MURAT ÇEKİLMEZ

TRALLEIS'TEN BİR EROS YONTUSU

Bu çalışmada, 2007 yılında Tralleis antik kentinde Prof. Dr. Abdullah Yaylalı başkanlığındaki araştırmalar sırasında bulunan bir Eros heykeli ele alınmaktadır. Antik dönemde Karia Bölgesi sınırları içinde kalan Tralleis antik kentinin kalıntıları Aydın ili, Topyatağı mevkiinde yer almaktadır. Yapılan araştırmalarda kentin Hamam-Gymnasium kompleksi, konut alanları, nekropolü ve diğer yapıları konusunda ayrıntılı bilgilere ulaşılmıştır. Çalışma kapsamında değerlendirilen yontu, kentin büyük bir bölümünü kapsayan Aydın Jandarma Eğitim Taburu'na yakın bir bölgede, kentin batı nekropolisi sınırları içinde yapılan yüzey araştırmaları sırasında bulunmuştur. Arazide, yüzeyde ters şekilde duran eserin uzun yıllar açıkta kaldığı ve arazinin sürülmesi sırasında bir bölümünün tahrip olduğu anlaşılmıştır. Orta gözenekli, beyaz mermerden yapılan Eros heykelinin belinden alt kısmı ile elleri ve üzerine oturduğu kaidesi kırılmıştır. Tipolojik özellikleri ve duruşu, bu yontunun kaide üzerinde oturarak uyuyan bir Eros'a ait olması gerektiğini göstermiştir. Belinden altı kırık olmasına rağmen benzer tipteki yontulardan yola çıkılarak heykel tanımlanmış ve tamamlama önerisi sunulmuştur. Bu öneriye göre olasılıkla bir kaide (destek) ya da altlık üzerinde oturan Eros, sağ bacağını dizinden bükerek yukarı kaldırmış, ellerini sağ dizinin üzerinde birleştirip başını ellerine dayayarak uyumaktadır. Korunan hatlarına göre Eros, 4-5 yaşlarında bir çocuk görünümünde verilmiştir. İlk örnekleri İÖ 5. yüzyıl terrakotta figürinlerinde, 4. yüzyılda ise serbest yontularda görülen oturarak uyuyan Eros motifi, Hellenistik ve Roma İmparatorluk Dönemi boyunca sevilerek kullanılmıştır. Roma İmparatorluk Dönemi'nde çok sayıda kopyası üretilen tipin özellikle lahitlerde ve mezar kabartmalarında tercih edildiği tespit edilmiştir. Dönem örneklerinde figürlere yay, meşale, gelincik/haşhaş demeti eklenerek bu figürler Hypnos - Somnus adıyla anılmıştır. Figürlerin ikonografik olarak geçici derin uykuyu, hayatın sona erişini ya da ölümden sonraki yaşamı simgelediği düşünülmektedir. Bu heykelin tipi ve duruşu, diğer çağdaş merkezler ve kontekstlerdeki buluntularla karşılaştırılarak tarihlendirme yapılmıştır. Yapılan stilistik ve tipolojik incelemeler, Tralleis yontusunun Roma İmparatorluk Dönemi stili içinde Flaviuslar Dönemi modasını yansıttığını göstermiştir.

