Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Öğrencilerinde Kişi-Durum Yaklaşımına Göre Yardım Etme Eğilimi

Bu çalışmanın amacı, psikolojik danışman adaylarının kişi-durum yaklaşımına göre yardım etme eğilimlerini ortaya koymaktır. Araştırmanın katılımcıları bir kamu üniversitesinin rehberlik ve psikolojik danışmanlık programının farklı sınıf düzeylerinde eğitimlerine (1. Sınıf, 2. Sınıf, 3. Sınıf ve 4. Sınıf) devam eden lisans öğrencileridir. Bu araştırmada amaçlı örnekleme türlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 269’u (%71,7) kız, 106’sı (%28,3) erkek olmak üzere toplam 375 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma verilerini toplamak amacıyla Romer, Gruder ve Lizzadro (1986) tarafından geliştirilen ve Duru (2002) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Yardım Yönelimi Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada, psikolojik danışman adaylarının yardım etme eğilimlerinin cinsiyet ve sınıf düzeyine göre değişip değişmediğini belirlemek için t testi ve ANOVA yöntemi kullanılmıştır. Araştırma bulguları, PDR öğrencilerinin kişi-durum yaklaşımına göre yardım etme eğilimlerinin sınıf düzeyi değişkenine göre değişmemekle birlikte cinsiyet (yalnız bencillik alt ölçeği) değişkenine göre değiştiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Yardım etme eğilimi, psikolojik danışman adayları, cinsiyet, sınıf düzeyi., Tendency to Help, Counselor Candidates, Gender, Grades.

The Tendency of Helping According to Person-Situation Approach in Guidance and Psychological Counseling Students

The purpose of the present study was to uncover the helping tendencies of the counseling candidates according to the Person-Situation Approach. The participants of the study were undergraduate students of the guidance and psychological counseling program of a state university in different grades (1st Grade, 2nd Grade, 3rd Grade, and 4th Grade). The criterion sampling method, which is one of the purposeful sampling methods, was used in the study. The study group consisted of 375 students, 269 (71.7%) females and 106 (28.3%) males. The Help Orientation Scale was used to collect the study data. The t-test and ANOVA methods were used in the study to determine whether the psychological counselor candidates’ helping tendencies changed according to gender and grades. The findings of the study show that the tendency of helping counselors according to the Person-Situation Approach does not change according to the grades variable but changes according to the gender variable.

Keywords:

Tendency to Help, Counselor Candidates, Gender, Grades.,

PDF

___

Arıcıoğlu, A., & Owen, F. (2010). Psikolojik danışman adaylarının yardım etme stilleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(34), 152-159. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/200196
Barker, C., & Pistrang, N. (2002). Psychotherapy and social support: Integrating research on psychological helping. Clinical Psychology Review, 22(3), 361-379. https://doi.org/10.1016/S0272-7358(01)00101-5
Bem, S. L. (1974). The measurement of psychological androgyny. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42(2), 155–162. https://doi.org/10.1037/h0036215
Bridges, F. S., & Clark, S. M. (2000). Differences in lost letter responses from smaller rural communities. North American Journal of Psychology, 2(1), 121–126.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2012). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akdemi.
Carlson, M., & Miller, N. (1987). Explanation of the relation between negative mood and helping. Psychological Bulletin, 102(1), 91–108. https://doi.org/10.1037/0033-2909.102.1.91
Carlson, M., Charlin, V., & Miller, N. (1988). Positive mood and helping behavior: A test of six hypotheses. Journal of Personality and Social Psychology, 55(2), 211–229. https://doi.org/10.1037/0022-3514.55.2.211
Clark, M. S., & Waddell, B. A. (1983). Effects of moods on thoughts about helping, attraction, and information acquisition. Social Psychology Quarterly, 46(1), 31-35. https://doi.org/10.2307/3033658
Clark, R. D., & Word, L. E. (1974). Where is the apathetic bystander? Situational characteristics of the emergency. Journal of Personality and Social Psychology, 29(3), 279–287. https://doi.org/10.1037/h0036000
Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1992). Neo Pi-R. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
Civitçi, N., & Arıcıoğlu, A. (2012). Helping styles and personality traits based on the five-factor theory of counselor candidates. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 78-96. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/181358
Duru, E. (2002). Öğretmen adaylarında kişi-durum yaklaşımı bağlamında yardım etme davranışı eğilimi, empati ve düşünme stilleri ilişkisi ve bu değişkenlerin bazı psikososyal değişkenler açısından incelenmesi. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Hackney, H., & Cormier, S. (2008). Psikolojik danışma ilke ve teknikleri: psikolojik yardım süreci el kitabı. (Çev. T. Erene ve S. Aydemir Sevim). Ankara: Mentis Yayıncılık.
Gergen, K. J., Gergen, M. M., & Meter, K. (1972). Individual orientations to prosocial behavior. Journal of Social Issues, 28(3), 105-130. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1972.tb00035.x
George, J. M., & Jones, G. R. (1997). Organizational spontaneity in context. Human Performance, 10(2), 153-170. https://doi.org/10.1207/s15327043hup1002_6
Günseli, G. (2008). Çağdaş eğitim sisteminde öğrenci kişilik hizmetleri ve rehberlik. A. Kaya içinde, Psikolojik danışma ve rehberlik, (s. 1-46), Ankara: Anı Yayıncılık.
Kapıkıran, N. A., Kapıkıran, Ş., & Başaran, B. I. (2010). Psikolojik danışma ve rehberlik öğrencilerinin empatik eğilimler ve algıladıkları anne ve baba olumlu sosyal davranışları: Cinsiyetin farklılaştırıcı rolü. Ege Eğitim Dergisi, 11(1), 1-19. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/57025
Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi (17. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Kepçeoğlu, M. (1995). Psikolojik danışma ve rehberlik. Ankara: Özerler Matbaası.
Korkut, F. (2007). Psikolojik danışmanların mesleki rehberlik ve psikolojik danışmanlık ile ilgili düşünceleri ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(32), 187-197. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/87616
Kravetz, D. F. (1976). Sex role concepts of women. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 44(3), 437–443. https://doi.org/10.1037/0022-006X.44.3.437
Kuzgun, Y. (1995). Rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: ÖSYM Yayınları.
Lefevor, G. T., & Fowers, B. J. (2016). Traits, situational factors, and their interactions as explanations of helping behavior. Personality and Individual Differences, 92, 159-163. https://doi.org/10.1016/j.paid.2015.12.042
Mischel, W. (2013). Personality and assessment. New York: Wiley
Morrison, E. W. (1994). Role definitions and organizational citizenship behavior: The importance of the employee’s perspective. Academy of Management Journal, 37(6), 1543-1567. https://doi.org/10.5465/256798
Özgüven, İ. E. (1990). Ülkemizde psikolojik danışma ve rehberlik faaliyetlerinin dünü ve bugünü. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1(1), 4-15. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/200237
Petro, C. S., & Putnam, B. A. (1979). Sex-role stereotypes: Issues of attitudinal changes. Sex Roles, 5(1), 29-39. https://doi.org/10.1007/BF00289343.
Ribal, J. E. (1963). Social character and meanings of selfishness and altruism. Sociology & Social Research, 47(3), 311–321.
Romer, D., Gruder. L., & Lizzadro, T. (1986). A person–situation approach to altruistic behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 51(5), 1001-1012. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.51.5.1001
Rosenkrantz, P., Vogel, S., Bee, H., Broverman, I., & Broverman, D. M. (1968). Sex-role stereotypes and self-concepts in college students. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 32(3), 287–295. https://doi.org/10.1037/h0025909
Ruble, T. L. (1983). Sex stereotypes: Issues of change in the 1970s. Sex Roles, 9(3), 397-402. https://psycnet.apa.org/doi/10.1007/BF00289675
Schein, E. H. (2010). Helping: How to offer, give, and receive help. San Francisco, California: Published by Berrett-Koehler Publishers
Serpen, A. S., & Hasgül, E. (2018). Examination of helping attitudes of social work students. Kastamonu Education Journal, 26(4), 1101-1110. https://doi.org/10.24106/kefdergi.434146
Staub, E. (1978). Positive social behavior and morality. Vol. 1. Social and personal influences. New York: Academic Press, Inc
Organ, D. W. & Konovsky, M. (1989). Cognitive versus affective determinants of organizational citizenship behavior. Journal of Applied Psychology, 74(1), 157-164. https://doi.org/10.1037/0021-9010.74.1.157
Tan, H. (1992). Psikolojik danışma ve rehberlik. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Underwood, B., Framing, W. J., & Moore, B. S. (1977). Mood, attention, and altruism: A search for mediating variables. Developmental Psychology, 13(5), 541-542. https://doi.org/10.1037/0012-1649.13.5.541
Voltan-Acar, N. (2005). Grupla psikolojik danışma ilke ve teknikleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Yeşilyaprak, B. (2004). Eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Yurtal, F. D. (2008). Psikolojik Danışma ve Rehberlikte Hizmet Türleri. A. Kaya içinde, Psikolojik danışma ve rehberlik (s. 47-72). Ankara: Anı Yayıncılık
World Health Organization. (2001). Mental health policy project: policy and service guidance package: executive summary. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/66907/WHO_NMH_MSD_MPS_01.3.pdf?sequence=1