Yetişkinlerin Çevreye İlişkin Sergiledikleri Davranışlar Gözlem Ölçeği Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması

Çevre sorunlarının giderek artması, çevresel sorunların belirlenmesini, araştırılmasını ve bireylerde çevre bilinci ve çevreye yönelik olumlu tutum ve davranışların geliştirilmesini daha önemli hale getirmektedir. Bireylerde sürdürülebilir bir çevre bilinci oluşturmada geleneksel öğretim yöntemleri kullanmanın etkisinin ya çok az ya da etkisiz sonuçlar verdiği gözlenmektedir. Bu bağlamda özellikle çocuklarda çevre bilinci geliştirmede, olumlu tutum ve davranışlar oluşturmada yeni öğrenme yöntemlerinin ve gözleyerek (Sosyal) öğrenmenin önemi dikkat çekmektedir. Sosyal öğrenme, özellikle çocukların çevredekilerinin hareketlerini, tutum ve davranışlarını gözlemeye dayanmaktadır. Bu araştırmanın amacı sosyal öğrenmenin önemini dikkate alarak çocukların yetişkinlerin çevreye ilişkin sergiledikleri davranışları nasıl algıladıklarına yönelik bir ölçek geliştirmektir. Bu amaca uygun olarak yerli ve yabancı yazın taraması yapılarak 20 maddelik “Yetişkinlerin Çevreye İlişkin Sergiledikleri Davranışlar Gözlem Ölçeği” geliştirilmiştir. Çalışma Amasya ilinde 275 ilkokul ve ortaokul öğrencisiyle yapılmıştır. Yapılan Faktör Analizi sonucu tek boyutlu bir ölçek olarak belirlenmiştir. Ölçeğin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı ise 0.80 olarak tespit edilmiştir. Sonuç olarak ölçeğin öğrencilerin, yetişkinlerin çevreye ilişkin davranışlarını nasıl algıladıklarını ölçmede uygun bir ölçek olduğuna karar verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Çevre bilinci, Çevre eğitimi, Gözleyerek öğrenme

Validity and Reliability Study of Observing Adults’-Displayed-Behavior Related to Environment Scale

As the environmental issues grow, it has become necessary to search, and determine environmental issues, and develop an awareness that could possibly address such issues. Using traditional learning methods has no or very little impact on developing a sustainable environmental awareness. Therefore, in order to develop environmental awareness in children, it becomes essential to use new learning approaches such as social learning theory instead of the traditional ones. Observational learning is a learning method in which children learn by observing the objects around themselves. Using the social learning, the purpose of this study is to develop an instrument that can measure how children perceive the kinds of behaviors that adults display related to environmental issues. In order to achive the goal, local and foreign literature were reviewed, and an instrument, lenght of 20 items, was developed, called “Observing adults’-displayed-behavior related to environment scale”. The study sample was consisted of 275 primary and middle students located in Amasya, Turkey. The data was analyzed using exploratory factor analysis, and the findings suggested that the instrument was unidimensional. The reliability coefficient of the scale (Chronbach Alpha) was calculted as 0.80. Thus, it can be concluded that the developed instrument has validity and reliability evidence justifying the use of the instrument.

Keywords:

Environmental awareness, Environment educations, Observational learning,

PDF

___

Amasya MEM. (2015). Stratejik plan. 15.05.2019 tarihinde http:/meb.gov.tr/dowland/arge/2015-2019SP.pdf adresinden ulaşılmıştır.
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a uniying theory of behavioral change. Psyhological Reviev, 84(2), 191-215.
Bandura, A. (1978). Social learning theory of agression. Journal of Communication, 28(3), 12-29.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action. A social cognitive theory. Englewood Cliffs. NJ. Prentice Hall.
Bandura, A. (2001). Social cognitive theory: An agentic perspective. Annual Review Psychology, 52,1-26.
Bayrakçı, M. (2007). Sosyal öğrenme kuramı ve eğitimde uygulanması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14,198-210
Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem.
Can, A. (2014). SSPS ile nicel veri analizi. Ankara: Pegem.
Çimen, O. (2008). Çevre eğitiminde tatlısu ekosistemleri konusundaki temel kavramların üniversite öğrencileri tarafından algılanma düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika, 16, 297-334. http://dx.doi.org/10.1007/ BF 02310555. Enders, C. K. (2010). Applied missing data analysis. Guilford press.
Holbert, R.L., Kwak, N. ve Shah, D. V. (2010). Environmental concern, patterns of television viewing, and pro-environmental behaviors. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 47(2), 177-196.
Holgado–Tello, F., P., Moscoso, S., Barbero–García, I., ve Vila, E. (2010). Polychoric versus Pearson correlations in exploratory and confirmatory factor analysis of ordinal variables. Quality & Quantity, 44(1), 153-165.
Horn, J. L. (1965). A rationale and test for the number of factors in factor analysis. Psychometrika, 30(2), 179-185.
Kaiser, H. F. (1960). The application of electronic computers to factor analysis. Educational and psychological measurement, 20(1), 141-151
Knapp, D. H., Volk, T. L., Hungerford, H. R., ve Bluhm, M. (1990). Global change environmental education module. UNESCO-UNAPT International Environmental Education Program. IEEP. 20.05.2019 tarihinde http://unesdoc.unesco.org/images/0011/001113/111308-eo.pdf adresinden ulaşılmıştır
Korfiatis, K. J., Hovardas, T. ve Pantis, J. D. (2004). Determinants of environmental behavior in societies in transition: Evidence from five European countries. Population and Environment, 25(6), 563-584
Korkmaz, İ. (2011). Sosyal öğrenme kuramı. Eğitim psikolojisi (Ed. B. Yeşilyaprak.) içinde (s.246-269). Ankara: Pegem.
Kostowa, Z. ve Atasoy, E. (2008). Methods of successful learning in environmental education. Egitimde Kuram ve Uygulama, 4(1) 49-78.
MacCallum, R. C., Browne, M. W. ve Sugawara, H. M. (1996). Power analysis and determination of sample size for covariance structure modeling. Psychological methods, 1(2), 130-141.
Muthén, L. K., ve Muthén, B. O. (2012). Mplus: Statistical analysis with latent variables. (7th ed.). Los Angeles.
Muthén, L. K., ve Muthén, B. O. (2019). Mplus. The comprehensive modelling program for applied researchers: User’s guide, 15.04.2019 tarihinde https://www.statmodel.com adresinden ulaşılmıştır.
Rafferty, R. ve Laird, S. G. (2013). Children’s observations of place-based environmental education. Journal of Sustainability Education, 2(3). 15.04.2018 tarihinde http://www.susted.org/ adresinden ulaşılmıştır.
R Core Team (2018). R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria. 17.05.2018 tarihinde https://www.R-project.org adresinden ulaşılmıştır.
Revelle, W. R (2018) Psych: Procedures for personality and psychological research. Northwestern University, Evanston, Illinois, USA.
Sağır, Ş. U., Aslan, O. ve Cansaran, A. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Elementary Education Online, 7(2), 15.04.2018 tarihinde http://ilkogretim-online.org.tr adresinden ulaşılmıştır.
Said S, M., Yahaya, N. ve Ahmadun, F. (2007). Environmental comprehension and participation of Malaysian secondary school students. Environmental Education Research, 13 (1), 17-31.
Schunk, D. H. (2012). Learning theories. Boston: Pearson
Soydan, S., Samur, A. Ö., Koçyiğit, S. ve Kiremit, H.Ö. (2015). çocuk ve çevre. Ankara: Vize
Stern, M. J., Frensley, B.T., Powell, R. B. ve Ardoin, N. M. (2018). What difference do role models make? Environmental Education Research, 24, (6), 818–830.
Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 83-92
Taycı, F. ve Uysal, F. (2009). Çorluda birinci ve ikinci kademe ilköğretim öğrencilerine çevre eğitimi konusunda uygulanan anket çalışması. Fen, sosyal ve çevre eğitiminde son gelişmeler sempozyumu bildiriler kitabı. 18-20 Kasım, Giresun.
Thomas D. Fletcher (2012). QuantPsyc: Quantitative psychology tools. R package version 1.5, 15.04.2018 tarihinde https://CRAN.R-project.org/package= QuantPsyc adresinden ulaşılmıştır.
Uzun, N. ve Sağlam, N. (2007). Ortaöğretimde çevre eğitimi ve öğretmenlerin çevre eğitimi programları hakkındaki görüşleri. Eurasian Journal of Educational Research, 26, 176-187
Ünal, S. ve Dımışkı, E. (1999). Unesco-Unep himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye'de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(17), 142 – 154
Yücel, A.S. ve Morgil, F. İ. (1999). Çevre eğitiminin geliştirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Dergisi, 1(1), 76-89
Yüksel, G. (2014). Bir bilim olarak eğitimin psikolojik temelleri. Eğitim bilimine giriş, (Ed. Ç. Özdemir) içinde (207-231). Ankara: Pegem.
Zachariou, F., Tsami, E., Chalkias, C. ve Bersimis, S. (2017). Teachers’ attitudes towards the environment and environmental education: An empirical study. International Journal Of Environmental & Scıence Education ,12 (7), 1567-1593
Zhou, M. ve Brown, D. (2014). Educational learning theories. 17.04.2018 tarihinde https://rrscholar.openrepository.com/rrscholar/bitstream/10758/337833/1/EDUC2130+Textbook+Educational+Learning+Theories.pdf adresinden ulaşılmıştır.