An Eros Statue From Tralleis

An Eros Statue From TralleisIn this study, an Eros statue found during the researches under the direction of Prof. Dr. A. Yaylalı in Tralleis in 2007 is discussed. The ruins of the ancient city Tralleis are located within the boundaries of Caria, today in the Topyatağı area of the city Aydın. In the studies carried out, detailed information on the BathGymnasium complex, housing zones, necropolis and other constructions of the city could be gathered. The statue evaluated in the scope of this study was found during the surface researches carried out within the boundaries of west necropolis of the city, in an area near the Aydın Gendarmerie Training Battalion, which covers a large part of the ancient city. It is understood that the work standing upside down on the surface remained uncovered for many years so that some parts of it was damaged during the plowing of the land. The Eros statue is carved out of spongy white marble; the hands, the part below the waist and the pedestal on which it sat are broken. The typological characteristics and the position of the statue show that Eros is sleeping whilst sitting on a pedestal. Although the part below the waist is broken, the typology of the statue was determined by comparing it with similar examples: As a result, the Eros was sitting probably on a pedestal or base, with a raised right leg and a bended knee; the figure was sleeping by folding its hands on its right knee and leaning its head on it. According to its preserved features, Eros was given the appearance of a four or five year old child. The sleeping Eros type in a sitting position, of which the first examples were seen in the terracotta figurines of the 5th century B.C. and in the free standing statues in the 4th century, was fondly used in Hellenistic and Roman Imperial Periods. The type of which a great number of replics are produced in the Roman Imperial Period was preferred especially for tombs and tomb reliefs. By adding a bow, torch, and a bunch of poppy to the figures they were named as Hypnos - Somnus. Those figures were iconographically interpreted as symbolizing the temporary deep sleep, the ending of life, and life after death. The stylistic and typological examinations show that the Tralleis statue reflects the style of the Flavian Period. The type and position of this fragment is compared with contemporary statues in other centers and contexts.

___

Strabon Strabon, Geographika, The Geography of Strabo. With an English translation by H. L. Jones I-VIII. London, New York 1917-1932.
Ajootian 1999 Ajootian, A., Praxiteles, The Knidian Aphrodite, Personal Styles in Greek Sculpture, Edt: O. Palagia ve J. J. Pollitt, Cambridge, 98-103.
Andreae 2001 Andreae, B., Skulptur des Hellenismus, München.
Ashmole 1929 Ashmole, B., A Catalogue of the Ancient Marbles at Ince Blundell Hall, Oxford.
Atik 1996 Atik, N., "Tralleis", Arkeoloji ve Sanat Dergisi 75, 3-14.
Bol 1980 Bol, P.C., "Hypnos", Antike Welt 11/2, 60-62.
Bouzek 1980 Bouzek, J., Finds From Kyme in Turkish Museums and the Present State of the Ruins, The Results of the Czechoslovak Expedition, Kyme II, Praha, 131-148.
Burr 1934 Burr, D., Terra-Cottas From Myrina in the Museum of Fine Arts, Boston, Degree of Doctor of Philosophy, Bryn Mawr College, Pennsylvania.
Cartault 1890 Cartault, A., Terres Cuites Grecques D'Apres Les Originaux Des Collections Privees de France et des Musees D'Athenes, A. Colin, Paris.
Chandler 1825 Chandler, R., Travels in Asia Minor and Greece, Oxford.
Çekilmez 2014 Çekilmez, M., Tralleis Güney Nekropolü Terrakotta Figürinleri (Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi), Aydın.
Diepolder 1965 Diepolder H., Die attischen Grabreliefs des 5. und 4. Jahrhunderts v.Chr., Darmstadt.
Dinç - Dede 2003a Dinç, R. - E. Dede, "Tralleis 1999 Kazısı - Sonuç Raporu", Arkeoloji ve Sanat 25, 11-24.
Dinç - Dede 2003b Dinç, R. - E. Dede, "Tralleis (2000) Kazı Raporu", KST XXIV-I, 405-418.
Dinç 2013 Dinç, M., Tralleis Heykeltıraşlık Eserleri: 1996-2002 Kazılarında Ele Geçen Hellenistik ve Roma Dönemi Mermer Heykeltıraşlık Buluntuları (Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamı Doktora Tezi), Mersin.
Dunbabin 2003 Dunbabin, K.M.D., The Roman Banquet, Images of Conviviality, Cambridge.
Edhem Bey 1904 Edhem Bey., Fouilles de Tralles (1902-1903), BCH 28, 54-92.
Erim 1990 Erim, K.T., Portrait Sculpture of Aphrodisias, Aphrodisias Papers, Ann Arbor.
Esperandieu 1922 Esperandieu, E., Recueil general des Bas-Relief, Statues et Bustes de la Gaule Romaine, Gaule Germanique - II, Paris.
Graepler 1997 Graepler, D., Tonfiguren im Grab, Fundkontexte Hellenistischer Terrakotten aus der Nekropole von Tarentum, München.
