İÇ DENETİM VE DIŞ DENETİM FAALİYETİ OLARAK ETİĞİ DENETLEMEDE İZLENEBİLECEK YAKLAŞIMLAR

Kamu idarelerinde etik kültürün geliştirilmesinde iç denetim ve dış denetim fonksiyonlarına düşen önemli rol ve sorumluluklar vardır. İç denetim, kamu idaresi bünyesinde etik yönetim gereklilikle-rine odaklanan bir bakış açısıyla denetim yapabilme ve yönetime tavsiyelerde bulunabilme fırsatına sa-hiptir. Dış denetim fonksiyonunu icra eden Yüksek Denetim Kurumları ise, kamu sektörü organizasyon-larında etik kültür ve gereksinimlerine dair gelişim alanlarını tespit etmek üzere etik denetimler yapa-bilme ve denetim sonuç ve önerilerini Parlamento, kamu idareleri ve kamuoyuna sunabilme fırsatları-na sahiptirler. Bu çalışmanın amacı, etik denetim kavramı hak-kında farkındalığı geliştirmek, iç denetim birimle-rinin ve yüksek denetim kurumlarının neden etik denetim yapmaları gerektiği üzerinde durmak ve nihayetinde rehberlik mahiyetindeki uluslararası doküman örneklerinden yararlanılarak etik dene-timde kullanılabilecek yöntem ve araçlar hakkında bilgi paylaşmaktır.

Approaches to Audit Ethics as an Activity of Internal Audit and External Audit

Apparently, internal audit and external audit functions have roles and responsibilities regarding to promotion of ethics culture in public sector organisations. Internal audit has the opportunity of performing audit and making recommendations to the management by focusing on ethics management requirements within the organisations. As an external audit function, Supreme Audit İnstitutions have also the opportunity of carrying out ethics audits with a view to identify the development areas of ethics culture in public sector organisations and submitting the audit results and recommendations to the Parliaments, audited bodies and public. The purpose of this paper is to raise awareness reagrding the concept of ethics audit, to emphasize the main possible factors that could motivate internal audit units and Supreme Audit Institutions (SAIs) to perform ethics audits as an audit activity and finally, to share information regarding to ethics audit methods, approaches and tools to be used in audits by benefitting from the international guidance documents.

