Aile Eğitim Programinin Annelerin Ebeveynlik Davranışlarına ve Çocuklarında Gözlenen Davranış Problemlerine Etkisi

Bu araştırma Akılcı Duygusal Davranışçı Terapiye (ADDT) dayalı Aile Eğitim Programı’nın annelerin ebeveynlik davranışları ile çocuklarında algıladıkları davranış problemleri üzerindeki etkisini incelemektir. Çalışmaya çocukları ilkokula devam eden 28 anne katılmıştır. Katılımcılardan 14 anne deney grubunu oluştururken 14 anne kontrol grubunu oluşturmaktadır. Uygulama öncesinde deney ve kontrol gruplarına Alabama Ebeveyn Davranışları Ölçeği ve Conners’ Anababa Derecelendirme Ölçeği uygulanmıştır. Öntest ölçümlerinin ardından deney grubuna 7 oturumdan oluşan Akılcı Duygusal Aile Eğitim Programı uygulanırken, kontrol grubu ile herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Deney ve kontrol gruplarına uygulamaların bitiminden 1 hafta sonra sontest ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde 2x2 yönlü varyans analizi tekniği kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda aile eğitim programına katılan annelerin çocuklarında bu eğitim programına katılmayan annelerin çocuklarına göre annelerin çocukları için algıladıkları davranış problemlerinde önemli düzeyde azalma olduğu annelerin işlem öncesine göre kendi ebeveynlik rollerine ilişkin olumlu tutum ve davranışların arttığı olumsuz tutum ve davranışların ise azaldığı görülmektedir.Elde edilen sonuçlar ilgili alanyazın ile karşılaştırılarak tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Ebeveynlik Becerileri, Çocuk Davranış Problemleri, Akılcı Duygusal Eğitim, Annelik

The Effect Of Family Education Programme On Mothers’ Parenting Behaviors And Behaviour Problems Of Their Children

This study aims to examine effect of parent education programme based on REBT on maternal parenting behaviors and on behavioral problems perceived by mothers. 28 mothers attended to study who have children in primary school. 14 of participants are the experimental group while 14 of them are control group. Alabama parental behavior scale and Conner’s parent rating scale were applied to experimental and control groups before application. After pretesting, 7-session rational emotive parent education programme were applied to experimental group. No session was apllied to control group. posttest evaluations were applied one week later of the end of sessions. The gathered data were analysed with 2x2 anova. In conclusion of analysis, compared to mothers who didnt attend the parent education programme, the behaviors perceived as problem by mothers who attended parent education programme significantly decreased. While positive attitude and behaviors of the attended mothers increased, negative attitude and behaviors decreased.

Keywords:

Motherhood, Parenting Skills, Behavioral problems in Children, Rational Emotive Education,

