ISO 500 Firmalarının Etkinliklerinin Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı: Dokuma ve Giyim Eşya Sanayi

Bu çalışmanın amacı, İSO 500’e giren dokuma ve giyim eşya sanayiinde faaliyet gösteren firmaların etkinliklerini belirlemek ve geleceğe yönelik çıkarımlar yapmaktır. Araştırma, 2008–2010 dönemini kapsamaktadır. Yeterli verisi olan dokuma sanayiinden 19 firma, giyim eşya sanayinden 6 firma alınmıştır. Çalışmada Veri Zarflama Analizi kullanılmıştır. Girdi yönelimli ölçeğe sabit getirili Charnes, Cooper, Rhodes (CCR) Modeli ve girdi yönelimli ölçeğe göre değişken getirili Banker, Charnes, Cooper (BCC) Modeli kullanılmıştır. 2010 yılında CCR modeline göre dokuma sanayinde 4, giyim eşya sanayinde 2 firma etkin bulunurken, BCC modeline göre ise dokuma sanayinde 11, giyim eşya sanayinde 4 firma etkin bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Dokuma ve Giyim Eşya Sanayi, Ölçeğe Göre Getiri, İSO500, Firma Etkinliği, Veri Zarflama Analizi.

ISO 500 Firmalarının Etkinliklerinin Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı: Dokuma ve Giyim Eşya Sanayi

TARCT The purpose of this study is to determine activities of ISO 500 firms carrying on their business in weaving and clothing industry and to make prudential deductions. The research includes 2008-2010 period. 19 firms from the weaving industry and 6 firms from the clothing industry with adequate data were included. Data Envelopment Analysis was used in the study. Input-oriented constant returns to scale Charnes, Cooper, Rhodes (CCR) Model and input-oriented variable yield returns to scale Banker, Charnes, Cooper (BCC) Model were used. Whereas 4 firms from weaving industry and 2 firms from clothing industry were found as efficient according to CCR model, 11 firms from the weaving industry and 4 firms from clothing industry were found as efficient according to BCC model in 2010.

Keywords:

Weaving and Clothing Industry, Returns To Scale, ISO 500, Firm Efficiency, Data Envelopment Analysis.,

