KATARÎ B. el-FUCÂ’E’NİN HUTBESİNİN BELAGAT AÇISINDAN İNCELENMESİ

Hitabet, hatiplerin özel düşünceler ve anlamları aktarmak amacıyla belirli bir topluluğa hitap ettiği önemli nesir sanatlarından biridir. Hitabetin türü hitap edilen kitleye ve verilen hutbenin amacına göre değişir. Dini, siyasi, kültürel vb. hutbe türleri buna örnek gösterilebilir.Hutbeler genelde kolayca alımlanabilen kısa özelliktedir, dinleyiciyi daraltıp bunaltan uzun ve karmaşık biçimde değildir. Bu nedenle hutbelerde çoğunlukla abartı ve mübalağadan uzak durulur, anlatımın veciz ve duru olduğu görülür. Hatiplerde bulunması gereken belirgin özellikler şunlardır: bilgi açısından donanımlı olmak, diksiyonu düzgün olmak, kuvvetli bir ses, prezantasyon ve özgüvene sahip olmak, konuşma sırasında belirli bir noktaya odaklanmadan bütün dinleyicilerle göz teması kurmak, sunulan konuya uygun şekilde anlatım ve tonlama becerisine sahip olmak.  Bu çalışmada, hicri birinci ve ikinci yüzyıllarda Bağdat ve Şam arasında yaşayan Ezârika halkının ileri gelenlerinden ve kahramanlarından biri olan hatip Katarî b. el-Fucâ’e’ye ait olan ve hakkında Hz. Ali’ye ait olduğu yönünde rivayetler de bulunan bir hutbe incelenmiş, hutbenin fonetik, sarf, nahiv ve anlam yapısı Arap dilinin üslupbilim ve belagatı açısından irdelenmiştir.

AN AESTHETIC STUDY FOR THE RHETORIC OF QATARI IBN AL FUJA’A

Rhetoric is an important prose art that appeals to a particular audience in order to convey specific ideas and meanings from the preacher to this audience. So the type of sermon (khutbah) varies according to the audience and the desired purpose. We find political, religious, cultural discourses and so on. The sermons are usually characterized by its shortness of sight, being easy to receive without bothering the recipient. Therefore, the preachers refrain from exaggerating and tend to give briefness and shortness. The Khatib must have several qualities, notably: good knowledge and pronunciation, loud voice, strength of attendance, self-confidence, looking at all the addressees without focusing on a particular point, experience of speech in terms of toning sentences according to the subject presented.      In this study, a speech belonging to one of the heads of the Azareqa squad and one of their heroes, Abou Na’aamah Ibn Al Fuja’a will be examined, which was also referred to Ali bin Abi Talib. On this context we will study the stylistic characteristics of this sermon and the aesthetics of the style of Ibn Al Fuja’a starting from its phonetic levels to its morphological, semantic and syntactic levels.  

___

  • بيطار، أمينة، الأزارقة:، مقال ضمن الموسوعة العربية: هيئة الموسوعة العربية سورية- دمشق، المجلد الثاني، 2000م.
  • الجاحظ، البيان والتبيين، تح: عبد السلام محمد هارون، ط7، مكتبة الخانجي، القاهرة، 1418هـ/ 1998م. 4 أجزاء .
  • الجرجاني، علي بن محمد بن علي الزين الشريف (المتوفى: 816هـ)، التعريفات، تحقيق: ضبطه وصححه جماعة من العلماء بإشراف الناشر، دار الكتب العلمية بيروت –لبنان، الطبعة: الأولى 1403هـ -1983م.
  • الدينوري، ابن قتيبة (ت276هـ)، عيون الأخبار، تحقيق: لجنة دار الكتب المصرية، القاهرة، الطبعة الثانية، 1996م.
  • الزركلي خير الدين، الأعلام، دار العلم للملايين، ط15، أيار- مايو 2002م.
  • صفوت، أحمد زكي، جمهرة خطب العرب في عصور العربية الزاهرة، العصر الأموي، مطبعة مصطفى الباني الحلبي، مصر، 1933م الطبعة الأولى.
  • ابن عبد ربه، أحمد بن محمد الأندلسي، العقد الفريد، تح: مفيد محمد قميحة، وعبد المجيد الترحيني، ط1، دار الكتب العلمية، بيروت، لبنان، 1404هـ/ 1983م.
  • القلقشندي، أبو العباس أحمد (ت821هـ)، صبح الأعشى، دار الكتب المصرية بالقاهرة، 1340هـ/1922م.
  • الإمام القاضي أبو عبد الله محمد بن سلامة القضاعي، دستور معالم الحِكم ومأثور مكارم الشّيم: قدّم له: السيد عبد الزهراء الحسيني الخطيب، دار الكتاب العربي، بيروت- لبنان، 1401هـ/1981م.
  • المعتزلي، ابن أبي الحديد، شرح نهج البلاغة ،تحقيق: محمد إبراهيم، دار الكتاب العربي، بغداد- دار الأميرة للطباعة والنشر والتوزيع، بيروت- لبنان، الطبعة: الأولى، 1428هـ/2007م.
  • النويري، شهاب الدين أحمد بن عبد الوهاب (ت733هـ)، نهاية الأرب في فنون الأدب، صححه: أحمد الزين، دار الكتب المصرية بالقاهرة، الطبعة الأولى، 1347هـ/1929م.