Yetişkinlerde Akılcı Olmayan İnançların Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Ellis, duygusal ve bilişsel bozukluğun büyük ölçüde mantıksız ve irrasyonel bir sonuç olduğuna inanmaktadır. Bir insanın inançları ve rasyonel inancını arttırmayı ve mantıksız düşünceleri azaltmayı öğrenirse, o zaman zihinsel, duygusal ve davranışsal bozuk luktan kurtulabilir. Ellis'in bakış açısına göre, insanların düşünceleri ve algıları kökten rasyoneldir; insanları iyileştirerek onların sorunları ile başa çıkmak mümkündür ( Kaokebisiyoki , Aminyazdi, Yousefi ve ModareshGhorori , 2010). Akılcı olmayan inançların bireylerin ruh sağlığı üzerinde etkileri olduğunu söylemek mükündür. Bireyin yaşadığı çevreyi ve kendini algılama biçimikişilikyapısınınoluşumundaveruh sağlığı üzerinde olumlu ve olumsuz etkilere sahiptir. Birey çevresin i algıladığı biçimde tepkide bulunur. Yanlışalgılamaveyorumlamalarbireyinakılcıolmayan inançlargeliştirmesinenedenolabilmektedir. Bu akılcıolmayan inançlar oluştuktan sonra kişinin hayatını etkile¬meyedevamedebilir (Yurtal, 2001). E llis, insanların hepsinde temel mantıksızlıkların bulunabildiğini ve bunun kültür ve eğitim düzeyine bağlı olmadığına inanmaktadır (Gündüz, 2006). İnsanlar mantıksızlığa eğilimli olarak dünyaya gelirler. Ancak diğer taraftan mantıksız düşünceleri, çocukluk döneminden itibaren çevrelerinde bulunan önemli kişilerden öğrenme yoluyla da kazanmaktadırlar. Çünkü bu dönemde çocuklar çevredeki insanlara daha çok bağımlıdır ve başka da çareleri bulunmamaktadır (Corey, 2001). Literatürde yetişkinlerde akılcı olmayan düşünceler üzerinde sınırlı sayıda araştırma bulunmaktadır. Kendi çocuklarını dolayısıyla geleceği oluşturacak bireylerin yetiştirilmesinde önemli etkileri olan yetişkinlerin cinsiyet, eğitim düzeyi ve yaş değişkenine göre incelenmesinin önemli olacağı düş ünülmektedir. Yetişkinlerin kendi çocukları ve etrafındaki bireylerle etkileşimi dikkate alındığında, çalışmanın sonuçlarının kişilerarası ilişkilere farklı bir bakış açısı katacağı söylenebilir. Yetişkinlerde akılcı olmayan inançlar ile ilgili faktörlerin belirlenmesinin yapılacak olan önleyici çalışmalara katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. Ayrıca sonraki yapılacak olan metaanaliz çalışmalarında da araştırmacılara fayda sağlayabilir. Bu kapsamda çalışmadan elde edilen bulguların bu alanda çalışan araş tırmacılara katkı sağlayabileceği söylenebilir. Bu bağlamda bu araştırmada yetişkinlerde akılcı olmayan inançların cinsiyet, eğitim düzeyi ve yaş bağlamında incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma tarama deseninde gerçekleştirilen betimsel bir araştırmadır. Tarama deseni, geçmişte olmuş olan yahut halen var olan bir durumu olduğu gibi betimlemeyi hedefleyen araştırma yaklaşımıdır (Büyüköztürk, Kılıç Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2010; Karasar, 2012).Çalışmanın evrenini 2018 yılında Samsun ili Atakum i lçesinde yaşayan yetişkin bireyler oluşturmaktadır. Araştırma örneklemin belirlenmesinde “Kolay ulaşılabilir durum örneklemesi” yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada yüzyüze görüşme tekniği kullanılmıştır. Çalışmaya katılmayı kabul eden 242 kişinin sözlü onaml arı alındıktan sonra çalışmanın ölçme araçlarını doldurmaları istenmiştir. Ölçme araçlarını doldurulduktan sonra yapılan incelemede 7 ölçme aracının hatalı doldurulduğu farkedilerek değerlendirmeye alınmamıştır. Bu şekilde araştırmanın örneklem sayısı 235 olarak belirlenmiştir. Katılımcıların 132’si (%56.17) kadın, 103’ü (%43.83) ise erkektir. Katılımcıların 43’ü (%18.30) ilköğretim, 49’u (%20.85) ortaöğretim, 34’ü (%14.47) önlisans ve 109’u (%46.38) ise üniversite ve üzeri mezunudur. Katılımcıların yaşları 27 ile 50 arasında değişmektedir ( x = 38.02 , ss= 6.75 ). Araştırmada veri toplama araçları olarak Türküm (2013) tarafından bireylerin akılcı olmayan inançlarının ölçülmesi amacıyla geliştirilen ölçek ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırmanın veri lerinin analizinde; iki grubun karşılaştırılmasında ttesti, ikiden fazla grup karşılaştırılmasında Tek Yönlü Varyans Analizi kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişki ise Pearson Korelasyon analizi ile incelenmiştir. Araştırmada akılcı olmayan inançla rın cinsiyete göre anlamlı farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan alanyazın incelemesinde araştırma sonucuna benzerlik gösteren çalışma bulgularına rastlanmıştır. Kartol’un (2013) lise son sınıf öğrencileri ile yaptığı çalışmada erkek öğrenc ilerin akılcı olmayan inanç puan ortalaması ile kız öğrencilerin akılcı olmayan inanç toplam puan ortalaması arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Yine aynı şekilde Bilge ve Arslan (20