Filges 1999 Filges, A., "Marmorstatuetten aus Kleinasien. Zu Ikonographie, Funktion und Produktion antoninischer, severischer und späterer Idealplastik", IstMit 49, 377-430.
Frel - Morgan 1987 Frel, J. - S.K. Morgan, Roman Portraits in the J. Paul Getty Museum, Malibu.
French 1988 French, D., Roman Roads and Milestones of Asia Minor, BAR International Series, England.
Hanfmann 1963 Hanfmann, G.M.A., "Hellenistic Art", DOP 17, 77-94.
Higgins 1954 Higgins, R.A., Catalogue of the Terracottas in the Department of Greek and Roman Antiquities British Museum I, London. Himmelmann-Wildschutz 1956
Himmelmann-Wildschutz, N., Studien Zum Ilissos-Relief, Germany.
Huguenot 2001 Huguenot, C., "Les Erotes Volants, Recherche sur la Signification D'Un Groupe de Terres Cuites Hellenistiques D'Eretrie", AntK 44, 92-123.
Humann - Doerpfeld 1893 Humann, C. - W. Doerpfeld, "Ausgrabungen in Tralles", AM XVIII, 395-413.
Hutton 1895 Hutton, C.A., "On Two Terracotta Figurines", JHS 15, 132-135. İnan 1975 İnan, J., Side'nin Roma Devri Heykeltraşlığı, Ankara.
Kaltsas 2002 Kaltsas, N., Sculpture in the National Archaeological Museum, Athens.
Kaplan 2010 Kaplan, D., "Frank Calvert Koleksiyonundan Bir Grup Oturan Çocuk Terrakottaları", Anadolu/Anatolia 36, 126-147.
Kassab Tezgör 2007 Kassab Tezgör, D., "Tanagraennes d'Alexandrie Figurines de Terre Cuite Hellenistiques des Necropoles Orientales", Etudes Alexandrines 13, Le Caire.
Keil - Premerstein 1914 Keil, J. - A. Premerstein, Bericht Über Eine Dritte Reise in Lydien un den Angrenzenden Gebieten Doniens, Ausgeführt 1911, DenkschrWien 57, Wien.
Kekule 1884 Kekule, R., Die Antiken Terrakotten, Terrakotten von Sicilien, Berlin und Stuttgart.
Kepçe - Gerçeker 2011 Kepçe, S.Ç. - S.Ö. Gerçeker, Kilden Suretler, Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonundan Antik Çağ Terrakotta Figürinleri, İstanbul.
Kinzl 2010 Kinzl, K.H., A Companion to the Classical Greek World, Malden.
Kleiner 1992 Kleiner, D.E.E., Roman Sculpture, Yale Publications in the History of Art, Edt. W.B. Cahn, London.
Kleiner 2014 Kleiner, F.S., Gardner's Art Through the Ages, The Western Perspective, Vol. 1, USA.
Knibbe vd. 1979 Knibbe, D. - R. Meriç - R. Merkelbach, "Der Grundbesitz der Ephesischen Artemis im Kaystrostal", ZPE 33, 139-147.
Koch - Wight 1988 Koch, G. - K. Wight, Roman Funerary Sculpture, Catalogue of the Collections, Malibu.
Kunze 1998 Kunze, C., Der Farnesische Stier und die Dirkegruppe des Apollonios und Tauriskos, Berlin.
Laubscher 1966 Laubscher, H.P., "Skulpturen aus Tralles, zu einem neuen Zweifigurenrelief", IstMitt 16, 115-129.
Leyenaar-Plaisier 1979 Leyenaar-Plaisier, P.G., Les Terres Cuites Grecques et Romaines, Catalogue de la Collection du Musee National des Antiquites A Leiden, Rijksmuseum
LIMC 1986 Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae, "Atherion - Eros / Amor, Cupido", Leiden.
Linfert 1976 Linfert, A., Kunstzentern Hellenistischer Zeit, Studien An Weiblichen Gewandfıguren, Wiesbaden.
Ludlow 1885 Ludlow, T.W., News Department, The American Journal of Archaeology and of the History of Fine Arts 1-1, 71-103.
