Bir Sosyal Pazarlama Hedefi Olarak Enerji Tasarrufu: Tasarruf Yöntemleri Kullanımına Yönelik Bir Ölçek Önerisi

Çevre sorunlarının büyümesinde etkili olan faktörlerden biri enerji tüketimidir. Bireysel enerji tasarrufu davranışı sera gazı emisyonlarının dolayısı ile meydana gelen küresel ısınma probleminin yavaşlatılması, hava ve su kirliğinin, enerji ve su kaynaklarının tükenmesi riskinin azaltılması açısından büyük önem arz etmektedir. Bu araştırmanın ilk amacı Türk tüketicilerinin enerji ve su tasarrufu davranışlarının, bu davranışların tutumsal ve demografik özelliklerle, yaşam alanı özellikleri ile ilişkilerinin incelenmesidir. Enerji tasarrufu davranışının ölçümünde kullanılacak kapsamlı ancak kısa bir ölçeğin önerilmesi araştırmanın ikinci amacıdır. Bu doğrultuda Yalova, Kocaeli ve İstanbul’da 305 katılımcıdan anket yöntemi ile veri toplanmıştır. Analiz sonuçları tüketicilerin tasarruf davranışlarının çok güçlü olmadığını, tasarruf çabalarının elektrik tüketimi alanında yoğunlaştığını göstermiştir. Tasarruf davranışlarında ekonomik kaygıların etkisinin, çevresel kaygılardan yoğun olduğu bulunmuştur. Ayrıca etkisi en yoğun hissedilen demografik özelliğin yaş olduğu, gençlerin tasarruf davranışlarının daha zayıf olduğu görülmüştür. Araştırmada ayrıca Türk tüketicilerinin tasarruf davranışını ölçmeye yönelik çok boyutlu bir tasarruf ölçeğinin uygun olacağı ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Enerji Tasarrufu, Sosyal Pazarlama, Sorumlu Tüketim, Enerji tasarrufu ölçeği

A Social Marketing Goal: Energy Conservation and its Measurement

Energy consumption is one of the main drivers of environmental problems. Individual energy conservation is crucial for reducing greenhouse gas emissions and consequently global warming, air and water pollution, depletion of energy and water sources. The first aim of this paper is to examine energy conservation behavior of Turkish consumers, the effects of attitudinal, demographic and residential factors on usage of specific conservation methods. The second aim of the paper is to propose a short but still comprehensive conservation scale. Data was collected through a survey from 305 consumers living in Yalova, Kocaeli and İstanbul. Analyses revealed that , generally speaking, conservation behavior is not very strong and it mainly focuses on electricity conservation. The effect of economic concern on conservation behavior is stronger than environmental concern. The prominent demographic factor is age since the younger consumers put less effort on energy and water conservation than their older counterparts. Finally, it was found that a multi-dimensional conservation scale is acceptable for measuring Turkish consumers’ general conservation behavior.

Keywords:

Energy conservation, social marketing, responsible consumption, energy conservation scale,

