Üstün Yetenekli Öğrencilerin Eğitiminde Fırsat Eşitliği Bağlamında Öğrenci ve Veli Görüşleri

Bu araştırmanın amacı; üstün yetenekli öğrencilerin, eğitimde fırsat eşitliğinden ne kadar ve nasıl faydalanması gerektiğinin tespit edilmesidir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji çalışması olarak gerçekleştirilmiş ve veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırmanın verileri, odak grup görüşmelerinde kullanılan ve 13 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmaya 21 üstün yetenekli öğrenci ve 14 üstün yetenekli öğrenci velisi katılmıştır. Üstün yetenekli öğrencilerin fırsat eşitliği anlamında nasıl bir eğitim alması gerektiğinin sorgulandığı bu araştırmada; öğrenci ve veliler “eğitim felsefesi”, “öğetmen”, “okul yöneticisi”, “okul çalışanı”, “ders ”, “ders kitabı”, “öğrenme”, “ölçme değerlendirme”, “okul”, “arkadaş”, “sosyal etkinlik”, “ev ortamı”, “aile ortamı” şeklinde 13 kategori altında 151 kod ile görüş bildirmiştir. İfade edilen görüşler açısından öğrencilerin 104, velilerin ise 47 kod ürettikleri görülmüştür. Araştırma sonuçlarına göre, katılımcılar üstün yetenekli öğrencilere sağlanması gereken fırsat eşitliği bağlamında ilgi ve yeteneklere uygun olarak koç-mentör rehberliğinde, yaparak ve yaşayarak öğrenmenin gerçekleştiği bir eğitim felsefine odaklanmıştır. İletişim becerisi yüksek, alan uzmanlığı olan öğretmenlerin üstünlere eğitim vermesini gerektiğini belirten katılımcılar, okul yöneticilerinin ise katılımcı yönetim anlayışı olan ve değer veren eğitimcilerden oluşması gerektiğini belirtmiştir. Araştırmada katılımcılar diğer kategoriler açısından da spesifik görüşler belirtmiş, bu görüşlere bulgular kısmında detaylı olarak yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Üstün yetenekli öğrenciler, fırsat eşitliği, özel eğitim, eğitim programları ve öğretim

Student and Parent Opinions in Terms of Equality of Opportunity in Gifted Students’ Education

The purpose of this research was to determine how and how much the gifted students should benefit from the equality of opportunity in education. The research was carried out as a qualitative research method and the data were analyzed by content analysis method. The data of the study were collected through a semi-structured interview form consisting of 13 questions used in focus group interviews. The participants of the study consist of 21 gifted students and 14 parents of gifted students. In this research led by the question of “What kind of education should be given to gifted students in terms of equality of opportunity”, students and parents presented their opinions under 13 categories (151 codes) as “philosophy of education”, “teacher”, “school administrator”, “school worker”, “lesson”, “textbook”, “learning”, “assessment”, “school”, “friend”, “social activity”, “home environment” and “family environment. In terms of the opinions expressed, it was observed that students produced 104 codes and parents produced 47 codes. According to the results of the research, the participants focused on an educational philosophy where learning by doing and living takes place under the guidance of coach and mentor in accordance with the interests and abilities in terms of equal opportunities for gifted students. The participants stated that teachers with high communication skills and field expertise should provide training to the gifted, and school administrators should be composed of educators who have a participatory management understanding and value. In the study, the participants stated specific opinions in terms of other categories and these opinions were given in detail in the findings section.

