Modern, Milliyetçi ve Muhafazakar Bir Yazar ve Düşün Adamı: Peyami Safa

Peyami Safa, 1950’lerden 1980’lere kadar Türk düşüncesini en çok etkileyen yazarlardan biridir. Safa’nın yalnızca bir roman yazarı olmayıp aynı zamanda bir köşe yazarı ve düşünür olduğu pek bilinmez. Safa, 1930’lardan itibaren kaleme aldığı kuramsal çalışmalarıyla Kemalizm’e içerden bir yorum eklemeye çalışmıştır. Yine, 1950’lerden itibaren yazdığı köşe yazılarıyla da Soğuk Savaş koşulları içinde Türkiye’de antikomünizmin popüler temalarının biçimlenmesinde etkili olmuştur. Bu açıdan onun romanları, uygarlık, maneviyat, din, millet gibi konuları işleyerek kültürel alanla siyasal alanı bir araya getiriyordu. Bu bağlamda bu çalışma, Peyami Safa’nın entelektüel, edebi ve siyasi kişiliğini bir arada, bütüncül bir biçimde ele alınıp tartışılmasını hedeflemektedir. Bu amaçla, önce, onun düşüncesinin temel motifleri ve ilgi alanları irdeleniyor ve ardından siyasal fikirlerinin yoğunlaştığı konular, onun düşünüşünün diğer boyutlarıyla karşılıklı bağlantılarıyla beraber, ortak bir bağlam içinde tartışılıyor. Böylece onun entelektüel ilgileri ile siyasal fikirleri arasında çapraz bağlantılar kurulmaya çalışılıyor.

Anahtar Kelimeler:

Milliyetçilik, Muhafazakarlık, Antikomünizm, Kemalizm

A Modern, Nationalist and Conservative Thinker: Peyami Safa

Peyami Safa is one of the writers who influenced the Turkish thought from 1950s until to 1980s. From the 1930s, Safa tried to add an internal comment to Kemalism through his theoretical studies. Again, with the column writings he wrote since the 1950s, he became effective in the shaping of the popular themes of the anti-communism in Turkey under the conditions of the Cold War. In this respect, his novels have committed issues such as civilization, spirituality, religion, nation; thus bringing the political sphere together with the cultural sphere. In this context, this study aims to discuss Peyami Safa's intellectual, literary and political personality together in a holistic way. For this purpose, first, the basic motives and interests are examined, and then, the topics that his political ideas intensify are being discussed in a common context, with mutual links to other aspects of his thinking. Thus, cross-links between his intellectual interests and his political ideas are being tried to be established

Keywords:

Nationalism Conservatism, Anti-communism, Kemalism, Literary,

PDF

___

Ayvazoğlu, B. (2000), “Doğu Batı Açmazında Peyami Safa”, Doğu-Batı, sayı: 11
Ayvazoğlu, B. (2008), Peyami Hayatı Sanatı Felsefesi Dramı, İstanbul, Kapı
Beneton, P. (1991), Muhafazakârlık, çev. C. Akalın, İstanbul, İletişim
Berktay, F. (2002), “Doğu ile Batı’nın Birleştiği Yer: Kadın İmgesinin Kurgulanışı”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 3: Modernleşme ve Batıcılık, ed. U. Kocabaşoğlu, İstanbul, İletişim
Berman, M. (2005), Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, çev. Ü. Altuğ - B. Peker, İstanbul, İletişim
Bora, T. (2002a), “Milliyetçi-Muhafazakâr ve İslamcı Düşünüşte Negatif Batı İmgesi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 3: Modernleşme ve Batıcılık, ed. U. Kocabaşoğlu, İstanbul, İletişim
Bora, T. (2002b), “Türkiye’de Siyasal İdeolojilerde ABD/Amerika İmgesi: Amerika: ‘En’ Batı ve ‘Başka’ Batı”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 3: Modernleşme ve Batıcılık, ed. U. Kocabaşoğlu, İstanbul, İletişim
Bora, T. (2003), Türk Sağının Üç Hâli, İstanbul, Birikim
Çiğdem, A. (1997), “Muhafazakârlık Üzerine”, Toplum ve Bilim, sayı: 74
Demirel, T. (2002), “1946 Sonrası Muhafazakâr Modernleşmeci Eğilimler Üzerine Bazı Değinmeler” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 3: Modernleşme ve Batıcılık, ed. U. Kocabaşoğlu, İstanbul, İletişim
Gürbilek, N. (2007), Kör Ayna, Kayıp Şark Edebiyat ve Endişe, İstanbul, Metis
İrem, C. N. (1997), “Kemalist Modernizm ve Türk Gelenekçi-Muhafazakârlığının Kökenleri”, Toplum ve Bilim, sayı: 74
Mardin, Ş. (2004), “Tanzimat’tan Sonra Aşırı Batılılaşma”, Türk Modernleşmesi, İstanbul, İletişim
Marx K.-Engels F. (2002), Komünist Manifesto ve Komünizmin İlkeleri, çev. M. Erdost, Ankara, Sol
Moran, B. (1987), Türk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış, c.1, İstanbul, İletişim
Nisbet, R. (2007), Muhafazakârlık Düş ve Gerçek, çev. K. Bülbül, Ankara, Kadim
Öğün, S. S. (1997), “Türk Muhafazakârlığının Kültür Kökleri ve Peyami Safa’nın Yanılgısı”, Toplum ve Bilim, sayı: 74
Safa, P. (?), Büyük Avrupa Anketi, Ankara, Kanaat
Safa, P. (1939), Felsefî Buhran, Ankara, Çığır Mecmuası
Safa, P. (1963), Doğu Batı Sentezi, İstanbul, Yağmur
Safa, P. (1971a), Din İnkılap İrtica, der. E. Göze, N. Köseoğlu, İstanbul, Ötüken
Safa, P. (1971b), Kızıl Çocuğa Mektuplar, İstanbul, Milli Ülkü
Safa, P. (1978a), 20. Asır Avrupa ve Biz, İstanbul, Ötüken
Safa, P. (1978b), Eğitim Gençlik Üniversite, İstanbul, Ötüken
Safa, P. (1979), Nasyonalizm Sosyalizm Mistisizm, İstanbul, Yağmur
Safa, P. (1988), Türk İnkılabına Bakışlar, Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih YK
Safa, P. (1999a), Bir Tereddüdün Romanı, İstanbul, Ötüken
Safa, P. (1999b), Cânân, İstanbul, Ötüken
Safa, P. (1999b), Fatih-Harbiye, İstanbul, Ötüken
Safa, P. (2000), Sözde Kızlar, İstanbul, Ötüken
Safa, P. (2004), Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, İstanbul, Ötüken
Safa, P. (2006), Yalnızız, İstanbul, Ötüken
Smith, A. D. (2002), Ulusların Etnik Kökeni, çev. S. Bayramoğlu, Ankara, Dost
Taşkın, Y. (2002), “Anti-Komünizm ve Türk Milliyetçiliği: Endişe ve Pragmatizm” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 4: Milliyetçilik, ed. T. Bora, İstanbul, İletişim
Taşkın, Y. (2007), Milliyetçi Muhafazakâr Entelijansiya, İstanbul, İletişim
Türkeş, A. Ö. (2003), “Muhafazakâr Romanlarda Muhafaza Edilen Neydi?”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 5: Muhafazakârlık, ed. A. Çiğdem, İstanbul, İletişim
Yalçınkaya, A. (2004), Eğer’den Meğer’e: Ütopya Karşısında Türk Romanı, Ankara: Phoenix