Investigation of Irrational Beliefs According to Some Variables in Adults

Irrational beliefs affect individuals' emotions and behaviors from the first stages of their lives and this effect continues throughout their lives. The aim of this study was to investigate irrational beliefs in adults in terms of various variables. This study is a descriptive study performed in survey design. . The study working group is consisted of the adults living in Samsun, Turkey. In the study, it was concluded that irrational beliefs do not differentiate significantly according to gender. This study was reached, 235 adult individuals aged between 27 and 50. 132 (56.17%) participants were female and 103 (43.83%) were male. The irrational beliefs of the participants were examined according to gender, age and education level. The data were collected by the Rational Beliefs Scale and personal information form. SPSS package program was used for data analysis. Data were analyzed by t test, ANOVA and Pearson Correlation Analysis. According to study, there is a significant difference in the irrational beliefs of the adults according to their education level, and the irrational belief levels of the secondary and high school graduates has been found to be significantly higher than the individuals who received undergraduate and higher education. In the literature, similar studies with the same results has been come across and as well as non-similar studies. It is recommended that qualitative studies including in-depth interviews should be conducted in order to determine exactly which factors are affecting irrational beliefs the most.

PDF

___

Akın, A. (2012). Self compassion and automatic thought. Hacettepe University Journal of Education, 42, 1- 10.
Allen, M. S., El-Cheikh, S., & Turner, M. J. (2017). A longitudinal investigation of irrational beliefs, hedonic balance and academic achievement. Learning and Individual Differences, 58, 41-45.
Altıntaş, G. (2006). Liseli ergenlerin kişiler arası iletişim becerileri ile akılcı olmayan inançları arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Bedel, A. (2014). Coping strategies as the predictor of irrational beliefs among adolescents. Education and Science 39(176), 237-246. DOI: 10.15390/EB.2014.
Bilge, F., & Arslan, A. (2000). Akılcı olmayan düşünce düzeyleri farklı üniversite öğrencilerinin problem çözme becerilerini değerlendirmeleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(13), 7-18.
Bilge, F., Arslan, A., & Doğan, Ş. (2000). Ankara ili sığınma evine başvuran kadınların problem çözme becerilerini değerlendirmeleri, akılcı olmayan düşünceleri, kızgınlık, umut ve özsaygı düzeylerine ilişkin karşılaştırmalı bir inceleme. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(13), 19-32.
Bridges, K. R., & Harnish, R. J. (2010). Role of irrational beliefs in depression and anxiety: A review. Health, 2(8), 862-877.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (5. bs.). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Căzănescu, D. G., Tecuta, L., Cândea, D. M., & Szentagotai-Tătar, A. (2019). Savoring as mediator between irrational beliefs, depression, and joy. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 37(1), 84-95.
Corey, G. (2001). Theory and practice of counseling and psychotherapy. Pacific Grove, CA: Brooks/Cole. Corsini, R. J., & Wedding, D. (2012). Modern psikoterapiler. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Çelik, Ç. B., & Odacı, H. (2014). Akademik erteleme davranışının bazı kişisel ve psikolojik değişkenlere göre açıklanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), 31-47.
Çivitci, A. (2006). Irrational beliefs in adolescents: An investigation according to socio-demographic variables. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(19), 9–19.
Çivitci, A. (2009). Relationship between irrational beliefs and life satisfaction in early adolescents. Eurasian Journal of Educational Research, 37, 91-109.
David, D., Schnur, J., & Belloiu, A. (2002). Another search for the “hot” cognitions: Appraisal, irrational beliefs, attributions, and their relation to emotion. Journal of Rational-Emotive and Cognitive-Behavior Therapy, 20(2), 93-131.
Dryden, W., & Branch, R. (2008). The fundamentals of rational-emotive behavior therapy. West Sussex, UK: Wiley