Mattusch 1996 Mattusch, C.C., Greek Bronze Statuary, From the Beginnings Through the Fifth Century B.C., New York.
McCann 1978 McCann, A.M., Roman Sarcophagi in the Metropolitan Museum of Art, New York.
Meriç v.d. 1979 Meriç, R. - R. Merkelbach - S. Şahin, "Der Antike Name des Heutigen Tire", ZPE 33, 191-2.
Merker 2000 Merker, G.S., The Sanctuary of Demeter and Kore Terracotta Figurines of the Classical, Hellenistic, and Roman Periods, Corinth XVIII, Part IV, American School of Classical Studies at Athens, Princeton, New Jersey.
Mendel 1914 Mendel, G., Catalogue des Sulptures, Grecques, Romaines, Byzantines, Musees İmperiaux Ottomans, Constantinople.
Michaelis 1882 Michaelis, A., Ancient Marbles in Great Britain, Cambridge. Mollard-Besques 1963
Mollard-Besques, S., Catalogue Raisonne des Figurines et Reliefs en Terre-Cuite Grecs et Romains, II, Myrina, Musee du Louvre et Collestions des Universites de France, Paris.
Mollard-Besques 1971 Mollard-Besques, S., Catalogue Raisonne des Figurines et Reliefs en Terre-Cuite Grecs et Romains III, Epoques Hellenistique et Romaine Grece et Asie Mineure, Paris.
Newby 2010 Newby, Z., In the Guise of Gods and Heroes: Portrait Heads on Roman Mythological Sarcophagi, Life, Death and Representation: Some New Work on Roman Sarcophagi (Ed. J. Elsner - J. Huskinson, Göttingen, 189-228.
Nicholson 1968 Nicholson, F., Ancient Life in Miniature. An Exhibition of Classical Terracottas From Private Collections in England, Birmingham.
Oikonomos 1923 Oikonomos, G.P., "Ek tou ergasteriou ton Tralleon", ArchEph 1923, 59-101.
Özgan 1982 Özgan, R., Yunan ve Roma Devri Tralleis Heykeltraşlığı (Selçuk Üniversitesi Yayınlanmamış Doçentlik Tezi), Konya.
Özgan 1990 Özgan, R., "İ.S. 1. Yüzyıl Tralleis Yontuculuğu", X. TTK, 22-26 Eylül 1986, Kongreye Sunulan Bildiriler, I. Cilt, Ankara, 247-284.
Özgan 1995 Özgan, R., Die griechischen und römischen Skulpturen aus Tralleis, Forschungsstelle Asia Minor im Seminar für Alte Geschichte der Westfälischen Wilhems-Universität Münster, AMS 15, Bonn.
Özgan 2013 Özgan, R., Roma Portre Sanatı I, İstanbul. Pasquale - Paolucci 2001
Pasquale, G.D. - F.U. Paolucci, The Ancient Sculptures, Giunti Gruppo Editorale, Florence.
Pfuhl - Möbius 1977 Pfuhl, E. - H. Möbius, Die Ostgriechischen Grabreliefs, I. Mainz. Poulsen 1951 Poulsen, F., Catalogue of Ancient Sculpture in the Ny Carlsberg Glyptotek, Kopenhagen.
Ramsay 1887 Ramsay, W.M., "Antiquities of Southern Phrygia and the Border Lands I", AJA 3/4, 344-368.
Reinach 1904 Reinach, P., Esquisse de Une Historie de la Collection Campana, RA Quatrieme Serie, Tome IV, 364-384.
Reinach 1906 Reinach, S., Repertoire de la Statuire Grecque et Romaine, I, Paris.
Richter 1925 Richter, G.M.A., "A Roman Sarcophagus", BMMA 20, 77-80.
Ridgway 2001 Ridgway, B.S., Hellenistic Sculpture, The Styles of ca. 331-200 B.C., Wisconsin.
Rumscheid 2006 Rumscheid, F., Die Figürlichen Terrakotten von Priene, Fundkontexte, Ikonographie und Funktion in Wohnhäusern und Heiligtümern im Licht antiker Paralelbefunde, Priene 1, Archaologische Forschungen 22, Wiesbaden.