PDF

___

AGRELL P. J; P. BOGETOFT, P. ve J. TIND (2000), “Multi-Period DEA Incentive Regulation in Electricity Distribution”, CIE Discussion Papers, 01/2000.
AKALIN, M. (2001) “Insight into the Turkish Textile and Apparel Industry”, Electronic Journal of Textiles, 1(1): 1-6.
AKAZILI, J; M. ADJUIK., C.J APPIAH ve E. ZERE (2008), “Using Data Envelopment Analysis to Measure the Extent of Technical Efficiency of Public Health Centers in Ghana”, BMC International Health and Human Rights, 8(11): 1-12. Doi:10.1186/1472-698X–8–11.
ARAS, G. ve C. GENCER (2011) ”Muğla İlindeki Mermer İşletmelerine Yönelik Veri Zarflama Analizi Örnek Olayı”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 13: 139–153.
ATA, H.A ve E. YAKUT (2009) “Finansal Performansa Dayalı Etkinlik Ölçümü: İmalat Sektörü Uygulaması” , Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2): 80–100.
BAĞDADIOĞLU, N. (2009), “Türk Elektrik Dağıtım Sektöründe Hizmet Kalitesine Yönelik Özendirici Bir Düzenleme Uygulaması”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1): 23–44.
BAKIRCI, F. ve A. BABACAN (2010), “İktisadi ve İdari bilimler Fakültelerinde Ekonomik Etkinlik”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2): 215–234.
BAYSAL, M. E; B. ALÇILAR., H. ÇERÇİOĞLU., ve B. TOKLU. (2005), “Türkiye’deki Devlet Üniversitelerinin 2004 Yılı Performanslarının, Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Belirlenip Buna Göre 2005 Yılı Bütçe Tahsislerinin Yapılması”, SAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1): 67–73.
BOUSSOFIANE, A; R. DYSON ve E. RHODES (1991), “Applied Data Envolopment Analysis”, European Journal of Operational Research, 2(6): 1–15.
BUDAK, H. (2011) ,“Veri Zarflama Analizi ve Türk Bankacılık Sektöründe Uygulaması”, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 23(3): 95–110.
CANDEMİR, M; M. ÖZCAN, M. GÜNEŞ ve E. DELİKTAŞ (2011), “Technical Efficiency and Total Factor Productivity Growth In The Hazelnut Agricultural Sales Cooperatives Unions In Turkey”, Mathematical and Computational Applications, 16(1): 66–76.
CENGER, H. (2011), “İMKB’de İşlem Gören Çimento Şirketlerinin Performanslarının Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3–4): 31–44.
CHARNES, A; W. W. COOPER, E. RHODES (1981), “Evaluating Program and Managerail Efficiencey: An Application of Data Envolopment Analysis to Program Follow Through”, Management Science, 27(6): 668–697.
CHEN X; M. SKULLY ve K. BROWN (2005), “Banking Efficiency In China: Application of DEA to pre and post-deregulation eras:1993–2000”, China Economic Review, 6(3): 229–245.
CHEN, Y; L. LIANG, F. YANG ve J. ZHU (2006), “Evaluation of Information Technology Investment: A Data Envelopment Analysis Approach”, Computers and Operations Research, 33: 1368–1379.
COOPER W. W; L.M. SEIFORD ve J. ZHU (2004), “Handbook on Data Envelopment Analysis”, Second edition, Springer (Kluwer Academic Publishers), Boston.
ÇETİN, A.C. (2006), “Türk Tekstil Sektörü ve Türk Tekstil Firmalarının Etkinlik Düzeylerinin Belirlenmesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(2): 255– 278.
ÇINAR, Y. (2010), ” Türkiye ile AB Üyesi Ülkelerin Elektrik Üretim Sektörlerinin Etkinlik ve Verimlilik Analizi: 2000–2006 Dönemi İçin Uluslararası Bir Karşılaştırma”, Sosyoekonomi, /2010-EN/10EN05, Özel Sayı.
DİNÇER, E.S. (2008), “Veri Zarflama Analizinde Malmquist Endeksiyle Toplam Faktör Verimliliği Değişiminin İncelenmesi ve İMKB Üzerine Bir Uygulama”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 25(2): 825–846.
GÜLCÜ, A; A. COŞKUN, C. YEŞİLYURT, S. COŞKUN ve T. ESENER (2004), “Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’nin Veri Zarflama Yöntemiyle Göreceli Etkinlik Analizi” Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(2): 87–104.
JACOBS, R. (2001), “Alternative Methods To Examine Hospital Efficiency: Data Envelopment Analysis and Stochastic Frontier Analysis”, Health Care Management Science, 4(2): 103–115.
JOHNES, J. (2003), “Measuring the Efficiency of Universities: a Comparison of Multilevel Modelling and Data Envelopment Analysis”, Working Paper. The Department of Economics, Lancaster University, 2003/082.
KANOĞLU, N. ve E. ÖNGÜT (2003), “Dünya’da ve Türkiye’de Tekstil-Hazır Giyim Sektörleri ve Türkiye’nin Rekabet Gücü” , İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Sanayi Dairesi Başkanlığı Devlet Planlama Teşkilatı, Yayın No DPT: 2668, Ankara.
KAYA, A; M. ÖZTÜRK ve A. ÖZER (2010), “Metal Eşya, Makine ve Gereç Yapım Sektördeki İşletmelerin Veri Zarflama Analizi İle Etkinlik Ölçümü”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1): 129–147.
KAYALI, C.A. (2009) , “2007 Yılı Tekstil İşletmelerinin Finansal Karlılık Açısından Etkinliklerinin Değerlendirilmesi”, Tekstil ve Konfeksiyon, 19(1) :3–8.
