Gazâlî'de Hüsün-Kubuh Meselesi

İslam teolojik düşünce sistemi içerisinde genel Eş’arî düşünceye yakın duran Gazâlî’nin hüsün-kubuh meselesinde eklektik bir görüşe sahip olduğu görülmektedir. Bu görüşün oluşumunda Eş’ari, Mâturîdî, Mu’tezili, felsefi ve tasavvufi etkileri görmek mümkündür. Bu durumun, bir taraftan Gazali’nin yaşadığı tarihsel-toplumsal bağlamın bir ifadesi olarak okunabilmesi mümkünken, diğer taraftan bunun, Gazali’nin bu konudaki düşüncesi hakkında hüküm vermekte önemli güçlükler ortaya çıkardığı da muhakkaktır.Anahtar Sözcükler: Gazâlî, Hüsün-Kubuh, Akıl, Şeriat.

Anahtar Kelimeler:

-

The Problem of al-Husn and al-Qubh in al-Ghazali

Al-Ghazali, who stands close the idea of al-Ashari school located in the theological thought system of Islam, is seen as having an eclectic opinion on the issue of al-husn and al-kubh. It is possible to see Ashari, Mâturîdî, Mu’tazili, Philosophical and Mystical implications in the formation of this opinion. This situation is, on the one hand, can be read as an expression of historical-social context in which al-Ghazali lives, on the other hand it is certain that serious challenges arise in giving judgment on the idea of al-Ghazali on this issue.Key Words: al-Ghazali, al-Husn - al-Qubh, Reason, Sharia.

Keywords:

al‐Ghazali, al‐Husn ‐ al‐Qubh, Reason Sharia,

PDF

___

Ali Sami en‐Neşşâr; İslam’da Felsefi Düşüncenin Doğuşu, çev. Osman Tunç, İstanbul: İnsan yay.,1999.
Bağdadi, Abdülkâhir; Kitâbu Usûli’d‐Dîn, İstanbul, 1928.
Beyâzî, Kemâlüddîn Ahmed; İşârâtu’l‐merâm min ibârâti’l‐İmâm, Pakistan: Zam Zam Puplishers, 2004.
Cevheri, İsmail b. Hammad; Sıhâh, tahk. Ahmed Abdulgafur Attar, Beyrut, 1979.
Cürcânî, Seyyid; Şerif et‐Ta’rifât, tahk. Muhammed Basil Uyunu’s‐Sûd, Lübnan: Daru’lkütübi’l‐ilmiyye, 2009.
Cüveynî, Ebu’l‐Meâlî Abdü’l‐Melik; el‐Akîdetü’n‐nizâmiyye, tahk. Muhammed Zahid el‐Kevseri, Mısır: Matbaatu’l‐Envar, 1948.
Çelebi, İlyas; “Klasik Bir Kelam Problemi: Hüsün‐Kubuh”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı:16–17, 1998–1999, ss. 55–90.
David Hume; Din Üstüne, çev. Mete Tuncay, Ankara: Kültür Bakanlığı, 1979.
Ebu Hilal el‐Askeri; Furûku’l‐lüğaviyye, tahk. Muhammed İbrahim Selim, Kahire: Daru’l‐İlm ve’s‐Sekafe, 1997.
Erdemci, Cemalettin; “Kelam İlminde Akıl ve Naklin Etkinliği Problemi”, Kelam İlminin Yeniden İnşasında Geleneğin Yeri Sempozyumu, Elazığ, 2004, ss. 329–344.
Eş’ari, Ebu’l‐Hasen; Makâlâtu’l‐islâmiyyîn ve ihtilâfu’l‐musallîn, tahk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid, Kahire: Mektebetü’n‐Nahdati’l‐Mısriyye, 1950.
_____, Kitâbu’l‐Lüma’ fi’r‐Red alâ Ehli’z‐Zeyğ ve’l‐Bida’, tahk. Hamude Ğurabe, Lübnan, 1955.
_____, El‐İbâne an usûli’d‐diyâne, tahk. Fevkiyye Hüseyn Mahmud, Kahire: Daru’l‐Ensar, 1977.
Gazâlî, Ebu Hamid; Düşünme, Konuşma ve Söz Üzerine, (el‐Me’arifu’l‐Akliyye),haz. ve çev. Ahmed Kamil Cihan, İstanbul: İnsan yay., 2002.
_____, İhyâu ulûmi’d‐dîn, Kahire: Daru’ş‐Şa’b, ty., 4 cilt.
_____, er‐Risâletü’l‐Ledüniyye, (Mecmûatü’r‐Resâili’l‐İmâmi’l‐Gazâlî, Beyrut: Daru’l‐Fikr, 1996).
_____, el‐Maznûn bihî alâ ğayri ehlihî, (Mecmûatü’r‐Resâili’l‐İmâmi’l‐Gazâlî, Beyrut: Daru’l‐Fikr, 1996 içinde).
_____, Mihakku’n‐nazar fi’l‐mantık, tahk. Ahmed Ferid el‐Mezidî, Beyrut: Dâru’l‐Kütübi’l‐İlmiyye, ts.
_____, Mişkâtu’l‐envâr,(Mecmûatü’r‐Resâili’l‐İmâmi’l‐Gazâlî, Beyrut: Daru’l‐Fikr, 1996).
_____, Mîzânu’l‐amel, tahk. Süleyman Dünya, Mısır: Daru’l‐Me’arif, 1964.
_____, el‐İktisâd fi’l‐i’tikâd: İtikadda Orta Yol, Neşir ve terc. Osman Demir, İstanbul: Klasik, 2012.
_____, el‐Munkız mine’d‐dalâl, (Mecmûatü’r‐Resâili’l‐İmâmi’l‐Gazâlî, Beyrut: Daru’l‐Fikr, 1996).
_____, el‐Mustasfâ min ilmi’l‐usûl, tahk. Hamza b. Züheyr Hafız, Medinetü’l‐Münevvera, 1413.
_____, Ravdatu’t‐tâlibîn ve umdetu’s‐sâlikîn, (Mecmûatü’r‐Resâili’l‐İmâmi’l‐Gazâlî, Beyrut: Daru’l‐Fikr, 1996).
_____, Tehâfütü’l‐felâsife, (Filozofların Tutarsızlığı), Neşr. ve terc. Mahmut Kaya, Hüse‐ yin Sarıoğlu, İstanbul: Klasik, 2012.
_____, Meâricü’l‐kuds fî medârici ma’rifeti’n‐nefs, Beyrut 1988.
Gökberk, Macit; Felsefe Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1996.
Görgün, Tahsin; “Hüsün‐Kubuh Meselesi: Kadı Abdulcebbar’ın Yaklaşım Şeklinin Tahlîli bir Tasviri veya Toplumsal Varlığı Sürdürmenin Ma’kul Yolları Üzerine Bir Araştırma”, İslam Araştırmaları Dergisi, sayı: 5, 2001, ss. 59–108.
Isfehânî, Rağıp; el‐Müfredât fi ğarîbi’l‐Kur’an, tahk. Muhammed Halil Aytanî, Lübnan: Daru’l‐Ma’rife, 2010.
İbn Manzur, Ebu’l‐Fazl Cemalüddin; Lisânu’l‐arab, tahk. Abdullah Ali el‐Kebir vd., Kahire: Daru’l‐Me’arif, ty.
Kâdı Abdulcebbâr; el‐Muğni, fi ebvâbi’t‐Tevhîd ve’l‐adl, tahk. İbrahim Medkur, Kahire ts. c.15.
_____, Şerhu’l‐usûli’l‐hamse, Neşr. Abdülkerim Osman, Kahire 1988.
Mâturîdî, Ebu Mansur; Kitâbu’t‐Tevhîd,tahk. Bekir Topaloğlu, Muhammed Aruçi, Beyrut: Daru’s‐Sadır, 2010.
Nesefî, Ebu’l‐Mu’in; Tabsıratu’l‐edille fî usûli’d‐dîn, tahk. Hüseyn Atay, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1993.
_____, Tabsıratu’l‐edille fi usûli’d‐din tahk. Hüseyn Atay, Şaban Ali Düzgün, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2003.
Ormsby, Erich Lee; İslam Düşüncesinde İlahi Adalet Sorunu (Teodise), çev. Metin Özdemir, Ankara: Kitabiyat, 2001.
Pezdevî, Ebu’l‐Yüsr Muhammed; Usûlü’d‐dîn, tahk. Hans Betrolns, Kahire: el-Mektebetü’l‐Ezheriyye li’t‐Türas, 2003.
Süleyman Dünya, el‐Hakîka fî nazaril‐Gazâlî, Mısır, 1965.
Şehristani, Muhammed b. Abdulkerim; el‐Milel ve’n‐nihal, tahk. Ahmet Fehmi Muhammed, Lübnan: Daru’l‐Kütübi’l‐İlmiyye, 1992.
_____, Kitâbu nihâyeti’l‐ikdâm fî ilmi’l‐Kelâm, tahk. Alferd Guillaume, London 1934.
Taftazani, Sa’dudin; Şerhu’l‐Akâid, trc. ve izahat Taha Hakan Alp, İstanbul: Rıhle Kitap, 2011.
Tahanevi, Muhammed Ali; Keşşâfu ıstılâhâti’l‐fünûn ve’l‐ulûm, tahk. Ali Dehruc, Lübnan, 1996.
Ülken, Hilmi Ziya; Felsefeye Giriş, Ankara 1963.
Watt, Montgomery; Müslüman Aydın: Gazâlî Hakkında Bir Araştırma, çev. Hanifi Özcan, Samsun: Etüt Yay., 2003.
Yaran, Cafer Sadık; Kötülük ve Teodise, Ankara: Vadi yay., 1997.