Ferîştenasî di Êzidîtî û Yarsanîtîyê da

Armanca vê lêkolînê ew e ku di du dînên Neteweya Kurd ya pir-dînî da anku di Êzîdîtî û Yarsanîtîyê da kûlta (cult) ferîşteyan bê analîzkirin û têgehiştina ferîştenasîya her du dîsnan li ber çavan bê raxistin di gel zanyarîyên giştî di derbarê bawerî, nasname, civat, rêûrismên jiyana wan. Di pêvajoya lêkolînê da, ji çavkanîyên nivîskî yên akademîk û qewl û kelam û ji metnên her du dînan sûd hatiye wergirtin. Ev lêkolîna ku ji serçaveyên amade û nêrînên nivîskarî pêk tê, hewl dide hizrekê pêşkêş bike ku tê de divê di her du dînan de ‘heqq û heqîqet’ di entîteyeke du-rehendî de anku di ferîşte-mirovbûnê (angeophanique) de bê lêgerîn.

Anahtar Kelimeler:

Êzîdî, Yarsan, Ferîştenasî, Dûnadûn, Kirasguhertin.

Angelology in Yazidism and Yaresanism

This study aims to analyse the cult of angels by unfolding the concept of angelology in Yaresanism and Yazidi s m. The study that tries to analyze the angelology of Yaresanism and Yazidism through sacred verses (qewl and kelam) is at the same time an attempt to suggest a point of view which calls on the interested parties to approach the eternal power and reality (heqq û heqîqet) through a dual entity which is the angel-human (angeophanique) concept central to understanding both religions..

Keywords:

Yazidi, Yaresan, Angelology, Migration of Spirits, Reincarnation,

PDF

___

Arık, S. A. (2015). Aryan İnançlar ve Rêya/Raa Heqîyê: Mithra, Zervan, Zerdüşt, Mani, Mazda, Yarsan, Êzdaiyati ve Kürd Aleviliği. İstanbul: İsmail Beşikçi Vakfı Yayınları. Abdulfettah, D. (2017). Yarsan An jî Ehlî Heq. Stembol: Weşanxana Lîs.
Borekeyî, S. S. (2021). Serencamname Ya da Hazîne Kelamı:Yarsanların (Ehli Hak) Eski Metinlerinden Biri. M. Ronahi (Çev.). Ankara: Weşanên Sîtav.
Cavendish, R. (1970). Angelology In R. Cavendish (Ed.), Man, Myth&Magic: An Illustrated Encyclopedia of the Supernatural (Volç 1, pp. 74-77). New York: Marshal Cavendish Corporation.
Guest, J. S. (2007). Yezidilerin Tarihi: Melekeê Tawus ve Mishefa Reş’in İzinde. İ. Bingöl (Wer.). İstanbul: Avesta.
Hamzeh’ee, M. R. (1990). The Yaresan: A sociogical, Historical and Religio-Historical Study of a Kurdish Community. Berlin: Klaus Schwarz Verlag.
Jones, J. (1995). The Encyclopedia of Angels. New York : Checkmark Books.
Kreyenbroek, P. G. û Reşo, X. C. (2011). Tanrı ve Şeyh Adi Kusursuzdur: Yezidi Tarihinden Kutsal Şiirler ve Dinsel Anlatılar”. İ. Bingöl (Wer.). İstanbul: Avesta.
Kreyenbroek, P. G. (2014). Ezidilik: Arka Planı, Dini Âdetleri ve Metinsel Geleneği. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Izady, M. R. (2015). The Kurds: A Concise Handbook. Oxon: Routledge.
Keck, D. (1998). Angels and Angelology In the Middle Ages. New York: Oxford University Press.
Kîyanî, G. (2019). Mirov-xûdayî Le Ayînî Kurdan da. Gutarname. Hejmar 1. 2019. r. 48-55.
Korkmaz, E. (2015). Ezdiler Melek Tavus’un Talihsiz Halkı Kırmızı Ezidin Kuzuları). İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
Maisel, S. (2014). “Bir Topluluk, İki Kimlik: Suriye’nin Yezidileri ve Azınlık Bir Grubun Uyum İçin Verdiği Mücadele” H. Omarkhali (Amd.). Kürdistan’da Dini Azınlıklar: Ana Akım Dışında Kalanlar (143-168). İ. Bingöl (Çev.). İstanbul: Avesta.
Mack, C. K. and Mack D. (1998). A Field Guide to Demons, Fairies, Fallen Angels, and Other Subversive Spirits, New York: Owl Books Henry Holt and Company, LLC.
Oliver, E. and Lewis, J. R. (2008). Angels A to Z, 2nd Ed. Canton: Visible Ink Press
Omerkhali, K. (2014). Kürdistan’da Dini Azınlıklar:Ana Akımın Dışında Kalanlar. İ. Bingöl (Wer.). İstanbul: Avesta.
Omerxalî, X. (2021). Kevneşopa Êzdiyatiyê ya Tekstuel a Dînî: Ji Ya Devkî bo Ya Nivîskî. Kategorî, Veguheztin, Binivîskirin û Bikanonkirina Tekstên Êzdîyatiyê Yên Dînî. F. Adsay (Wer.). Stenbol: Avesta.
Suvari, Ç. C. (2019). Ezidiler :Etnodinsel Bir İnanç Olarak Ezidilik, Ankara: Ütopya Yayınevi.
Şengul, B. A. (2010). Ezidiler: Bir Toplumun Kültürün ve Dinin Tarihi. İstanbul: Alfa Basım Yayın Dağıtım.
Trussoni, D. (2010). Angelology. New York: PenguinGroup (USA) Inc.
Vali, S. (2018). Kurdên Yarsan. S. O. Reşitoğlu (Wer.). Stembol: Weşanên Avesta.
Vali, S. (2018). “Anadolu Alevileri ve Guran Yarsanları Arasında Edebi- Kavramsal Bir Köprü Olarak Türkçe Kelamlar: Kuşçuoğlu Kelamlarında Dûnadûn/Don Değiştirme Kavramı”. Dil Bilimleri, Klasik Sorunlar- Güncel Tartışmalar. M. N. Doru ve Ö. Bozkurt (Ed.). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.