İlköğretimde değer kazanımlarının incelenmesinde karikatür kullanımı: Dayanışma değeri örneği

Bu araştırmada, ilköğretim öğrencilerinin sahip olduğu dayanışma değerinin karikatür aracılığıyla incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma verileri Eskişehir’deki üç farklı ilköğretim okulundan 120’si dördüncü sınıf, 87’si beşinci sınıf toplam 207 öğrenciden 2008 Mayıs ayı boyunca toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak çalışma yaprağı kullanılmıştır. Çalışma yaprağında dayanışma mesajı içeren yazısız bir karikatüre ve üç açık uçlu soruya yer verilmiştir. Veriler, NVivo 7.0 nitel veri analiz programı ile betimsel ve sürekli karşılaştırma yolu benimsenerek çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, öğrencilerin dayanışma değeri algıları farklılık göstermiştir. Bu algılar; sorun çözmede dayanışma yapılmalı, dayanışma davranışının sonuçlarının olumsuz olmaması önemli, geçici çıkarlar için (seçim kazanmak vb.) dayanışma yapılabilir ve kötüleri cezalandırmak için dayanışma olmalı biçimindedir. Bu bulgulara dayanarak karikatürlerin özellikle sosyal içerikli değer, norm ve kurallara ilişkin kazanımlarda bir durum belirleme aracı olarak kullanılabileceği ortaya çıkmıştır.

___

  • Akengin, H. ve Demirsoy, M. (2009). 4. ve 5. Sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine ilişkin görüşleri. IV. Sosyal bilimler eğitimi kongresi, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi ve Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü, İstanbul.
  • Akengin, H., Sağlam, D. ve Dilek, A. (2002). İlköğretim 4 ve 5. Sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler Dersi ile İlgili Görüşleri, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5, 1-12.
  • Alaba, S. (2007). The Use of Educational Cartoons and Comics in Enhancing Creativity in Primary School Pupils in Ile-ife, Osun State, Nigeria. Journal of Applied Sciences Research, 3(10), 913-920.
  • Altınışık, S. ve Orhan, F. (2002). Sosyal Bilgiler dersinde çoklu ortamın öğrencilerin akademik başarı ve derse karşı tutumlarına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 41-49.
  • Altun, A. (2009). Sosyal Bilgiler dersinde karikatür kullanımı. Refik Turan(Ed.) Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar, 192-211. Ankara: Pegema yayıncılık.
  • Arık, B. (1998). Değişen toplum değişen karikatür. İstanbul: Türkiye gazeteciler cemiyeti yayınları.
  • Ayverdi, İ. (2006). Misalli büyük Türkçe sözlük. Kubbealtı lugatı. İstanbul: Kubbealtı neşriyat.
  • Balım, A., İnel, D. ve Evrekli, E. (2008). Fen Öğretiminde Kavram Karikatürü Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarılarına ve Sorgulayıcı Öğrenme Becerileri Algılarına Etkisi. Elementary Education Online, 7(1), 188-202.
  • Banks, J., & Banks, C. (1999). Teaching strategies for the social studies. New York: Longman.
  • Başak, A. (2002). Materyal kullanımının ilköğretim okulu öğrenci başarısına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Bilgili, A. (Ed.). (2008). Geçmişten geleceğe sosyal bilimler ve sosyal bilgiler. Sosyal bilgilerin temelleri. Ankara: Pegema yayıncılık.
  • Callahan, T., & Randall, F. (1980). The newspaper in the social studies clasroom: An issue oriented curriculum. Retrieved from ERİC database No: ED221879.
  • Çalışkan, F. (2005). İlköğretim 4.sınıf Sosyal Bilgiler dersinde aktif öğrenme yöntemlerinden çözümlemeli öykü yönteminin öğrencilerin akademik başarılarına, tutumlarına ve aktif öğrenme düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Denzin, N., & Lincoln, Y. (2005). The sage handbook of qualitative research (Third edition). London: Sage publications.
  • Durmaz, B. (2007). Yapılandırıcı fen öğretiminde kavram karikatürlerinin öğrencilerin başarısı ve duyuşsal özelliklerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Durualp, E. (2006). İlköğretimde sosyal bilgiler dersinde karikatür kullanımı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Ellis, A. (2007). Teaching and learninig elemantary social studies. New york: Pearson.
  • Eşgi, N. (2006). Web temelli öğretimde basılı materyal ve yüz yüze öğretimin öğrenci başarısı üzerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(4), 459-473.
  • Huberman, M., & Miles, M. (2002). The qualitative research’s companion. London: Sage Publicartions.
  • İngeç, S. (2008). Use of concept cartoons as an assessment tool in physics education. US-China Education Review. 5(11), 47-54.
  • Kabapınar, Y. (2007). İlköğretimde hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Maya Akademi.
  • Kan, Ç. (2006). Etkili sosyal bilgiler öğretimi arayışı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 537-544.
  • Kete, R., Avcu, T. ve Aydın, A. (2009). Öğretmen adaylarının çalışma yapraklarında karikatür kullanımına yönelik tutumları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17, 531-540.
  • Nahiley, J., & Stephens, J. and Sutherland, J. (1982). Cartoons: When they are effective. Journal of Extansion. 3-4, 531-540.
  • Özer, A. (1994). İletişimin çizgi dili karikatür. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi yayınları.
  • Özşahin, E. (2009). Karikatürlerle coğrafya öğretimi. Marmara Üniversitesi Coğrafya Dergisi. 20, 101-122.
  • Öztürk, C. (2009). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinler arası bir bakış. Sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegema yayıncılık.
  • Parker, W. (1991). Achieving thinking and decision making objectives in social studies. Handbook of research on social studies teaching and learning (Ed.) Shaver. New York: Macmillan publishing company.
  • Patton, M. (1990). Qualitative evaluation and research methods. London: Sage Publications.
  • Ross, R. (2001). The social studies curriculum. New York: State university of New York pres.
  • Seferoğlu, S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegema yayıncılık.
  • Sönmez, V. (2008). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Anı yayıncılık.
  • Topuz, H. (1986). İletişimde karikatür ve toplum. Eskişehir: Anadolu üniversitesi basımevi.
  • Üstün, Ö. (2007). Ortaöğretim üçüncü sınıfta türk dili ve edebiyatı dersinde karikatür kullanımının yazılı anlatım öğretimine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yaşar, O. (2004). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde görsel materyal kullanımı ile coğrafya konularının eğitim ve öğretimi. Milli Eğitim Dergisi, 163, 104-119.
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayınları.
  • Zarrillo, J. (2008). Teaching elemantry social studies. Ohio: Pearson.