PDF

___

Abrahamse, W., Steg, L., Vlek, C., & Rothengatter, J. A. (2005). A review of ıntervention studies aimed at household energy conservation. Journal of Environmental Psychology 25: 273-291.
Aküzüm, T., Çakmak, B. & Gökalp, Z. (2010). Türkiye’de su kaynakları yönetiminin değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 3 (1): 67-74.
Andreasen, AR. (1994) Social marketing: Its definition and domain. Journal of Public Policy & Marketing 13 (1): 108-114
Aravena, C., Riquelme, A., & Denny, E. (2016). Money, comfort or environment? Priorities and determinants of energy efficiency ınvestments in Irish households. Journal of Consumer Policy 39 (2): 159-186.
Barr, S., Gilg, A. W. & Ford, N. (2005). The household energy gap: Examining the divide between habitual- and purchase-related conservation behaviours. Energy Policy 33 (11): 1425-1444
Bayram, H., Dörtbudak, Z., Fişekçi, F. E., Kargın, M. & Bülbül, B. (2006). Hava kirliliğinin insan sağlığına etkileri, Dünyada, Ülkemizde ve Bölgemizde Hava Kirliliği Sorunu Paneli Ardından, Dicle Tıp Dergisi 33(2): 105-112
Berger, I. E., & Corbin, R. M. (1992). Perceived consumer effectiveness and faith in others as moderators of environmentally responsible behaviors. Journal of Public Policy and Marketing, 11 (2): 79-89.
Chow G. C. (2008). China's energy and environmental problems and policies Asia-Pacific Journal of Accounting & Economics, 15 (1):57-70.
Çakıcı, A. C. & Yılmaz, B. E. (2012). Mersin’deki otel çalışanlarının nükleer kaygıları, çevresel yaklaşım ve çevreci tüketim eğilimleri üzerine bir araştırma. Cağ University Journal of Social Sciences 9(2): 1-22
ÇŞB, 2014, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Türkiye Çevre Sorunları ve Önceliklendirme Raporu, Ankara
Dogan, E., Bolderdijk, J. W., & Steg, L. (2014). making small numbers count: Environmental and financial feedback in promoting eco-driving behaviours. Journal of Consumer Policy, 37(3): 413-422
Doğan, O., Bulut, Z. A., & Çımrın, F. K. (2015). Bireylerin sürdürülebilir tüketim davranışlarının ölçülmesine yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(4): 659-678.
DSİ, 2016, http://www.dsi.gov.tr/toprak-ve-su-kaynaklari 08.11.2016
DPT, 2014, 10. Kalkınma Planı, Toprak ve Su Kaynaklarının Kullanımı ve Yönetimi, DPT: Ankara.
Dunlap, R. E., Van Liere, K. D., & Mertig, A. G. (2000). Measuring Endorsement of the New Ecological Paradigm: A Revised NEP Scale. Journal of Social Issues, 56: 425–442.
Dursun, İ, Tümer Kabadayı, E & Tuğer, A. T. (2016) Sorumlu tüketim: Neden? Nasıl? Tüketici Yazıları (V) Ed. Babaoğul M., Şener, A & Buğday, E. B, Hacettepe Üniversitesi Tüketici-Pazar-Araştırma-Danışma Test ve Eğitim Merkezi Yayınları, Ankara:9-39
Dursun, İ, Tümer Kabadayı, E., Gökmen Koksal, C & Tuğer, A. T.(2016b). Pro-environmental consumption: Is it really all about the environment? Journal of Management, Marketing and Logistics 3(2):114-134.
EPDK, 2015, Türkiye Cumhuriyeti Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Doğalgaz Piyasası, 2015 Yılı Sektör Raporu
EPDK, 2015, Türkiye Cumhuriyeti Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Petrol Piyasası 2015 Yılı Sektör Raporu
Ergen, A. (2014). Maddi değerler, gönüllü sade yaşam biçimi, çevre bilgisi: Sürdürülebilir tüketim davranışı açısından bir araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ETKB, EVU, (2016) Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, Enerji Verimli Ulaşım Projesi, http://enerjiverimliulasim.com/tr/icerik/projemiz/41
Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research 18(01): 39-50.
Gadenne, D. , Sharma,. Kerr, D. & Smith, T. ( 2011).The ınfluence of consumers' environmental beliefs and attitudes on energy saving behaviours. Energy Policy 39(12): 7684–7694.
Gifford, R. (2011). The Dragons of ınaction: psychological barriers that limit climate change mitigation and adaptation. American Psychological Association, 66(4): 290–30.
Gifford, R (2014). Environmental psychology, Pricnciples and Practice, 5th ed. Optimal Books, Canada.
Haq, G., Cambridge,H., & Owen A. (2013). A targeted social marketing approach for community pro-environmental behavioural change Local Environment 18(10): 1134-1152.
Kaygusuz, K. (1997). Energy, water, and environment in Turkey. Energy Sources 19(9): 917-930
Karatasou, S., Laskari, M. & Santamouris, M. (2014). Models of behavior change and residential energy use: A review of research directions and findings for behavior-based energy efficiency. Advances in Building Energy Research 8(2):137-147.
KB, 10. KP (2013) Kalkınma Bakanlığı 10. Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014-2018).
Kim, Y. & Choi, S. M. (2005). Antecedents of green purchase behavior: An examination of collectivism, environmental concern and pce. Advances in Consumer Research 32: 592-59
Kotler P, Zaltman G (1971). Social marketing: An approach to planned social change. Journal of Marketing 35: 3-12