PDF

___

Aksoy, A. B. (2005). Farklı kültürlerde ebeveynlik. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(2), 333- 338.
Alisinanoğlu, F., ve Kesicioğlu, O., (2010) Okul öncesi dönem çocuklarının davranış sorunlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi, Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(1), 93-110.
Apter, S.J. (1982). Troubled children/troubled systems. Oxford: Pergamon Press Ltd. Arı, R. (2005). Gelişim ve öğrenme. 2. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Bağcı, C. (2013). Anne-babaların akılcı olmayan inançlarının aile işlevi ve çocuklardaki davranış problemleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Baltaş, A. ve Baltaş, Z. (2002). Stres ve başaçıkma yolları. Remzi Kitabevi. İstanbul.
Beautrais, A. L., Fergusson, D. M. ve Shannon, F. T. (1982). Family life events and behavioral problems in preschoolaged children. Pediatrics, 70(5), 774-779.
Büyüköztürk, Ş., (2010). Deneysel desenler. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık Can, A., (2014). Spss İle Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
Can, G.(2011).Gelişimin doğası. (Ed. E. Ceyhan). Erken Çocukluk Döneminde Gelişim I. içinde (s.1-24) .Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayını,
Çağan, K. (2011). Ailenin işlevleri, aile hakkında kuramsal perspektifler. Ed. K.Canatan, Aile Sosyolojisi, içinde (s.84) İstanbul:Açılım Kitap.
Çağdaş, A. (2009). Anne-baba-çocuk iletişimi.Ankara: Kök.
Çağdaş, A. (2012). Anne-baba-çocuk iletişimi.Ankara: Eğiten.
Çekiç, A. (2015). Akılcı duygusal aile eğitim programının anne babaların akılcı olmayan inançları ve anne babalık stresleri üzerine etkisi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çekiç, A. Türk, F. Buğa, A. ve Hamamcı, Z. (2018). Alabama ebeveyn davranışları ölçeği’nin türkçe ’ye uyarlanması geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(66), 728-743.
David, O., Joyce, M. ve David, D., (2011). Cognitive behavioral parent programs for the treatment of child disruptive behavior. Journal Of Cognitive Psychotherapy 25(4), 240-256 Doı: 10.1891/0889-8391.25.4.240
Demirkaynak, Ö., Aktaş, N., ve Hasipek, S. (2006). 3–6 yaş grubunda çocuğu olan annelerin beslenme bilgi düzeyleri ve beslenme alışkanlıkları. Avrupa Birliği Sürecinde Okul Öncesi Eğitimin Geleceği Sempozyumu, İstanbul.
Dereboy, Ç., Senol, S., Sener, Ş. ve Dereboy, F. (2006). “Conners’ kısa form ögretmen ve anababa derecelendirme ölçeklerinin geçerligi.” Türk Psikiyatri Dergisi. 17 (2).
Dereboy, Ç. Şenol, S. Şener, Ş. Dereboy, F. (2007). Conners’ Kısa form öğretmen ve ana baba derecelendirme ölçeklerinin geçerliği, Türk Psikiyatri Dergisi; 18(1), 48-58
Dizman, H. (2003). Anne babası ile yaşayan ve anne yoksunu olan çocukların saldırganlık eğilimlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Ellis, A., Moseley, S. ve Wolfe, J. L. (1966). How to raise an emotionally healhy child. melvin powers willshire book company. Hollywood.
Engin, E. C. (2015). Bir aile hekimliği bölgesinde kayıtlı 6-18 yaş arası çocuk ve ergenlerde görülen davranış ve uyum problemlerinin; bu çocuk ve ergenlerin ailelerinin demografik özellikleri, tutum ve davranışlarıyla olan ilişkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
Erikson, E.H. (1968). Identity: Youth And Crisis, New York: W.W. Norton ve Company,Inc.
Gavita, O. A., Joyce, M. R. ve David, D. (2011). Cognitive Behavioral Parent Programs For The Treatment Of Child Disruptive Behavior. Journal Of Cognitive Psychotherapy: An International Quarterly. 25(4). 240-257.
Geçtan, E. (2008). Psikanaliz ve sonrası(13. Basım). Ankara: Hür Yayınları.
Geçtan, E. (2013). Psikodinamik psikiyatri ve normaldışı davranışlar, (21. Baskı).İstanbul: Metis Yayıncılık.
Giannaris Wj, Golden Cj, Greene I ve Ark. (2001) The Conners’ parent rating scales: a critical review of the literature. Clin Psychol Rev, 21, 1061-1093.
Gökmen, C. O. (2004). İlköğretim 1. kademede müzelerin öğretim ortamı olarak yeri. Tezsiz Yüksek Lisans Projesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müze Eğitimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı; 21-22.
Grusec, J.E., ve Davidov, M. (2007). Socialization in the family: The roles of parents. In J.E. Grusec and P.D. Hastings (Ed.), Handbook of socialization: Theory and research (p.284-309). New York: The Guilford Press.