Keywords:

Gifted Students, Equality of opportunity, Special education, Curriculum and instruction,

PDF

___

Akarsu, F. (2001). Üstün yetenekli çocuklar aileleri ve sorunları. Ankara: Eduser Yayınları.
Akkaş, E., ve Tortop, H. S. (2015). Üstün yetenekliler eğitiminde farklılaştırma: temel kavramlar, modellerin karşılaştırılması ve öneriler. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 2(2), 31-44.
Alkan, M. (2013). PISA 2009 okuma becerileri açık uçlu sorularının puanlanmasında genellenebilirlik kuramındaki farklı desenlerin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Altun, M., Arslan, Ç., ve Yazgan, Y. (2004). Lise matematik ders kitaplarının kullanım şekli ve sıklığı üzerine bir çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2) 131-147.
Altun, T. ve Vural, S. (2012). Bilim ve sanat merkezinde (BİLSEM) görev yapan öğretmen ve yöneticilerin mesleki gelişim ve okul gelişimine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,11(42),152-177.
Ataman, A. B. (2008). Üstün yetenekli çocuklarda aile ortamının bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi: İstanbul BİLSEM örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Bakioğlu, A. (1994) Batı ülkelerinde eğitim gündeminin ana konusu: Etkin okul, etkin müdür. Çağdaş Eğitim, 19, 198.
Bakioğlu, A. ve Levent, F. (2013). Suggestions for gifted education in Turkey. Üstün Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi (Journal of Gifted Education Research), 1(1), 31-44.
Bell, C. A. (2007). Space and place: Urban parents’ geographical preferences for schools. The Urban Review, 39(4), 375-404.
Bildiren, A. (2016). Üstün yetenekli çocuklar: aileler ve öğretmenler için bir kılavuz. İstanbul: Doğan Kitap.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.. K., Akgün, E. Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Canbay, A., (2007). İlköğretim okullarında sosyal etkinlikler ve müzik kulübünün önemi. Milli Eğitim Dergisi. 174,162-170.
Carman, C. A. (2011). Stereotypes of giftedness in current and future educators. Journal for the Education of the Gifted, 34(5), 790-812.
Churchman, A. (2003). Is There a place for children in the City? Journal of Urban Design, 8(2), 99-111.
Clark, B. (2002). Growing up gifted: Developing the potential of children at home and at school (6. bs.). Upper Saddle River, NJ: Merrill Prentice Hall.
Costa. A. L. (1985) The Principals Role in Enhanging Thinking Skill. (Costa, A. L. (Ed) Developing Minds, ASCD.
Çağlar, D. (2004). Üstün zekalı çocukların eğitimi ve öğretimi. Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Çelikdelen, H. (2010). Bilim sanat merkezlerinde bilim birimlerinden destek alan üstün yetenekli öğrencilerin kendi okullarında fen ve teknoloji dersinde karşılaştıkları güçlüklerin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Çepni, S., Gökdere, M., ve Bacanak, A. (2004). Üstün yetenekli öğrencilerin eğitiminde fen öğretmenlerinin karşılaştıkları temel sorunlar. Milli Eğitim Dergisi, 162, 245-254.
Davaslıgil, Ü. (2000). Üstün çocuklara sahip ailelerin eğitimi,.T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Özel Eğitimde Aile Eğitimi Sempozyumu (ss. 142-148). Ankara.
Durmaz, E., Karadeniz-Akdoğan, K., ve Demir, E. (2019). Ebeveynlerin okul öncesi eğitim kurumlarını tercih nedenleri ile sosyoekonomik düzeyleri arasındaki ilişki. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(2), 352-379.
Eraslan-Çapan, B. (2010). Öğretmen adaylarının üstün yetenekli öğrencilere ilişkin metaforik algılari. Journal of International Social Research, 3(12).
Erişti, B. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin öğrenme, öğretme, öğretmenlik mesleği ve öğretmen özellikleri ile ilgili görüşleri. Türk Üstün Zeka ve Eğitim Dergisi, 2(1), 18-36.