KAYALIDERE, K. ve S. KARGIN (2004), “Çimento ve Tekstil Sektörlerinde Etkinlik Çalışması ve Veri Zarflama Analizi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (1) : 196- 219.
KENGİL B.Ç; N. GÖKMEN ve H. TOZAN (2010) ,“Efficiency Measures in The Health Services with DEA-An Overview” Journal of Naval Science and Engineering 6(1): 1–14.
KÖK, R. ve E. DELİKTAŞ, (2003), Endüstri İktisadında Verimlilik Ölçme ve Strateji Geliştirme Teknikleri, Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Yayını, İzmir.
KÖK, R. ve M.E. YEŞİLYURT (2006), “İlk 500 İmalat Sanayi Kuruluşunun Etkinlik Analizi ve Sigma Yakınsaması-Türkiye Örneği:1993- 2000”,İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 21(249) :46- 60.
KUMAR, M. ve P. BASU (2008), "Perspectives of Productivity Growth in Indian Food Industry: a Data Envelopment Analysis", International Journal of Productivity and Performance Management, 57(7): 503- 522.
LOVELL, C. (1993), “Production Frontiers and Productive Efficiency”, The Measurement of Productive Efficiency: Techniques and Applications, editörler: H. O. Fried, C. Lovell and S. Schmidt, Oxford University Press. pp.3- 67.
MILIOTIS, P.A. (1992), “Data Envelopment Analysis Applied To Electricity Distribution Districts”, Journal of Operational Research Society, 43(5): 549- 555.
REYNOLDS, D.(2004), “An Explorary Investigation of Multiunit Restaurant Productivity Assessment Using Data Envelopment Analysis” , J Travel and Tourism Marketing, 16(2–3): 19–26.
SAPUTRA, P.M.A. (2011), “Analysis of Technical Efficiency o Indonesian Manufacturing Industries: An Application of DEA”, International Research Journal of Finance and Economics, 66: 107- 116.
SEYREK, İ.H. ve H.A ATA (2010) ,“Veri Zarflama Analizi ve Veri Madenciliği İle Mevduat Bankalarında Etkinlik Ölçümü”, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 4(2): 67–84.
SOUZA, G.S; R.B. STAUB ve B. M. TABAK, (2008), “A Probabilistic Approach for Assessing the Signifance of Contextual Variables in Nonparametric Frontier Models: An Application to Brazilian Banks”, Brazilian Review of Economics, 28(1): 111–125.
SUN, S. (2002), “Assessing Computer Numerical Control Machines Using Data Envelopment Analysis”, International Journal of Production Research, 40(9): 2011- 2039,DOI: 10.1080/00207540210123634.
ŞAHİN, İ. (1999), “Sağlık Kurumlarında Verimlilik Ölçümü: Sağlık Bakanlığı Hastanelerinin İllere Göre Karşılaştırmalı Verimlilik Analizi”, Amme İdaresi Dergisi, 32(2): 123–145.
TAN, B. (2001) , “Overview of The Turkish Textile and Apparel Industry”, Harvard Center for Textile & Apparel Research, 6, 29 Oxford Street, Pierce Hall 309 Cambridge, http://home.ku.edu.tr/~btan/publications/TechReports/HCTARTurkish Textile01.pdf, Erişim Tarihi: 03.03.2012.
T.C. BİLİM, SANAYİ ve TEKNOLOJİ BAKANLIĞI (2012), “Tekstil, Hazır Giyim, Deri ve Deri Ürünleri Sektörleri Raporu” , (2012/1), Ankara.
TEKTAŞ, A. ve TOSUN, E.Ö. (2010), “Yiyecek İçecek Endüstrisinde Uluslararası Performans Kıyaslaması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1): 29- 44.
TEKTÜFEKÇİ, F. (2010), “İMKB’ye Kayıtlı Halka Açık Teknoloji Şirketlerinde Finansal Etkinliğin Veri Zarflama Analizi (VZA) ile Değerlendirilmesi”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2): 69- 77.
TÜİK [Türkiye İstatistik Kurumu] (2011), http//:tuik.gov.tr /, Erişim Tarihi: 01.04.2012.
TÜRKMEN, Y. S. (2011), “İMKB’de İşlem Gören Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarının Finansal Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 31(2): 273–288.
ULUCAN, A. (2002), “İSO 500 Şirketlerinin Etkinliklerinin Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı: Farklı Girdi Çıktı Bileşenleri ve Ölçeğe Göre Getiri Yaklaşımları ile Değerlendirmeler”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 57(2): 185- 202.
ULUCAN, A. ve K.B ATICI, (2010), “Enerji ve Çevre Konularında Parametrik Olmayan Etkinlik Analizi ve Türkiye Elektrik Sanayi Uygulaması” , H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1): 173- 203.
UNIDO (2003), “The Global Apparel Value Chain: What Prospects for Upgrading by Developing Countries” ,https://www.unido.org/fileadmin/media/documents/ pdf/Services_Modules/Apparel_Value_Chain.pdf, Erişim Tarihi: 13.04.2012.
ÜNAL, H. Ö. (2008), “Veri Zarflama Analizi (VZA) ile Türkiye’deki Vakıf Üniversitelerinin Etkinliğinin Ölçülmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2): 167–185.
YEN, F.L. ve M. OTHMAN, (2011) ,“Data Envelopment Analysis to Measure Efficiency of Hotels in Malaysia”, SEGi Review, 4(1): 25–36.
YILDIZ, A. (2007), “İmalat Sanayi Şirketlerinin Etkinliklerinin Ölçülmesi”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2): 91–103.
YÜCEL, Y. (2010), “Uluslararası Ticaretin Serbestleştirilmesi Sürecinde Türk Tekstil ve Hazır Giyim Sektörünün Rekabet Gücü ve Çin Tehdidi”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 19(2): 227–250.