Bazı Değişkenler Açısından Milli Eğitim Müdürlüğü ile Temel Eğitim ve Orta Öğretim Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ve İş Doyumu Düzeyleri: Amasya İli Örneği
Bu araştırmanın amacı; Milli Eğitim Müdürlüğü (MEM) yöneticileri ile Temel eğitim ve Ortaöğretim Okulu yöneticilerinin liderlik stillerini ve iş doyumu düzeylerini tespit ederek; bu özelliklerin cinsiyet, yaş, mesleki kıdem, eğitim seviyesi ve aylık gelir değişkenlerine bağlı olarak anlamlı farklılık gösterip göstermediğini belirlemektir. Ayrıca liderlik stilleri ile iş doyumu düzeyleri arasında nasıl bir ilişki olduğunun belirlenmesi de amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Amasya ili ve ilçelerindeki Milli Eğitim Müdürlükleri ile temel eğitim ve ortaöğretim okullarında görev yapan yöneticilere “Liderlik Stilleri Belirleme” ölçeği ile “İş Doyumu Düzeyi Belirleme” ölçeği uygulanmıştır. Çalışmanın bulgularına göre yöneticiler daha çok dönüşümcü liderlik stiline sahiptirler. Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ve iş doyumu düzeylerinin cinsiyet, yaş, kıdem ve eğitim durumu değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermediği belirlenmiştir. Aylık gelir değişkenine göre ise okul yöneticilerin liderlik stilleri değişmezken, iş doyumu düzeylerinde 4001 TL ve üzeri aylık geliri olan yöneticilerin lehine anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Milli Eğitim Müdürlüğü yöneticilerinin liderlik stilleri ve iş doyumu düzeyleri ile cinsiyet, yaş, kıdem ve aylık gelir değişkenleri arasında anlamlı farklılık tespit edilmemiştir. Milli Eğitim Müdürlüğü yöneticilerinin eğitim durumu değişkenine göre iş doyumu düzeyi farklılaşmazken, liderlik stillerinin lisansüstü öğrenim görmüş yöneticilerin lehine anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile iş doyumu düzeyleri arasında anlamlı ilişki tespit edilmezken; Milli Eğitim Müdürlüğü yöneticilerinin liderlik stilleri ile iş doyumunun yalnızca kişisel gelişim ve kariyer alt boyutu arasında orta düzeyde anlamlı ilişki olduğu tespit edilmiştir.
Leadership Styles and Job Satisfaction Levels of the Basic Education and Secondary Education School Principals and the National Education Directorate Administrators for Some Variable: Amasya Sample
Leadership is the ability to gather a group of people around specific goals and to have the ability and knowledge to mobilize them to achieve those goals (Eren, 2008; 431). Those who see what is hidden in their subordinates; the leader of the transformational leader as a person who enables them to share their strengths by creating expression environments is a leader who takes a role between the conflicting and contradictory environments around him and the understanding of the dominant mode of education in education management (Lincoln, 1989). According to Hoy and Miskel (2012), the transactional leader first sets out the tasks of the followers in the organization, establishes the organization, attaches importance to planned and programmed work, and in the later period they reward or punish the audience to reach organizational goals. The satisfaction of a worker, or the positive emotional state of satisfaction or appreciation of a worker's life, is called job satisfaction (Başaran, 2000; s.215). As educational institutions cannot think like factories, in the education process, this activity should not be kept in mind that it is not a soulless entity, both subject and object. The person spoken to is human in the education process. Therefore, the way of communication with human beings and the process must differ in relation to the machine. Leadership should be considered within this framework, resources should be established according to the educational institutions and the educational process. The responsibilities of the training managers are great as those who plan and carry out the education systems in the direction of the specified objectives. Educational managers are required to fulfil these responsibilities and to do their jobs in the best way, in proportion to the satisfaction they provide from their work. Educational managers with higher levels of job satisfaction will endeavour to do their jobs better, enjoy their work; educational institutions will be realized in the targeted direction and transformed into environments where students, teachers, administrators and parents are living. Educational managers with higher levels of job satisfaction will endeavour to do their jobs better, enjoy their work; educational institutions will be realized in the targeted direction and transformed into environments where students, teachers, administrators