Fırat, T., ve Koyuncu, İ. (2019). Lise öğrencilerinin özel gereksinimli bireylere yönelik sosyal kabul düzeyleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 503-525.
Freeman, J. (2013). Gifted children grown up. David Fulton Publishers.
Gömleksi̇z, M. N., ve Kılınç, H. H. (2015). Ortaokullarda sosyal kulüp etkinlikleri kapsamında yapılan toplum hizmeti çalışmalarına ilişkin öğretmenlerin görüşleri. Turkish Studies, 10(3), 495-512.
Gottfredson, L. S. (2004). Realities in desegregating gifted education. ın the eyes of the beholder. Critical İssues for Diversity in Gifted Education, 139-155.
Ilik, Ş. Ş. (2019). Üstün yetenekli öğrencilerin eğitiminde görev yapan öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programları hazırlamaya uygulamaya ve izlemeye yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Education Journal, 27(2).
Kanlı, U., ve Yağbasan R. (2004). Proje-2061’in ışığında fizik ders kitaplarının eğitimsel tasarımına eleştirel bir bakış. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 123-155.
Karakuş, F. (2010). Üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler. Mersin Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 127-144.
Kaptan, F. (1999). Fen bilgisi öğretimi. İstanbul: M.E.B. Yayınları.
Kleine, P.A. ve Webb, J.T. (1992). Community links as resources. ın challenges in gifted education: developing potential and ınvesting in knowledge for the 21st century. Colombus, OH. Ohio Department of Education.
Kontaş, H. Ve Yağcı, E. (2016). BİLSEM öğretmenlerinin program geliştirme ihtiyaçlarına ilişkin geliştirilen programın etkililiği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 902-923.
Maker, J. N. ve Nelson, A. B. (1996). Curriculum Development and teaching Strategies Gifted Students. (2. Ed): Pro-Ed, Austin, Tex.
Masal, E., Takunyacı, M., ve Şevik, M. Ş. (2019). Ortaöğretim okullarında aile katılımı: ebeveyn, öğretmen, öğrenci ölçeği kısa formunun Türkçeye uyarlama çalışması. Journal of Interdisciplinary Education: Theory and Practice, 1(1), 29-41.
MEB. (2015). Millî Eğitim Bakanliği bilim ve sanat merkezleri yönergesi 19.06.2019 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/07031350_bilsem_y onergesi.pdf adresinden erişilmiştir.
MEB. (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. 19.06.2019 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_07/09101900_ozel _egitim_hizmetleri_yonetmeligi_07072018.pdf. Adresinden erişilmiştir.
Megay-Nespol, K. (2001). Beliefs and attitudes of novice teachers regarding ınstruction of academically talented learners. Roeper Review, 23, 178-182.
Melber, L. M., ve Abraham, L. M. (1999). Beyond the classroom: Linking with informal education.
Miles, M, B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
Oktay, A. (2004). Eğitimimiz nasıl olmalı? (Ed. M. Ruhi Şirin)Bence Biz. Üstün Yetenekli Çocuk Görüşleri Kitabı. İstanbul. Çocuk Vakfı Yayınları.
Özdemir, G. ve Gürlen, E. (2019). Üstün yetenekli öğrencilere yönelik zenginleştirilmiş fen bilimleri öğretim programina ilişkin eylem araştirmasi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 231-255.
Patton, M.Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd Ed.). London: Sage Publications, Inc.
Polat, C. ve Çelmeli, Ö. (2015). Okul öncesi kurumu seçiminde tüketici tercih etkenleri. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8, 144- 166.
Ravenna, G. (2008). Factors Influencing Gifted Students’ Preferences for Models of Teaching. Southern California: University of Southern California.
Reis, S. M., ve Renzulli, J. S. (2010). Is there still a need for gifted education? An examination of current research. Learning and Individual Differences, 20(4), 308–317.
Renzulli, J. S. (1985). Are teacher of gifted specialist? A land mark desicion on employment practices in special education for gifted. Gifted Child Quarterly, 29, 24-29.
