Sinekkale-Herberge, Kloster Oder Gutshof?

Seleukeia am Kalykadnos (bugünkü Silifke) yerleşmesinin bulunduğu bölgenin dağlık kesiminde bulunan Sinekkale, Kilikia Tracheia eyaletinde geç antik dönemden korunagelmiş, dini olmayan yapılar içinde en görkemli kalıntı olma özelliğini bugün hala korumaktadır. İki katlı olarak günümüze kalan yapı, bir köşe kulesi, üç adet özenle inşa edilmiş latrine’leri ve hem zemin katında hem de ikinci katta üst üste denk gelen apsisli iki mekanıyla çok yönlü bir repertuar sunarak göze çarpmasına rağmen, eski araştırmalarda arada bir söz edilmesinin ve bazı yayınlarda şematik planlarına yer verilmesinin dışında sistematik bir incelemeye konu olmamıştır. Bugüne kadar yapının işlevine dair, manastır, kervansaray ya da villa rustica olabileceği önerileri ortaya atılmıştır. 2003 yılında yapılan yeni araştırmalarla ise şu sonuçlara ulaşılmıştır: Binanın yakınında tespit edilen yağ veya şarap işlikleri ile tarlaların sulanmasında kullanılan sarnıçlar, ev sahiplerinin geçimlerini daha çok tarımla sağladıklarını göstermiştir. Bunun yanı sıra binanın antik yol üzerinde yer alması ve üst katta üç tane latrine’nin bulunması burasının, aynı zamanda geçen yolcuların konaklaması için yol boyu hanı olarak işletilmiş olabileceği düşüncesini de akla getirmektedir. Burasının bir manastır olabileceği iddiası ise, bölgede bilinen diğer manastırların planlarıyla karşılaştırıldığında, geçerliliğini yitirmektedir. Apsisli iki mekan ise büyük bir olasılıkla ev şapelleri olmalıdırlar; zemin katındakine dışarıdan kişilerin gelmesi mümkünken, üst kattaki yalnızca evin beyine ve ailesine ayrılmış olmalıdır.

"Kilikya'daki Sinekkale-Manastır, Konaklama Yeri ya da Çiftlik"

In Sinekkale, im Hinterland der Region von Seleukeia am Kalykadnos (heute Silifke), blieb einer der eindrucksvollsten spätantiken Profanbauten der kleinasiatischen Provinz Kilikia Tracheia erhalten. Eine detaillierte Auseinandersetzung mit dem Baubefund fand in der älteren Forschung trotz gelegentlicher Erwähnungen und der Publikation von Planskizzen bisher noch nicht statt, obwohl der zweigeschossig erhaltene Bau durch einen Eckturm, drei aufwendige Latrinen und zwei in Erd- und Obergeschoß übereinander liegende Apsidenräume ein vielfältiges Repertoire an herausragenden repräsentativen Elementen aufweist. Bislang wurden Vorschläge für eine Deutung seiner Funktion als Kloster, Karawanserei oder villa rustica gemacht. Eine erneute Untersuchung im Jahr 2003 erbrachte folgende Ergebnisse: Überreste antiker Öl- oder Weinpressen und Feldbewässerungszisternen im Umkreis des Baues zeigen, daß die Einkünfte der Bewohner überwiegend aus der Landwirtschaft stammten. Die Lage an der antiken Straße und die Anzahl von drei Latrinen im Obergeschoß bieten die Möglichkeit, zusätzlich einen kleinen Herbergsbetrieb anzunehmen. Eine Interpretation als Kloster ist jedoch aus dem Vergleich mit anderen Grundrissen bekannter Klosteranlagen der Region auszuschließen. Die beiden Apsidenräume lassen sich am ehesten als Hauskapellen deuten, von denen diejenige des Erdgeschosses öffentlich zugänglich war, während diejenige im Obergeschoß dem Hausherrn und seiner Familie vorbehalten gewesen sein dürfte.

___

Aydınoğlu 1999 Aydınoğlu, Ü., ”Doğu Dağlık Kilikia’da Villae Rusticae“, in: S. Durugönül, S. – Durukan, M. (Ed.), I. Uluslararası Kilikia Arkeolojisi Sempozyumu. Mersin 1.-4. Juni 1998, Olba II, 1, Mersin 1999, 155-167.

Brands – Rutgers 1999 Brands G. – Rutgers, L. V., ”Wohnen in der Spätantike“, in: Hoepfner, W. – Ault, B. A. (Ed.), Geschichte des Wohnens I, Stuttgart 1999, 857-919.

Butler 1920 Syria. Publications of the Princeton University Archaeological Expeditions to Syria in 1904-5 and 1909 (1907 – 1949), Division IIB: Butler, H. C., Architecture, Section B, Northern Syria, Leiden 1920.

Connolly – Dodge 1998 Connolly P. – Dodge, H., Die antike Stadt. Das Leben in Athen & Rom, Köln 1998.

Cod. Theod. Codex Theodosianus. Ed. C. Pharr (1952).

Dagron – Callot 1998 Dagron, G. – Callot, O., ”Les battisseurs isauriens chez eux. Notes sur trois sites des environs de Silifke, in. Sevcenko”, I. – Hutter, I., AΕΤΟΣ. Studies in honour of Cyril Mango, Stuttgart - Leipzig 1998, 55-70.

Decker 2006 Decker, M., ”Tower, Refuges, and fortified Farms”, Liber Annuus 56, 2006, 499-520.

Durugönül 1998 Durugönül, S., Türme und Siedlungen im Rauhen Kilikien. Eine Untersuchung zu den archäologischen Hinterlassenschaften im Olbischen Territorium, Asia Minor Studien 28, Bonn 1998.