and parents are learning. Purpose of the Study The aim of this study to determine the leadership styles and job satisfaction levels of the administrators of the National Education Directorate (NED) administrators and primary and secondary school principals. In this respect the sub-questions can be listed as below: Is there any significant difference between demographic characteristics (gender, age, occupational seniority, education level and salary) of the NED administrators and primary and secondary school principals and their leadership styles? Is there any significant difference between demographic characteristics (gender, age, occupational seniority, education level and salary) of the NED administrators and primary and secondary school principals and their job satisfaction? Is there any relationship between leadership styles and job satisfaction of the NED administrators and primary and secondary school principals? In this study a quantitative research based on screening was used. The population consists of 22 NED administrators and 225 primary and secondary school principals working in Amasya (Turkey) and the districts. The measurement tools consist of “Leadership Styles Scale”, “Job Satisfaction Scale” and personal information form. The data were analyzed through frequency, mean, standard deviation, t-test, One Way ANOVA, Mann Whitney U, Kruskall Wallis and correlation analysis techniques in SPSS. Findings It was found that NED administrators primary and secondary school principals have more transformative leadership style, this finding is parallel with the research of Kılıç (2006), Baloğlu et all. (2009), Taş et all. (2007), Cemaloğlu (2007), Cemaloğlu and Kılınç (2012), Cemaloğlu and Okçu (2012), Cemaloğlu, Sezgin and Kılınç (2012), Önk and Cemaloğlu (2016), Taşçı (2014). Bakan et al. (2015) found that school principals have more transactional leadership than transformative leadership style. When school principals' job satisfaction is examined, they are satisfied in general terms; the dimensions of social relations and personal development are the most satisfying dimensions, and the job security and career dimension and reward dimension are the dimensions of satisfaction with which they are less satisfied; the personal growth dimension and the social dimension of the National Education Directorate administrators were found to be the most satisfying dimension, and the job security and the career dimension and the reward dimension were found to be less satisfied. Similarly, Uras-Başer and Özel (2013)’s study of job satisfaction of school principals showed tha
___
- Akbaba Altun, S. (2003). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderliğe verdikleri önem ve uygulama düzeyleri. İlköğretim-Online, 2(1), 10-17.
- Aksaraylı, M. F. (2015). Dönüştürücü liderlik ve değişimde dönüştürücü liderlik paradigması. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 6(12), 108-124.
- Bakan, İ., Erşahan, B., Büyükbeşe, T., Doğan, İ. F., & Kefe, İ. (2015). Dönüşümcü ve etkileşimci liderlik ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. International Journal of Economic and Administrative Studies, 7(14), 201-222.
- Baloğlu, N., Karadağ, E., & Ş., Gavuz (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin çok faktörlü liderlik stillerinin yetki devri düzeylerine etkisi: Bir doğrusal ve yapısal eşitlik modelleme çalışması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 457-479.
- Balwant, P. T. (2016). Transformational instructor-leadership in higher education teaching: A meta analytic review and research agenda. Journal of Leadership Studies, 9(4), 20-42.
- Başaran, İ. E., (2000). Örgütsel davranış, insanın üretim gücü. Ankara: Feryal.
- Buluç, B., & Demir, S. (2015). İlk ve ortaokul öğretmenlerinin öz yeterlik algıları ile iş doyumu arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(1), 289-308.
- Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak-Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
- Cemaloğlu, N., (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-112.
- Cemaloğlu, N., & Kılıç A.Ç. (2012). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (23), 132-156.
- Cemaloğlu, N., & Okçu, V. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin yıldırma (mobbing) yaşama düzeyleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 214-239.
- Cemaloğlu, N., Sezgin, F., & Kılınç, A. Ç. (2012). Examining the relationships between school principals’ transformational and transactional leadership styles and teachers’ organizational commitment. The Online Journal Of New Horizons In Education, 2(2), 53-64.