Kotler, P. & Lee, N. R. (2010). Yoksulluğa karşı sosyal pazarlama, Mediacat, İstanbul
Kotler, P. (2011.) Reinventing marketing to manage the environmental imperative. Journal of Marketing 75(4): 132-135
Laitner, John A. Skip, Karen Ehrhardt-Martinez, & Vanessa McKinney. (2009). Examining the scale of the behaviour energy efficiency continuum. in ECEEE 2009 Summer Study: Act! Innovate! Deliver! Reducing Energy Demand Sustainably. La Colle sur Loup, France: European Council for an Energy-Efficient Economy.
Lastovicka, J. L., Bettencourt, L. A., Hughner, R. S., & Kuntze, R. J. (1999). Lifestyle of the tight and frugal: Theory and measurement. Journal of Consumer Research, 26(1):. 85-98.
Lowe, B, Lynch, D & Lowe, J (2015). Reducing household water consumption: A social marketing approach. Journal of Marketing Management 31(3-4):378-408.
McKenzie-Mohr, D. (2000). Promoting sustainable behavior: an introduction to community-based social marketing. Journal of Social Issues 56 (3): 543-554.
Nadel, S. (2010). Foreword: The critical role of people-centered initiatives People-Centered Initiatives for Increasing Energy Savings, Ed Ehrhardt-Martinez, Laitner, J.A.S., American Council for an Energy-Efficient Economy, Washington, D.C
Nunnaly, J. C. (1978). Psychometric theory. (2nd ed.). New York: McGraw Hill.
OECD, 2001, Environmental Outlook, International Government Publication, Paris
OECD, 2012, OECD Environmental Outlook to 2050: The Consequences of Inaction International Government Publication, Paris.
Oruç, S (2014). Tokat ili kentsel alanda kadınların enerji ve su tasarrufuna yönelik bilinç ve davranışları, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Tokat: Gazi Osman Paşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
Öztürk, K (2002). Küresel iklim değişikliği ve Türkiye’ye olası etkileri. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 22(1): 47-65.
Peattie, K. & Peattie, S. (2009). Social Marketing: A pathway to consumption reduction?. Journal of Business Reserach 62(2): 260-268.
Pinto, D. C., Herter, M. M., Rossi, P. & Borges, A. (2014). Going green for self or for others? Gender and ıdentity salience effects on sustainable consumption. International Journal of Consumer Studies 38: 540-549.
Poortingaa,W. , Steg, L. , Vlekb, C. & Wiersmac, G. (2003). Household preferences for energy-saving measures: A conjoint analysis. Journal of Economic Psychology 24(1): 49-64.
Roberts, J.A. & Bacon, R. (1997). Exploring the subtle relationships between environmental concern and the ecologically conscious consumer behavior. Journal of Business Research 40(1): 79-89
Selici, T, Utlu, Z & İlten N. (2005). Enerji kullanımının çevresel etkileri ve sürdürülebilir gelişme açısından değerlendirilmesi. III. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu, 19-20 Ekim 2005, Mersin.
Schipper, L.J. (1997). Carbon emmissions from travel in the OECD countries Ed. Stern, P.C., Diets, T. & Ruttan, V.W, Environmentally Significant Consumption: Research Directions, National Academies Press (July 9, 1997):50-62
Steg, L (2008). Promoting household energy conservation. Energy Policy, 36:4449-4453.
Stephenson, J., Barton, B., Carrington,G., Gnoth, D., Lawson, R. & Thorsnes, P. (2010). Energy cultures: A framework for understanding energy behaviours. Energy Policy 38(10): 6120–6129
Stern, P. C., Dietz, T. & Ruttan, V. W. (1997). Environmentally Significant Consumption: Research Directions, Washington: National Academy Press.
Sütterlina, B., Brunnerb, T.A. & Siegristc, M. (2011) Who puts the most energy into energy conservation? A segmentation of energy consumers based on energy-related behavioral characteristics. Energy Policy 39(12): 8137–8152
Takahashi, B. (2009). Social marketing for the environment: An assessment of theory and practice, Journal Applied Environmental Education & Communication, 8(2): 135-145.
Testa, F. , Cosic, A. & Iraldon F. (2016). Determining factors of curtailment and purchasing energy related behaviours. Journal of Cleaner Production, 112(5): 3810–3819
Thøgersen, J & Ölander, F. (2002). Human values and the emergence of a sustainable consumption pattern: A panel study. Journal of Economic Psychology 23(5): 605–630
TUİK SEE, 2014, Türkiye İstatistik Kurumu, Sergazı Emisyonu Envanteri, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21582, 21/01/2017
TUİK, http://www.turkstat.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1029, 25.11.2016
Ulusoy, E. (2016) . Experiential responsible consumption, Journal of Business Research, 69(1): 284-297.
Van Raaij, W. F. & Verhallen, T. M. M. (1983). A behavioral model of residential energy use. Journal of Economic Psychology 3(1): 39-63
Yüksel & M. Sandalci (2011). Climate change, energy, and the environment in Turkey. Journal of Energy Sources, Part A: Recovery, Utilization, and Environmental Effects 33(5): 410-422.