Eichner 2005 Eichner, I., ”Frühbyzantinische Wohnhäuser in Kilikien. Arbeitsbericht über die Kampagne 2003 und einige Ergebnisse des Projektes”, in: 22. Araştırma Sonuçları Toplantısı. 24.-28. Mai 2004 in Konya, Ankara 2005, 201-212.

Eichner (im Druck) Eichner, I., Frühbyzantinische Wohnhäuser in Kilikien. Baugeschichtliche Untersuchung zu den Wohnformen der Region um Seleukeia am Kalykadnos. (Im Druck).

Ellis 1985 Ellis, S., ”The „Palace of the Dux“ at Apollonia, and Related Houses”, in: Barker, G. – Lloyd, J. – Reynolds, J. (Hrsg.), Cyrenaica in Antiquity, BAR International Series 236, Oxford 1985, 15-25.

Ellis 2004 Ellis, S., ”Early Byzantine Housing”, in: Dark, K. (Hrsg.), Secular Buildings and the Archaeology of Everyday Life in the Byzantine Empire, Oxford 2004, 37-52.

Eyice 1986 Eyice, S., ”Quelques observations sur l’habitat byzantin en Turquie”, Anadolu Araştırmaları. Jahrbuch für Kleinasiatische Forschung 10, 1986, 513-530.

Eyice 1988 Eyice, S., ”Ricerche e scoperte nella regione di Silifke nella Turchia Meridionale”, in: Milion 1, Roma 1986, Roma 1988, 15–29.

Eyice 1996 Eyice, S., ”Observations on Byzantine Period Dwellings in Turkey” in: Habitat II.Tarihten Günümüze Anadolu’da konut ve Yerleşme. Housing and Settlement in Anatolia. A Historical Perspective, Istanbul 1996, 206-220.

Goodchild 1976 Goodchild, R. G., ”The «Palace of the Dux»”, in: Goodchild, R. G. – Pedley, J. P. – White, D. (Hrsg.), Apollonia, the port of Cyrene. Excavations by the University of Michigan 1965 – 1967, Tripoli 1976, 245-265.

Gutsfeld 2003 Gutsfeld, A., ”Kirche und civitas in der Spätantike. Augustinus und die Einheit von Stadt und Land in Hippo Regius”, in: Brands, G. – Severin, H.-G. (Hrsg.), Die spätantike Stadt und ihre Christianisierung. Symposium vom 14.-16. Februar 2000 in Halle/ Saale, Wiesbaden 2003, 135-144.

Hellenkemper – Hild 1986 Hellenkemper, H. – Hild, F., Neue Forschungen in Kilikien, Österreichische Akademie der Wissenschaften, Veröffentlichungen der Kommission für die Tabula Imperii Byzantini 4, Wien 1986.

Hild – Hellenkemper 1990 Hild, F. – Hellenkemper, H., Kilikien und Isaurien, Tabula Imperii Byzantini 5, Wien 1990.

Hill 1996 Hill, S., The Early Byzantine Churches of Cilicia and Isauria, Birmingham 1996.

Janin 1923 Janin, R., ”La banlieue asiatique de Constantinople. Étude historique et topographique”, Échos d’Orient 22, 1923, 182-198.

Jansen 1997 Jansen, G., ”Private Toilets at Pompeji: Appearance and Operation”, in: Bon, S. E. – Jones, R. (Hrsg.), Sequence and Space in Pompeji, Oxford 1997, 121-134.

Koch 2007 Koch, G., ”Das Heiligtum des Hg. Theodoros bei Holmoi (Isauria) Wiedergefunden!”, Adalya X, 2007, 259-270.

Mattingly – Hayes 1992 Mattingly, D. J. – Hayes, J. W., ”Nador and fortified farms in North Africa”, Rez. Anselmino, L. – Bouchenaki, M. – Carandini, A. – Leveau, Ph. – Manacorda, D. – Pavolini, C. – Pucci, G. – Salama, P., Il castellum di Nador. Storia di una fattoria tra Tipasa e Caesarea (I.- VI. Sec. d. C.), Rom 1989, Journal of Roman Archaeology 5, 1992, 408-418.

McKay 1980 McKay, A. G., Römische Häuser, Villen und Paläste, Zürich – Freiburg 1980.

Rossiter 1989 Rossiter, J. J., ”Roman villas of the Greek east and the villa in Gregory of Nyssa Ep. 20”, Journal of Roman Archaeology 2, 1989, 101-110.

Sarnowski 1978 Sarnowski, T., Les représentations de villas sur les mosaiques africaines tardives, Warschau 1978.

Severin 1995 Severin, H.-G., ”Pilgerwesen und Herbergen”, in: Akten des XII. Internationalen Kongresses für Christliche Archäologie, Bonn 22.-28. September 1991, I, Erscheinungsort 1995, 329-339.

Sodini 1995 Sodini, J.-P., ”Habitat de l’antiquité tardive”, Topoi 5, 1995, 151-218.

Stupperich 1994 Stupperich, R., ”Zur Beschreibung einer galatischen Villa im 20. Brief Gregors von Nyssa”, in: Forschungen in Galatien, Asia Minor Studien 12, Bonn 1994, 157-169.

Tchalenko 1953 Tchalenko, G., Villages antiques de la Syrie du Nord. Le Massif du Bélus a l’époque romaine I-II, Paris 1953.

Theod. Syk. Theodoros Sykeotis, vita. Ed. A.-J. Festugière (Brüssel 1970).