DİLLERİN KÖKENİNE İLİŞKİN KELÂMÎ YAKLAŞIMLAR: BÂKILLÂNÎ ÖRNEĞİ
Kelâm’da dillerin kökenine dair tartışmalar genellikle Allah’ın Kelam sıfatıve kelamullah problemi ekseninde ele alınmaktadır. Bu tartışma ve bağlantılıdiğer tartışmalar, itikadî ekollerin kendi tercihlerini temellendirebilmelerigayesiyle gerçekleştirilmiştir. Kelamcıların temel referansı Kur’an’dır.Kur’an ise, okunan ve yazılan bir dil olarak Arapça oluşu ve i‘caz gibi edebînitelikleri nedeniyle anlambilim sınırları içinde yer almaktadır. Kur’an’ın dileyaptığı vurgu ve dili bir otorite olarak kabul etmesi kelamcılar tarafındanönemsenmiştir. Özellikle Bâkıllânî, dilin bu otoritesinin farkındadır ve sözkonusu otoriteyi güçlü bir şekilde kullanmıştır.
THEOLOGICAL APPROACHES TO THE ORIGIN OF LANGUAGES: THE EXAMPLE ‘BAQILLANI’
The debates on the origin of languages in Kalam have been usually discussed in the context of kalam which is one of the epithets of Allah and the problem ‘kalamullah’. It seems that the discussion and the related discussions have been carried out in order to enable them to establish their own preferences of theological/itiqadi approaches. The main reference of the theologians is the Qur'an. The Qur'an, also, refers to the language very much because of its qualities such as being Arabic and its i’caz. Theologians have paid attention to the Qur’an's emphasis on language and its acceptance as an authority. Baqillani, in particular, is aware of the aforesaid authority of the language and has strongly used it.
___
- Abu Sway, Mustafa. al-Ghazzâliyy a Study in Islamic Epistemology. Kuala Lumpur:
Devan Bahasa dan Pustaka, 1996.
- Altunya, Hülya. Fârâbî’de Dil Felsefesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003.
- Altunya, Hülya. Kâdî Abdülcebbar’da Söz (Kelâm)–Anlam İlişkisi -Kasdu’l-Mütekellim
Problemi Bağlamında-. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, 2009.
- Aristoteles. Politika. Trc. Mete Tunçay. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993.
- Aydın, Mehmet. “Gazzâlî’nin Düşüncesinde Dil İncelemesinin Yeri: Dil, Zihin ve
Dış Dünya Arasındaki İlişki”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
Dergisi 32 ( 2010): 169-201.
- Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. et-Tayyib. et-Takrîb ve’l-İrşad es-Sağîr. Thk.
Abdullah b. Ali Ebû Zenîd. 3 Cilt. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1998.
- Bâkıllânî. İ’câzu’l-Kur’an. Thk. Seyyid Ahmed Sadr. Mısır: Dâru’l-Maarif, ts.
Câbirî, Muhammed Âbid. Arap-İslam Kültürünün Akıl Yapısı. Trc. Burhan Köroğlu-
Hasan Hacak-Ekrem Demirli. İstanbul: Kitabevi, 2001.
- Cevizci, Ahmet. “Dil”. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2013.
- Cüveynî, Ebu’l-Meâlî Abdulmelik b. Abdillah b. Yusuf. el-Burhân fî Usûli’l-Fıkh.
Thk. Abdulazîm ed-Dîb. 3 Cilt. Katar: Câmiatu’l-Katar, 1399.
- Çelebi, İlyas. “Klasik Bir Kelâm Problemi Olarak İsim-Müsemmâ Meselesi”. İlam
Araştırma Dergisi 3/1 (1998): 103-116.
- Demir, Ramazan. Arap Dilbilimcilerine Göre Dillerin Kaynağı Meselesi. Doktora Tezi,
Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
- Durusoy, Ali. “Aristotales’ten Gazzâlî’ye Klasik Mantıkta Anlam Kuramı”. Marmara
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28 (2006): 37-52.
- Fârâbî, Ebû Nasr Muhammed b. Muhammed b. Tarhan. Kitâbu’l-Hurûf. Thk.
Muhsin Mehdî. Beyrut: Dâru’l-Meşrık Mektebetu’ş-Şarkıyye, 1986.
- Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. el-Mustasfâ min İlmi’l-Usûl. Thk.