Ellis, A. (1998). Three methods of rational emotive behavior therapy that make my psychotherapy effective. Annual Convention of the American Psychological Association. San Francisco.
Ellis, A. (2003). Cognitive restructuring of the disputing of irrational beliefs. Cognitive behavior therapy: Applying empirically supported techniques in your practice, 79-83.
Gavita, O. A., & Duta, T. (2013). The employee rational and irrational beliefs scale: Preliminary validation. Transylvanian Journal of Psychology, 14(1), 19–39.
Gündüz, B. (2006). Öğretmenlerde akılcı olmayan inançların kişisel ve mesleki değişkenlere göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(11), 75- 95.
Güven, N., & Sevim, S. A. (2007). İlişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalar ve algılanan problem çözme becerilerinin evlilik doyumunu yordama gücü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 49-61.
Hamarta, E., Arslan, C., Saygın, Y., & Özyeşil, Z. (2009). Benlik saygısı ve akılcı olmayan inançlar bakımından üniversite öğrencilerinin stresle başaçıkma yaklaşımlarının analizi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 25-42.
Harris, S., Davies, M. F., & Dryden, W. (2006). An experimental test of a core REBT hypothesis: Evidence that irrational beliefs lead to physiological as well as psychological arousal. Journal of Rational Emotive and Cognitive Behaviour Therapy, 24(2), 101-111.
Kaokebisiyoki, F., Aminyazdi, S., Yousefi, A., & Modaresh-Ghorori, M. (2010). Efficiency of group treatment especially rational – emotive – behavioral treatment on anxiety of infertile (sterile) women who were under IVF treatment. Contemporary psychology Quarterly Extra Version, (Extra version) 5. 652 – 656.
Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kartol, A. (2013). Lise son sınıf öğrencilerinin akılcı olmayan inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü , Malatya.
Khaledian, M., Saghafi, F., Moradi, S., & Khairkhah, Z. (2013). Investigating the relationship of irrational beliefs with anxiety and their effect in two different academic systems in Iran. International Research Journal of Applied and Basic Sciences, 4(5), 1185-1191.
Kodan, S. (2013). Üniversite öğrencilerinde umutsuzluk ve akılcı olmayan inanışlar arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 175-190.
Köksal, A., & Gazioğlu-İşmen, E. A. (2007). Ergenlerde duygusal zekâ ile karar verme stratejileri arasındaki ilişki. Hasan Ali Yücel Eğilim Fakültesi Dergisi, 7(1), 133-146.
Özer, E. A., & Akgün, E. Ö. (2015). The effects of irrational beliefs on academic motivation and academic self-efficacy of candidate teachers of computer and instructional technologies education department. Procedia - Social and Behavioral Sciences 197, 1287 – 1292.
Sarı, T., & Owen, K. F. (2016). Examining the predictive role of irrational romantic relationship beliefs and attachment dimensions on relationship satisfaction. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 204-216.
Sporrle, M., Welpe, I., & Forsterling, F. (2006). Cognitions as determinants of (mal)adaptive emotions and emotionally intelligent behavior in an organizational context. Psichotema, 18, 165-171.
Stackert, R. A. & Bursik, K. (2003). Why I unsatisfied? Adult attachment style, gendered irrational relationship beliefs, and young adult romantic relationship satisfaction. Personality and Individual Differences, 34, 1419- 1429.
Tümkaya, S., & İflazoğlu, A. (2000). Çukurova Üniversitesi sınıf öğretmenliği öğrencilerinin otomatik düşünce ve problem çözme düzeylerinin bazı sosyo-demografik değişkenlere göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6),143-158.
Yıkılmaz, M., & Hamamcı, Z. (2011). Akılcı duygusal eğitim programının lise öğrencilerinin akılcı olmayan inançları ve algılanan problem çözme becerileri üzerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 54-65.
Yıldız, M. A., Baydemir, K., & Demirtaş, A.S. (2018). Irrational beliefs and perceived stress in adolescents: The role of self-esteem. Journal of Educational Sciences and Psychology 8(1), 79-89.
Yılmaz-Erdem, A., & Bilge, F. (2008). Lise öğrencileri için meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlar ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 95-114.
Yurtal, F. (2001). Akılcı olmayan inançların bazı değişkenlere göre incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2, 41-48.