KELENDERİS LİMAN HAMAMI

Kelenderis, Doğu Akdeniz dünyasında yer alan ve antik çağda Kilikya Bölgesi olarak adlandırılan bölgenin, Orta Dağlık bölümündeki önemli antik liman kentlerinden birisidir.Kelenderis’te Liman Hamamı olarak adlandırılan yapı limanın batısında, deniz seviyesinden yaklaşık 10 m. kadar yükseklikte, kıyıya ortalama 50 m. uzaklıktadır. Özellikle antik çağda limana bu denli yakın olması sebebiyle de “Liman Hamamı” olarak adlandırılmıştır. Çeşitli doğa ve insan tahribatlarına maruz kalarak bazı mekanlarını kaybetmesine karşın, tamamıyla yok olmadan günümüze ulaşabilmiş örneklerden birisidir. Binada sekiz mekan tespit edilmiş olup bunlardan dördü sağlam olarak günümüze ulaşmıştır. Birbirlerine paralel yada dikey olarak gelen ana eksenler üzerine kurulan bu mekanlar; caldarium, tepidarium/sudatorium, tepidarium ve prafernium’dur. Kireç harcı ve moloz taşlar ile inşa edilen duvarların dış cepheleri sıvasız olup iç cephelerinde ise tuğla kaplama ve bunun üzerinde de sıva izleri görülmektedir. Üst örtü elamanı olarak kubbe ve tonoz kullanılmıştır. Caldarium ve tepidarium/sudatorium mekanlarındaki eyvanlar yüksek kafes pencereli olup, caldarium’dakilerin altında, bölgede sık karşılan bir uygulama olan, yıkanma havuzları bulunmaktadır.Kelenderis Liman Hamamı, V.mekan (ki bu mekanın farklı bir tarihte yapıldığı düşünülmektedir) ayrı tutulduğu takdirde, örnekleri Doğu Pamfilya ve Kilikya çevresinde görülen, Krencker’in “Sıra Tipi (Reihentyp)” hamam tesisleri grubuna girer. Kelenderis Liman Hamamı’nın olasılıkla M.S. 3. yüzyılın başlarında inşa edilerek, onarımlar ve buna bağlı değişikliklerle uzun zaman işlevini sürdürdüğünü göstermektedir

Anahtar Kelimeler:

Kelenderis Liman Hamamı, Liman Hamamı, Hamam, Kelenderis Hamamı, Kelenderis, Kelenderis Roma Hamamı

The height of Kelenderis Harbour Bath is approximately 10 meters from the sea level, at a distance of almost 50 meters to the land; and besides, situated in the west side of the harbour. It was named as “Harbour Bath” due to being so close to the harbour, particularly in antiquity,too.Though it was ruined in some places and exposed to different kinds of natural and human destruction, it is one of the unique examples. Eight places have been detected in the building and four of them that have remained intact have reached today. These places constructed on the main axes, which are either parallel or vertical to one another, are caldarium, tepedarium/ sudatorium, tepidarium and prafernium. On the one hand, the external façades are without plaster; on the other hand, the internal façades have been covered with brick and besides, plaster traces can still be seen on it. Vault and dome have been used as a kind of top (upper) cover. The niches in caldarium and tepedarium/ sudatorium places have high caged windows, and there are bath pools under the niches of caldarium, seen frequently in the region.Kelenderis Harbour Bath, except from V.place, is in the group of bath facilities “Reihentyp” by Krencker whose examples can be seen in the East Pamhplia and around Cilicia. It is highly possible that Kelenderis Harbour Bath was built at the begining of the 3th century AD. and had been used for a long time

Keywords:

Kelenderis Harbour Bath, Harbour Bath, Bath, Kelenderis Bath, Kelenderis, Kelenderis Roman Bath,