Hamza b. Zuheyr el-Hafız. Medine: el-Câmiatu’l-İslâmiyye, ts.
- Gemuhluoğlu, Zeynep. “İslam Düşüncesine Özgü Bir Poetikadan Söz Edilebilir
mi?: İlk Dönem Kelam ve Dil Alimlerinde Din Dili-Mecâz/Şiir-Mecaz İlişkisi
Üzerine Bir İnceleme”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
36/1 ( 2009): 109-134.
- İbn Fûrek, Ebû Bekr Muhammed b. el-Huseyn. Mucerredu Makâlâti’l-Eş’arî. Thk.
Daniel Gimaret. Beyrut: Dâru’l-Meşrık, 1987.
- İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed. el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm. Thk. Ahmed
Muhammed Şakir. 8 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Afakı'l-Cedîde, ts.
- İbn Sina. Yorum Üzerine. Trc. Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2006.
- Johansson, Sverker. Origins of Language Constraints on Hypotheses. Amsterdam:
John Benjamins Publishing Company, 2005.
- Kâdî Abdulcebbâr, Ahmed el-Hemedânî. el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhîd ve’l-Adl: el-
Fıraku Gayru’l-İslâmiyye. Thk. Mahmud Muhammed el-Hudayrî. b.y.: ed-
Dâru’l-Mısrıyye li’t-Te’lîf ve’t-Terceme, ts.
- Kâdî Abdulcebbâr. el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhîd ve’l-Adl: Halku’l-Kur’an. Thk. Taha
Huseyn (b.y.: y.y, ts.).
- Macdonald, Duncan B. Development of Muslim Theology, Jurisprudence and Constitutiona
Theory. New York: Charles Scribner's Sons, 1903.
- Pavlin, James. “Sünni Kelam ve Teolojik Münakaşalar”. Trc. Murat Ökçesiz. Erciyes
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11 (2001): 229-243.
- Platon. Diyaloglar. Trc. Teoman Aktürel. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2012.
- Râzî, Fahreddin Muhammed b. Ömer b. Huseyn. el-Mahsûl fi İlmi Usûli’l-Fıkh.
Thk. T. Câbir Feyyâz el-Alevânî. 6 Cilt. b.y.: Muessesetu’r-Risâle, ts.
Râzî. Mefâtîhu’l-Gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
- Rousseau, Jean-Jacques. Melodi ve Müziksel Taklit ile İlişki İçinde Dillerin Kökeni
Üstüne Deneme. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2007.
- Sâbûnî, Nureddin. el-Bidâye fî Usûli’d-Dîn. Thk. Fethullah Huleyf. İskenderiye:
Dâru’l-Maarif, 1969.
- Staal, Frits. “Oriental Ideas on the Origin of Language”, Journal of the American
Oriental Society 99/1 (1979): 1-14.
- Suyûtî, Celâleddîn Abdurrahmân. el-Muzhir fî ‘Ulûmi’l-Luğa ve Envâ‘iha. b.y.:
Mektebetu’l-Ezheriyye, ts.
- Taberî, Ebû Câfer Muhammed b. Cerîr. Tefsîru’t-Taberî Câmiu’l-Beyân an Te’vîli
Âyi’l-Kur’an. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî. b.y.: Dâru’l-Hicr, ts.
- Tatar, Burhanettin. “Din Dilinin Ontolojik-Tarihsel Karakteri Üzerine Notlar”. Din
Dili Çalıştayı. Ed. Ahmet Baydar. 19-62. İstanbul: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi
Kur’an Araştırmaları Merkezi Yayınları Çalıştay Serisi: 1. 2015.
- Türcan, Galip. Kelamda Kaynaklık Niteliği Bakımından Kitâb. Ankara: İlâhiyât
Yayınları, 2012.
- Weiss, Bernard George. Language in Orthodox Muslim Thought -A Study of Wad’ al-
Lughah and Its Development-. Michigan: Princeton University, 1966.
- Weiss. “Orta Çağ İslam Alimlerinin Dilin Menşei İle İlgili Tartışmaları”. Trc.
Adem Yıgın. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25/2 (2003): 127-
135.
- Wolfson, H. Austryn. Kelam Felsefeleri-Müslüman, Hıristiyan, Yahudi Kelamı-. Trc.
Kasım Turhan, İstanbul: Kitabevi, 2001.