___

  • ASARE, Thomas (2009), Internal Auditing in the Public Sector: Promoting Good Governance and Performance Improvement”, International Journal on Go-vernmental Financial Management, Vol. IX, No. 1, 2009, http://citeseerx.ist. psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.636.5283&rep=rep1&type=pdf#pa-ge=24, (Erişim Tarihi: 03.12.2018)
  • CEVİZCİ, Ahmet (2013), Uygulamalı Etik, 1. Baskı, Say Yayınları, 2013, İstanbul
  • EUROSAI Task Force Audit&Ethics (TFAE) Paper (2014), Auditing Ethics in the Public Sector, A General Overview of SAI’s Practices, http://www.euro-sai-tfae.tcontas.pt/activities/Papers/Activities/Auditing%20Ethics/TFAE_ paper%20Auditing%20Ethics%20in%20Public%20Sector%20(EN).pdf, (Eri-şim Tarihi: 02.01.2019)
  • EUROSAI TFAE (2015), “Guidance and tools prepared by the SAI of Costa Rica on how to audit ethics”, http://www.eurosaitfae.tcontas.pt/activities/ Seminars/S_Seminar/Documents/Forms/AllItems.aspx?RootFolder=%2fac-tivities%2fSeminars%2fS%5fSeminar%2fDocuments%2fSession%2003%2fB-D&FolderCTID=0x012000EA5663DDE1B3EA418FDB9020936A539D-0045BE93EE2FD65E4087C2566614F20F5B (Erişim Tarihi: 02.01.2019)
  • EUROSAI TFAE Guideline (2017), “Audit of Ethics in Public Sector Organisati-ons”, http://www.eurosai-tfae.tcontas.pt/activities/Papers/Activities/Guidan-ce/Guidelines%20to%20audit%20ethics/Guidelines%20to%20audit%20ethi-cs%20EN.pdf, (Erişim Tarihi: 02.12.2018).
  • FILHO, José Rodrigues de Sousa, SAI of Brazil (2015), “Auditing ethics: a suggested model”, http://www.eurosai-tfae.tcontas.pt/activities/Semi-nars/S_Seminar/Documents/Forms/AllItems.aspx?RootFolder=%2fa-ctivities%2fSeminars%2fS%5fSeminar%2fDocuments%2fSession%20 07%2fBD&FolderCTID=0x012000EA5663DDE1B3EA418FD - B9020936A539D0045BE93EE2FD65E4087C2566614F20F5B, (Erişim Ta-rihi:15.12.2018)
  • THE INSTITUTE of Internal Auditors Global (2012), “Practice Guide: Eva-luating Ethics-related Programs and Activities”, https://global.theiia.org/standards-guidance/recommended-guidance/practice-guides/Pages/Evalua-ting-Ethics-related-Programs-and-Activities-Practice-Guide.aspx, (Erişim Tari-hi:15.12.2018)
  • THE INSTITUTE of Internal Auditors, IIA (2019), Internal Auditing: Assuran-ce, Insight and Objectivity, https://na.theiia.org/about-ia/publicdocuments/ pr-value_prop_bro-fnl-lo.pdf,, (Erişim Tarihi:15.12.2018)
  • INTOSAI ISSAI 100, Fundamental Principles of Public-Sector Auditing, http:// www.issai.org/en_us/site-issai/issai-framework/3-fundamental-auditing-pri-ciples.htm, (Erişim Tarihi:15.12.2018)
  • KAMU İç Denetim Çalışma Standardı 2110 ve 2110.D1,
  • http://www.idkk.gov.tr/Sayfalar/Mevzuat/Ucuncul%20Duzey%20Mevzuat/Ka-muIcDenetimStandartlari.aspx (Erişim Tarihi:20.12.2018)
  • KRELL, Eric, (2010), “How to Conduct an Ethics Audit”. HRMagazine, https:// www.shrm.org/hr-today/news/hr-magazine/pages/0410agenda_social.aspx, (Erişim Tarihi:18.12.2018)
  • KÖSE, H. Ömer (2007), Dünyada ve Türkiye’de Yüksek Denetim, Sayıştay 145. Ku-ruluş Yıldönümü Yayınları, Gözden Geçirilmiş 2. Basım.
  • https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/95906369/files/yayinlar/Dunyada_Turkiye-de_Yusek_Denetim.pdf, (Erişim Tarihi:03.011.2018)
  • MACAULAY, Dr Michael, HİCKEY, Dr Gary (2013), “Consolidating Ethics In The Public Sector In Turkey (TYEC2)-Techncal Paper- Ethics Audit To-olkit”, http://www.eurosai-tfae.tcontas.pt/activities/Seminars/S_Seminar/ Documents/Forms/AllItems.aspx?RootFolder=%2factivities%2fSeminar-s%2fS%5fSeminar%2fDocuments%2fSession%2005%2fBD&FolderCTI-D=0x012000EA5663DDE1B3EA418FDB9020936A539D0045BE93EE2F-D65E4087C2566614F20F5B, (Erişim Tarihi:03.11.2018)
  • NETHERLANDS Court of Audit (2014), “Integrity Assessment of Public Sector Organisations Manual_Integrity Audit”
  • OECD (2017), “OECD Recommendatıon of The Council On Public Integrity-
  • Public Integrity”, http://www.oecd.org/gov/ethics/OECD-Recommendati-on-Public-Integrity.pdf, (Erişim Tarihi:15.12.2018)
  • ROSTHORN J. (2000), Business ethics auditing - more than a stakeholder’s toy. Journal of Business Ethics. 27(1/2):9, Aktaran; Daniela Tatiana AGHEOR-GHIESEI, Liliana ILIESCU, Cristina GAVRILOVICI, and Liviu OPREA, “What Is To Be Expected from an Ethics Audit Integrated Within the Accredi-tation Process of Hospitals from Romania?,” Iran J Public Health. 2013; 42(7): 737–747, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3881619/, (Erişim Tarihi:15.12.2018)
  • UZUN, Yaşar (2017), “New Face Of Public Sector Auditing: Ethıcs Audit”, ECOSAI CIRCULAR 2017, Autumn Issue, http://www.ecosai.org.pk/docs/circulars/ ecosai-autumn-issue-2017.pdf, (Erişim Tarihi:16.12.2018)
  • UZUN, Yaşar (2018), “A New Perspective In Public Sector Auditing: Ethics Audit”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi Mart 2018; 20(1); http://dergipark.gov.tr/ download/article-file/453739, (Erişim Tarihi:15.12.2018)
  • YÜKSEL, Cüneyt (2005), “Dünya’da Kamu Yönetiminde Etik ve Uluslararası Karşı-laştırmalar”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Cilt 25, Sayı 1-2 , Ocak 2005 , http://dergipark.gov.tr/download/article-file/99366, (Erişim Tarihi:10.12.2018)