PDF

___

Adak-Adıbelli 2007 Adak-Adıbelli, I., “Tarsus Roma Hamamı Kazısı”, 15.Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, 2007, 25-40.
Akurgal 1990 Akurgal, E., Anadolu Uygarlıkları, İstanbul.
Aran 1971 Aran, B., Anadolu’da Roma Devri Mimarisi, İstanbul.
Borgia, Spanu 2003 Borgia, E., Spanu, M., “Le Terme Del Porto”, Elaiussa Sebaste II. Vol.1, un porto tra Oriente e Occidente, (Ed. Eugenia Equini Schneider), Roma, 247-335.
Erdemgil, Özoral 1975 Erdemgil, S., Özoral, F., Antiochia ad Cragum, Türk Arkeoloji Dergisi XXII-2, 55-71.
Farrington 1995 Farrington, A., The Roman Baths of Lycia, An Architectural Study, Ankara.
Gerkan – Krischen 1928 Gerkan, A. – Krischen, F., Palästren und Thermen”, Milet: Ergebnisse der Ausgrabungen und Untersuchungen seit dem Jahre 1899 Vol 1.9, Berlin.
Hild – Hellenkemper 1990 Hild, F. – Hellenkemper, H., Kilikien und Isaurien, Tabula Imperii Byzantini 5, Teil 2, Wien.
Huber 1970 Huber, G. “Die Restaurierung Der Therme II 7 A in Anamur”, Türk Arkeoloji Dergisi XVIII-2, 47-58.
Keil 1957 Keil, J., Führer durch Ephesos, Vienna. Krencker – Krüger 1929
Krencker, D., vd., Die Trier Kaiserthermen, Abteilungen I, Augsburg.
Lanckoronski – Niemann – Petersen 2005 Lanckoronski K.G. – Niemann, G. – Petersen, E., Pamphylia ve Pisidia Kentleri, I.Cilt Pamphylia, (Çev. S. Bulgurlu-Gün), İstanbul.
Mansel 1963 Mansel, A.M., Die Ruinen von Side, Berlin.
Mansel 1978 Mansel, A.M., Side 1947-1996 Yılları Kazıları ve Araştırmalarının Sonuçları, Ankara.
Onurkan 1967 Onurkan, S., Dağlık Kilikia Mimarisi Üzerine Araştırmalar-Hamam Yapıları; Anemurium, Antiocheia and Cragum, Iotepe, Selinus, Syedra, İstanbul (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
Rosenbaum vd. 1967 Rosenbaum E.A. vd., A Survey of Coastal Cities in Western Cilicia, Ankara.
Rosenbaum 1968 Rosenbaum E.A., “Excavations and Restoration in Anemurium, 1966” Türk Arkeoloji Dergisi XVI-1, 1-12.
Russel 1975 Russel, J., “Excavations at Anemurium (E.A.) 1973”, Türk Arkeoloji Dergisi XXII-2, 121-139.
Russel 1977 Russel, J., “Excavations at Anemurium (E.A.) 1975”, Türk Arkeoloji Dergisi XXIV-2, 133-145.
Smith 1969 Smith, L.C., “Excavation Report, Eski Anamur (Anemurium), 1968”, Türk Arkeoloji Dergisi XVII-2, 177-182.
Tekdemir – Tekocak 1993 Tekdemir, S. – Tekocak, M., Kelenderis Su Yolu ve Sarnıçlar, Konya (Yayınlanmamış Lisans Tezi).
Tekocak 1997 Tekocak, M., Kelenderis Liman Hamamı, Konya (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Tırpan 1990 Tırpan, A.A., “Anadolu’da Opus Reticulatum”, X. Türk Tarih Kogresi I , 101-111.
Vitruvius Vitruvius, De Architectura (Mimarlık Üzerine), (Çev. S.Güven), İstanbul, 1990.
Yegül 1992 Yegül, F., Baths and Bathing in Classical Antiquity, New York.
Yegül 2006 Yegül, F., Antik Çağda Hamamlar ve Yıkanma, (Çev. E.Erten), İstanbul.
Zoroğlu 1988 Zoroğlu, L., “Kelenderis 1986 Yılı Çalışmaları”, V. Araştırma Sonuçları Toplantısı I, 409-422.
Zoroğlu 1989 Zoroğlu, L., “Kelenderis 1987 Yılı Kazısı”, X. Kazı Sonuçları Toplantısı I, 135-155.
Zoroğlu 1991 Zoroğlu, L., “Kelenderis 1989 Yılı Kazısı”, XII. Kazı Sonuçları Toplantısı II, 301-322.
Zoroğlu 1992 Zoroğlu, L., “Kelenderis 1990 Yılı Kazısı”, XIII. Kazı Sonuçları Toplantısı I, 241-254.
Zoroğlu 1994a Zoroğlu, L., Kelenderis I, Kaynaklar Kalıntılar Buluntular, Ankara.
Zoroğlu 1994b Zoroğlu, L., “Bir Mozaik Üzerinde Antik Kelenderis Kenti Betimlemesi”, 1993 Yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Seri Konferansları Kitabı, Ankara, 31-45.
Zoroğlu 1995 Zoroğlu, L., “Kelenderis 1992 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları”, XV. Kazı Sonuçları Toplantısı II, 189-209.
Zoroğlu 1999 Zoroğlu, L., “Kelenderis Mozaiği”, Çağlar Boyunca Anadolu’da Yerleşim ve Konut Uluslararası Sempozyumu, 5-7 Haziran 1996, 1999, 513-524.