Saraçoğlu 2005 Saraçoğlu, A., "Grek Mitolojisinde Gece, Uyku ve Ölüm İlişkisi", Arkeoloji ve Sanat Dergisi 119, 49-58.
Saraçoğlu - Çekilmez 2010 Saraçoğlu, A. - M. Çekilmez, "A Gladiator Stele From Tralleis", EA 43, 57-58.
Schönenberger 1994 Schönenberger, E., "Eros in Bern: Gefesselt und schlafend. Zur Ikonographie des Eros Desmios-Hypnos-Thanatos", HASB 15, 49-74.
Schröder 2004 Schröder, S.F., Katalog der antiken Skulpturen des Museo del Prado in Madrid, Mainz am Rhein.
Shear 1938 Shear, T.L., "Latter Part of the 1937 Campaign in the Athenian Agora", AJA 42, 1-16.
Sichtermann 1965 Sichtermann, H., "Der Knabe von Tralles", AntPl 4, 71-85.
Sieveking 1916 Sieveking, J., Die Terrakotten der Sammlung Loeb, A. München.
Smith - Ratte 2000 Smith, R.R.R. - C. Ratte, "Archaeological Research at Aphrodisias in Caria, 1997 and 1998", AJA 104, 2, 221-253.
Sorabella 2007 Sorabella, J., Eros and the Lizard: Children, Animals, and Roman Funerary Sculpture, Hesperia Supp. 41, Constructions of Childhood in Ancient Greece and Italy, 353-370.
Söldner 1986 Söldner, M. Untersuchungen zu liegenden Eroten der hellenistischen und römischen Kunst, Frankfurt.
Sporn 2005 Sporn, K. Europas Spiegel, Die Antikensammlung im SuermondtLudwig-Museum Aachen, Wiesbaden.
Steuben 1972 Steuben, H., "Der Knabe von Tralles-Hellenistisches und Klassizistisches", IstMitt 22, 133-140.
Strong 1908 Strong, E., "Antiques in the Collection of Sir Frederick Cook, Bart., at Doughty House, Richmond", JHS 28, 1-45.
Şahan 2006 Şahan, M., Yeni Tralleis Kazılarından Bulunan Hamam Rölyefleri (Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Aydın.
Şahin 2004 Şahin, M., "Pisidia Antiocheiası Erosu", Anadolu'da doğdu, 60. Yaşında Fahri Işık'a Armağan (Ed. T. Korkut vd.), İstanbul, 731-741.
Şahin - Taşlıalan 2010 Şahin, M. - M. Taşlıalan, Smyrna Agorası Heykeltraşlık Buluntuları, OLBA 18, 175-236.
Töpperwein 1976 Töpperwein, E., Terrakotten von Pergamon, PF 3, Berlin.
Tulay 1991 Tulay, S., "Kabalar Kurtarma Kazısı 1989", MKKS 1, 25-39.
Türktüzün 1992 Türktüzün, M., "Çavdarhisar (Aizanoi) Roma Devri Nekropolü Kurtarma Kazısı", MKKS 2, 94-112.
Vermeule 1955 Vermeule, C.C., "Notes on a New Edition of Michaelis, Ancient Marbles in Great Britain", AJA 29, 129-150.
Von Bothmer 1949 Von Bothmer, D., "The Classical Contribution to Western Civilization", The Metropolitan Museum of Art Bulletin 7, 205-219.
Vorster 1983 Vorster, C., Griechische Kinderstatuen, Köln.
Waddy 1963 Waddy, L., "Did Strabo Visit Athens?", AJA 67-3, 296-300.
Winter 1903 Winter, F., Die Typen der Figürlichen Terrakotten III, II. Teil, Berlin-Stuttgart.
Wlosok 1975 Wlosok, A., "Amor and Cupid", Harvard Studies in Classical Philology 79, 165-179.
Woodford 1989 Woodford, S., "Herakles Attributes and Their Appropriation by Eros", JHS 109, 200-204.
Yaylalı - Çekilmez 2012 Yaylalı, A. - M. Çekilmez, "Eine-Weibliche Gewandstatue aus Tralles", Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal 100 Yaşında, Ankara, 223-234.