Sosyo-ekonomik göstergeler ve PISA skorlarına göre ülkelerin sınıflandırılması: OECD örneği

Sosyo – ekonomik kalkınmada en etkili büyüme faktörlerden biri eğitimdir. Bir ülkenin kalkınma sürecindeki performansı, eğitim sisteminin etkinliği ile yakından ilgilidir. Eğitim iktisadi ve sosyal kalkınmada lokomotif güç olarak, iyi eğitilmiş insan gücüne yani beşerî sermayeye sahip olan ülkelerin küresel piyasada daha aktif olmalarını ve gelişmelerini sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin de üye olduğu OECD topluluğundaki 37 ülkeyi sosyo - ekonomik ve eğitim göstergeler dikkate alınarak sınıflandırmaktır. Eğitim göstergeleri olarak OECD tarafından hazırlanan ve yayınlanan PISA skorları kullanılmıştır. Ülkelerin bahsedilen göstergelere göre kümelenmesi için hiyerarşik ve hiyerarşik olmayan kümeleme analizleri uygulanarak birbirine benzer özelliklere sahip olan ülkeler gruplandırılmış, böylelikle homojen alt gruplar oluşturulmuştur. Hiyerarşik kümeleme analizinde Ward yöntemi ve Kareli Öklid uzaklığı, hiyerarşik olmayan kümeleme analizinde ise k-ortalamalar yöntemi kullanılmıştır. Çalışma bulgularına göre Fransa, Finlandiya, Japonya gibi gelişmiş ülkeler homojen özellikler göstererek aynı kümede içerisinde yer alırken Lüksemburg’un diğer ülkelere nazaran farklı yapıda özellikler gösterdiği ve tek başına bir küme oluşturduğu dikkat çekmiştir

Anahtar Kelimeler:

PISA, Sosyo - Ekonomik Göstergeler, Kümeleme Analizi

Classification of countries based on socio-economic indicators and PISA scores: The case of the OECD

One of the most influential growth factors in socio-economic development is education. The performance of a country in the development process is closely related to the efficiency of its education system. Education, as the driving force in economic and social development, enables countries with well-trained manpower, that is, human capital, to be more active and develop in the global market. The purpose of this study, 37 countries in the OECD that Turkey is a member community, taking into account the classification according to socio-economic and educational indicators. PISA scores prepared and published by the OECD were used as educational indicators. Countries with similar characteristics were grouped and homogeneous subgroups were formed by applying both hierarchical and non-hierarchical cluster analysis for the purpose of clustering countries according to the mentioned indicators. Ward method and Squared Euclidean distance were used in hierarchical clustering analysis, and k-means method was used in non-hierarchical clustering analysis. As a result of the study, countries such as France, Finland and Japan, which are among the developed countries, have been included in a cluster by showing homogeneous characteristics. Luxembourg, on the other hand, has formed a cluster alone compared to other countries.

Keywords:

PISA, Socio-economic Indicators, Clustering.,

PDF

___

Afşar, M. (2009). Türkiye’de eğitim yatırımları ve ekonomik büyüme ilişkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 85–98.
Akar, S. (2014). Türkiye'de daha iyi yaşam endeksi: OECD ülkeleri ile karşılaştırma -. Journal of Life Economics, 1, 1–12.
Akyol, B., Yavuzkurt, T., & Ulutaş, M. (2020). PISA sınavında başarılı olan ülkelerde (Singapur, Finlandiya ve Japonya) yetişkin eğitiminin örgütlenmesi ve Türkiye karşilaştirmasi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Nisan(22).
Anderberg, M. R. (1973). Cluster Analysis for applications. In Cluster Analysis for Applications (Vol. 1). ACADEMIC PRESS. https://doi.org/10.1016/c2013-0-06161-0
Asteriou, D., & Agiomirgianakis, G. M. (2001). Human capital and economic growth: Time series evidence from Greece. Journal of Policy Modeling, 23(5), 481–489. https://doi.org/10.1016/S0161-8938(01)00054-0
Atalay, M. (2019). Kümeleme analizi ile Türkiye’deki illerin turizm verileri açısından incelenmesi. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 2(2), 103–115.
Ataştöken, G., & Yalçın, E. C. (2020). Eğitimin emek pi̇yasası üzeri̇ne etki̇si̇: OECD ülkeleri̇ üzeri̇ne bi̇r araştirma. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 204–220. https://doi.org/10.47140/kusbder.771086
Aydın, A., Selvitopu, A., & Kaya, M. (2018). Eğitime yapılan yatırımlar ve PISA 2015 sonuçları: karşılaştırmalı bir inceleme. Elementary Education Online, 17(3), 1283–1301. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.466346
Aytekin, G. K., & Tertemiz, N. I. (2018). PISA sonuçlarının (2003-2015) eğitim sistemi ve ekonomik göstergeler kapsamında incelenmesi: Türkiye ve Güney Kore örneği. Ahi Evran Universitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 103–128.
Başar, S., Künü, S., & Bozma, G. (2016). Eğitim ve sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Ekim(10), 189–204.
Benos, N., & Zotou, S. (2014). Education and economic growth: A Meta-Regression analysis. World Development, 64, 669–689. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2014.06.034
Bloom, D., Canning, D., Chan, K., & Luca, D. L. (2014). Higher education andeconomic development in Africa: The academic core. International Journal of African Higher Education, 1(1), 22–57. https://doi.org/10.1007/978-94-6209-016-3
Bozkurt, C. (2015). Türkiye’de bilgi-iletişim, eğitim, sağlık ve ekonomik büyüme ilişkisi: ampirik bir yaklaşım. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3(2), 45–56.
Bradley, R. H., & Corwyn, R. F. (2002). Socioeconomic status and child development. Annual Review of Psychology, 53, 371–399. https://doi.org/10.1146annurev.psch.53.100901.135233
Çakmak, Ö. (2008). Eğitimin Ekonomiye ve kalkınmaya etkisi. Dokuz Eylül Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 33–41.
Çakmak, Z. (1999). Kümeleme anali̇zi̇nde geçerli̇li̇k problemi̇ ve kümeleme sonuçlarinin değerlendi̇ri̇lmesi̇. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Kasım(3), 187–205.
Çalışkan, Ş. (2007). Eğitim-i̇şsi̇zli̇k ve yoksulluk i̇li̇şki̇si̇. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 7(13), 284–308.
Çalışkan, Ş., Karabacak, M., & Meçik, O. (2013). Türkiye’de eğitim-ekonomik büyüme ilişkisi: 1923-2011 (kantitatif bir yaklaşım). Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(21), 29–48.
Çelik, Ş. (2013). Kümeleme analizi ile sağlık göstergelerine göre Türkiye’deki illerin sınıflandırılması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(2), 175–194.
Demiray Erol, E. (2013). Türkiye ve Avrupa Bi̇rli̇ği̇ üyesi̇ ülkeleri̇n sosyo-ekonomi geli̇şmi̇şli̇k düzeyleri̇ni̇n karşilaştirmalı anali̇zi̇. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 198–208.
Deniz, K. Z., Türe, E., Uysal, A., & Kunduroğlu Akar, T. (2015). Sosyo-ekonomik düzey değişkenlerinin kümeleme analizi ile belirlenmesi. Elementary Education Online, 14(1), 108–117. https://doi.org/10.17051/io.2015.99837
Gövdeli, T. (2016). Türkiye’de eği̇ti̇m ekonomi̇k büyüme i̇li̇şki̇si̇: yapısal kırılmalı bi̇ri̇m kök ve eşbütünleşme anali̇zi̇. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 223–238.
Günkör, C. (2017). Eğitim ve kalkınma ilişkisinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 3(1), 14–32.
Gyimah-Brempong, K., & Wilson, M. (2004). Health human capital and economic growth in Sub-Saharan African and OECD countries. Quarterly Review of Economics and Finance, 44(2), 296–320. https://doi.org/10.1016/j.qref.2003.07.002
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate Data Analysis. In Pearson Prentice (Vol. 181, Issue 4).
Izenman, A. J. (2013). Modern Multivariate Statistical Techniques Regression, Classification, and Manifold Learning. Springer Texts in Statistics.
Kavak, Y. (1997). Eğitim, istihdam ve işsizlik ilişkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 21–26.
Kim, D. H., Wu, Y. C., & Lin, S. C. (2019). Education, health, and economic development. Macroeconomic Dynamics, 23(2), 837–869. https://doi.org/10.1017/S1365100517000050
Koşar Taş, Ç., & Örk Özel, S. (2017). Faktör Analizi yöntemi ile Türkiye ve Avrupa Birliği üyesi ülkelerin sosyo-ekonomik göstergeler bakımından gelişmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(3), 60–77.
Mariana, D. R. (2015). Education as a determinant of the economic growth. The Case of Romania. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 197(February), 404–412. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.07.156
Oztunc, H., Chi Oo, Z., & Serin, Z. V. (2015). Effects of female education on economic growth: A cross country empirical study. Kuram ve Uygulamada Egitim Bilimleri, 15(2), 349–357. https://doi.org/10.12738/estp.2015.2.2351
Permani, R. (2008). Education and economic growth in East Asia: Historical trends and empirical evidences (1965-2000). Education and Economic Growth, February, 1–38.
Riasat, S., Atif, R. M., & Zaman, K. (2011). Measuring the impact of educational expenditures on economic growth: evidence from Pakistan. Educational Research, 2(13), 1839–1846.
Şahin, M., & Hamarat, B. (2002). G10 - Avrupa Birliği ve OECD ülkelerinin sosyo-ekonomik benzerliklerinin fuzzy kümeleme analizi ile belirlenmesi. ODTÜ Uluslararası Ekonomi Kongresi VI, May, 1–20.
Schulte im Walde, S. (2006). Experiments on the automatic induction of german semantic verb classes. Computational Linguistics, 32(2), 159–194.
Selim, S., Purtaş, Y., & Uysal, D. (2014). G-20 ülkelerinde eğitim harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 93–102. https://doi.org/10.17541/oeybd.19159
Sharma, S. (1996). Applied Multivariate Techniques. John Wiley & Sons, Inc. New.
Timm, N. H. (2002). Applied Multivariate Analysis. In Transplant Immunology (Vol. 21, Issue 4). Springer-Verlag. https://doi.org/10.1016/j.trim.2009.04.004
Yalçınkaya, Ö., & Kaya, V. (2017). Eğitimin ekonomik büyüme üzerindeki etkileri: PISA katılımcıları üzerinde bir uygulama (1990-2014). Sosyoekonomi, 25(33), 11–35.
Yılmaz, Ö., & Temurlenk, M. S. (2010). Türkiye’deki istatistik bölgelerin kişi başına düşen gelir açısından hiyerarşik ve hiyerarşik olmayan kümeleme analizi ile değerlendirilmesi: 1965–2001. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 75–92. https://doi.org/10.1017/CBO9781107415324.004
Yolsal, H. (2016). Öğrencilerin sosyo-ekonomik ve kültürel statülerinin PISA 2012 başarıları üzerindeki etkisinin incelenmesi. Social Sciences Research Journal, 5(3), 7–27.