Renzulli, J.S., ve Reis, S, M. (1985). The schoolwide enrichment model:A comprehensive plan for educational excellence. Mansfield Center, CT: Creativ Learning Press.
Riley, L. T. (2011). Teaching gifted students in the inclusive classroom. USA: Prufrock Press Inc.
Robinson, N. M. (2000). Giftedness in very young children: How seriously should it be taken? In R. C. S. Friedman ve B. M. Shore (Ed.), Talents unfolding: Cognition and development (p. 7-26). Washington, DC: American Psychological Association.
Samples, S. L. (2010). A Case Study of Minority and Low-Ses Gifted Students’ Perceptions of The Effects of A Gifted Resource Specialist. Kansas: School of Education and the Graduate Faculty of the University of Kansas.
Saranlı, A. G. (2011). Üstün yetenekli çocukların ailelerine yönelik geliştirilen aile rehberliği programlarının etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Sezginsoy, B. (2007). Bilim ve sanat merkezi uygulamasının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
Sıdar, R. (2011). Bilim sanat merkezinde okuyan öğrencilerin yaratıcılıklarının problem çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
Smith, B. R. (2011). Gifted students’ perceptions of high school transition. Richmond, Virginia: Virginia Commonwealth University.
Sözel, H. K. (2019). Öğretmenlerin üstün yetenekli bireylerin eğitimlerine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 40-54.
Şahan, H. (2014). The effect of hidden curriculum on the criteria parents use to select schools and teachers. Educational Resarch and Reviews, 9(23), 1291- 1300.
Şenol, C. (2011). Üstün yetenekliler eğitim programlarına ilişkin öğretmen görüşleri BİLSEM örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Şimşek, Z. C. ve İvrendi, A. (2014). Ebeveynlerin okul öncesi eğitim kurumundan beklentileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 240- 254.
Tandoğan, O. (2014). Çocuk için daha yaşanılır bir kentsel mekân: dünyada gerçekleştirilen uygulamalar. Megaron, 9(1), 19-33. doi: 10.5505/MEGARON.2014.43534.
Toraman, S. Ö. (2009). Bilim sanat merkezlerine devam eden ve etmeyen ilköğretim 12 yaş çocuklarının saldırganlık, atılganlık, çekingenlik ve mizah özelliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Tortop, H. S. (2013). Öğretmen adaylarının üniversite hocası hakkındaki metaforları ve bir değerlendirme aracı olarak metafor. Journal of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 3(2).
Tortop, H. S., ve Eker, C. (2014). Üstün yetenekliler eğitim programlarında özdüzenlemeli öğrenme neden yer almalıdır?. Journal of Gifted Education Research, 2(1).
Tuğrul, B. ve Tokuç, H. (2007). Anne ve babaların okul öncesi eğitim hakkındaki görüş ve beklentilerinin incelenmesi. 1. Ulusal İlköğretim Kongresi Bildiri Kitabı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Uzun, M. (2004). Üstün yetenekli çocuklar el kitabı. Çocuk Vakfı Yayınları, Erkam Matbaası, İstanbul.
Ünsal, Y. ve Güneş, B. (2003). Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak MEB ilköğretim 6. sınıf fen bilgisi ders kitabına fizik konuları yönünden eleştirel bir bakış. G. Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3) 115-130.
Ülger, B. B. (2011). Bilim sanat merkezlerinde uygulanan fen eğitimi programlarının idareci, öğretmen ve öğrenci bakış açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Walker, B., Hafenstein, N. L. ve Crow-Enslow, L. (1999). Meeting the needs of gifted learners in the early childhood classroom. Young Children, 54(1), 32- 36.
Yalçınkaya, Ş. (2015). Modern kentin yeni kamusal alanında çocuk, alışveriş merkezleri ve serbest zaman etkinlikleri. İdeal Kent - Çocuk ve Kent, 17, 80-105.
Yıldırım, A. ve Simsek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Zhong, Z.J. (2011). From access to usage: The divide of self-reported digital skills among adolescents. Computers & Education, 56(3), 736-746.