Hamamcı, Z. (2007). Anne babalara yönelik eğitim programlarının geliştirilmesi ve uygulanması. (Ed.) Y. Kuzgun ve Z. Hamamcı. Anne baba eğitim programları İçinde,(1-26). Maya Akademi, Ankara.
Hauck, P. A. (1967). Rational management of children. Libra Publisher. New York, p.22.
Joyce, M. (1995). Emotional reliefs for parents: ıs rational emotive parent education effective? Journal Of Rational-Emotive ve Behavior Therapy, 13, 55-75.
Kağıtçıbaşı, Ç. 2006). Theoretical perpectives on family change. Families Across Cultures. (Ed.) Georgas, J. Et. All A 30-Nation Psychological Study’nin içinde Cambridge University Press. Cambridge.
Kandır, A. (2000). Öğretmenlerin beş-altı yaş çocuklarında görülen davranış problemlerine ilişkin bilgi ve tutumları. Gazi Üniv. Mesleki Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 42-50.
Kaya, Ö. M. 2002. Okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanan programlara ailelerin ilgi ve katılımları ile okul öncesi eğitim kurumlarının aile eğitimine katkısı konusunda annebaba görüşleri. Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış), Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Okul Öncesi Öğretmenliği, Eskişehir
Kılıç, Ç. (2010). Aile eğitim programları ve Türkiye’deki örnekleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 99-111.
Krol N., Morton J., De-Bruyn E. (2004) Theories of conduct disorder: A causal modelling analysis. J Child Psychol Psychiatry; 45, 727–742.
Kulaksızoğlu, A. (2008). Ergenlik psikolojisi(10. Baskı). İstanbul: Remzi.
Özdemir, O., Özdemir, P. G., Kadak, M. T. ve Nasıroğlu, S., (2012). Kişilik gelişimi, psikiyatride güncel yaklaşımlar, 4(4), 566-589.
Pais, S. (2006). Globalization and it’s impact on families. 4. Vienesse Conference On Mediation. Vienna, Austria.
Rocha-Derker, M.S.(2004).The development and validation of the proactive assesment of social skill for preschool children. Unpublished Doctoral Dissertation. Presented To The College Of Education And The School Of Universty Of Oregon. Proquest Information And Learning Company.
Poole, M. (2005). Family: Changing families, changing times. Allen ve Unwin Press. Australia.
Shelton, K. K.,Frick, P. J., ve Wootton, J. (1996). Assessment of parenting practices in families of elementary school-age children.Journal Of Clinical Child Psychology, 25, 317-329. Doi:10.1207/S15374424jccp2503_8
Starko, T. J. (1991). Parent stress and parent ırrational beliefs: mother-father differences. Yüksek Lisans Tezi. Department Of Educational Psychology. University Of Alberta. Edmontan, Alberta.
Staton, J. ,Ooms, T.Owen, T.(1991). Family Resource,support and parent education programs:The power of a preventive approach. Politic Institu For Family Impact Seminars, Washington,Dc. 1-19.
Stimac, T. M. (1985). The ımpact of a cognitively-oriented parent education program on parents’ rationality of beliefs and the family environment. Doktora Tezi. Division Of Counselling And Educational Psychology. University Of Oregon.
TDK, (2018). Sözlük. 28.12.2018 Tarihinde Http://Www.Tdk.Gov.Tr/İndex.Php?Option=Com_Btsve View=Btsve Kategori1=Veritbnve Kelimesec=6973Erişildi.
Temel, F.(2010). Aile eğitimi ve erken çocukluk eğitiminde aile katılım çalışmaları. Ankara: Anı.
Tezel Şahin, F. ve Cevher Kalburan, F. N. (2009). Aile eğitim programları ve etkililiği: dünyada neler uygulanıyor? Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), 1-12.
Tezel Şahin, F., Özbey, S.(2007). Aile eğitim programlarına niçin gereksinim duyulmuştur? aile eğitim programları neden önemlidir?, Aile ve Toplum Kültür ve Araştırma Dergisi, 3 (12), 7-12.
Turan, Z. (2004). Ailede ruh sağlığı. Y. Uzuner (Ed.), Çocukta Ruh Sağlığı, Uyum Bozukluğu. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
Yavuzer, H. (1996). Çocuk ve suç (8.Baskı). İstanbul: Remzi Kitapevi.
Yavuzer, H. (2013). Ana-baba ve çocuk,(24. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Tezbaşaran, A. A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
Trompenaars, F. ve Voerman, E. (2009). Servant-leadership across cultures: Harnessing the strengths of the world’s most powerful management philosophy. New York: The McGraw-Hill Companies.
Vinod, S. ve Sudhakar, B. (2011). Servant leadership: A unique art of leadership, Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 2(11), 456-467.
Yılmaz, V. ve Çelik, H. E. (2009). Lisrel ile yapısal eşitlik modellemesi I temel kavramlar, uygulamalar, programlama.Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.