (2021). Çocuk acil servise başvuran hastalarda tedavi redlerinin değerlendirilmesi. Sağlık Akademisi Kastamonu, 6(2), 13-19. https://doi.org/10.25279/sak.709487 Therrell BL, Padilla CD, Loeber JG, Kneisser I, Saadallah A, Borrajo GJ, Adams J. (2015). Current status of newborn screening worldwide: 2015. Semin Perinatol, 39(3), 171-87.
Tluczek A, Orland KM, Nick SW, Brown RL. (2009). Newborn screening: an appeal for improved parent education. The Journal of Perinatal & Neonatal Nursing, 23(4), 326–334. https://doi.org/10.1097/JPN.0b013e3181a1bc1f
van Dijk T, Kater A, Jansen M, Dondorp W J, Blom M, Kemp S, Langeveld M, Cormel MC, van der Pal SM, Henneman L. (2021). Expanding neonatal bloodspot screening: A multi-stakeholder perspective. Frontiers in Pediatrics, 9, 706394. https://doi.org/10.3389 /fped.2021.706394
Wilcken B, Wiley V, Hammond J, Carpenter K. (2003). Screening newborns for inborn errors of metabolism by tandem mass spectrometry. New England Journal of Medicine, 348(23), 2304-2312. https://doi.org/10.1056/NEJMoa025225