- Eliophotou-Menon, M., & Ioannou, A. (2016). The link between transformational leadership and teachers' job satisfaction, commitment, motivation to learn, and trust in the leader. Academy of Educational Leadership Journal, 20(3), 12-22.
- Eren, E. (2008). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta.
- Demir, H., & Okan, T., (2008). Etkileşimsel ve dönüşümsel liderlik: Bir ölçek geliştirme denemesi. Yönetim, 19(61), 72-90.
- Doğan, M. (2007). Eylemsel ve dönüşümsel liderliğin iş tatminine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Goleman, D. (1999). Duygusal zekâ. (Çeviri: H. Balkara). İstanbul: Varlık.
- Guantz R. A., Rogers J., & Dantley M., (1991). Rethinking transformative leadership: Toward democratic reform of schools. The Journal of Education, 173(3), 96-118.
- Hodgkinson, C. (2008). Yönetim felsefesi, örgütsel yaşamda değerler ve motivasyon. (Çeviri Ed: İ. Anıl, & B. Doğan). İstanbul: Beta.
- Hoy, W., & Miskel, C. (2012). Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama. Ankara: Nobel.
- Izgar H., Ertekin A. L., & Deniz M. E., (2009). Aynı iş kolunda çalışan sendikalı ve sendikasız iş görenlerin iş doyumu. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 105-114.
- İdil M. (2005). İnsan kaynakları yönetiminde performans değerlemenin iş doyumu üzerindeki etkisi ve bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
- Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
- Kets de Vries, M. (2007). Liderliğin gizemi-işletmelerde liderlik davranışı. İstanbul: Mess.
- Kılıç, G. (2006). Eğitim kurumlarında liderlik tarzları ve örgüt kültürünün performans üzerindeki etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
- Kurtuluş, İ. (2007). Dönüştürücü liderlik-bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Lincoln, S. Y. (1989). Critical requisites for transformational leadership: Needed research and discourse. Peabody Journal of Education, 66(3), 176–181.
- Önk, M., & Cemaloğlu, N. (2016). İlköğretim kurumu yöneticilerinin liderlik tarzları ile çatışmayı yönetme stratejileri arasındaki ilişki: Ankara ili örneği. (Içinde: Eğitim Bilimde Yenilikler ve Nitelik Arayışı), 829-862. Ankara: Pegem.
- Özdil Aydın, E. (2009) Dönüştürücü liderlik ve toplumsal cinsiyet rolleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Pongpearchan, P. (2016). Effect of transformational leadership and high performance work system on job motivation and task performance: Empirical evidence from business schools of thailand universities. Journal of Business and Retail Management Research, 10(3), 93-105.
- Shields, C. M. (2009), Transformative leadership: A call for diffucult dialogue and courageous action in racialised contexts. International Studies In Educational Administration (Commonwealth Council For Educational Administration & Management), 37(3), 53-68.
- Tanrıverdi, H., & Paşaoğlu, S. (2014). Sönüşümcü liderlik, örgütsel adalet ve iş tatmini arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik okul öncesi öğretmenleri üzerinde bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(50), 274-293.
- Taş, A., Çelik, K., & E., Tomul (2007). Yenilenen ilköğretim programının uygulandığı ilköğretim okullarındaki yöneticilerin liderlik tarzları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22), 85-98.
- Taşdan, M. (2008). Türkiye’deki kamu ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi, iş doyumu ve algılanan sosyal destek ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Taşçı, E. (2014). İlköğretim kurumu yöneticilerinin liderlik tarzları ile öğretmenlerin yaşadıkları yıldırma (mobbing) ve örgütsel sessizlik davranışları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Uras-Başer, M., & Özel, A. (2013). İlköğretim okulu müdürlerinin iş doyum düzeyleri. e-International Journal of Educational Research, 4(1), 47-62.
- Yılmaz, R., & Yüksel Şahin, F. (2016). Yöneticilerin dönüştürücü liderlik düzeylerinin psikolojik iyi oluş ve bazı kişisel değişkenlere göre yordanması. GEFAD, 36(3), 595-615.