Eschatology and Afterlife: Eschatological Examples in Kurdish Texts and the New Versions of “Beyta Sekeratê

From different fields of art to philosophy and religion, death has been an important subject in human history. Since it is beyond human understanding, different works of literature have emerged for the sake of its comprehension. Particularly, in the field of metaphysics and theology, the secrets of death have been pursued, some also attempted to provide answers for this mystery. Therefore, a wide range of theological, philosophical, and literal texts have survived to the present day. The collection of these texts and the studies on them contributed to the development of eschatology. Among the eschatological texts, subjects such as “metaphysical journey”, “traveling to another realm” and “journey to the afterlife” come fore which also form the main subject of this study. A rich background has been formed with a large amount of eschatological literature, such as The Epic of Gilgamesh, tales about Prophet Mohammed’s ascension and his journey to Heaven and Hell, Ardavirafname which describes the journey of a Zoroastrian saint to Heaven and Hell, the epic of Cimcime Sultan, “The Divine Comedy” of Dante, and etc. Indeed, this background has been merged with myths and rituals, and by going through the changes in the motifs, myths, and rituals of different cultures, it became deeper and wider. In this regard, in Kurdish literature, it is also possible to observe such myths and rituals which have also been written as independent texts. Among them, the epic of Cimcime Sultan, the different versions of “Beyta Qiyametê” and “Beyta Sekeratê” are outstanding examples, which manifest themselves in this eschatological background. In this study, the Kurdish examples, such as Feqe Reşîd’s Sirru’l-Mehşer, different versions of Cimcime Sultan, Mela Yasin Yusri’s Bexçeya Jiyana Piştî Mirinê will be evaluated as eschatological works. Also, the unpublished texts of “Beyta Sekeratê” will be assessed in comparison to the other versions of it. Thus, the Kurdish eschatological literature will be introduced and its texts will be analyzed.

Keywords:

Eschatology, Death, Mythology, Theology Apocalypse,

PDF

___

Açıkgenç, Alparslan. (1995). “el-Esfârü’l-Erbaa.” Diyanet İslâm Ansiklopedisi. cild: 11: 374-376.
Babacan Bursalı, Meryem. (2018). “Cümcüme Sultan Hikâyesi’nin Kökeni Üzerine Bir Giriş Denemesi ve Anlatının Mensur Bir Yeniden Yazım Örneği.” Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. (58). 2: 247-280.
Batuk, Cengiz. (2001). “Ortadoğu Dinlerinde Eskatoloji Mitosları.” Samsun: Ondokuz Mayıs Unv, Sosyal Bil. Enst. (Teza Lîsansa Bilind ya Çapnebûyî).
Bible. “Genesis”: https://www.biblegateway.com/passage/?search=Genesis%2028&version=NIV (tarîx: 02.12.2021).
Cotkar. (1988). “Efsana Cimcimê Sultan.” Rewşen. 1: 56-58.
Çelebi, İlyas. (2019). “Tezkiretü’l-Kurtubî.” Diyanet İslâm Ansiklopedisi. cild: Ek-2: 595-596.
Çiftoğlu Çabuk, Arzu. (2018). “Cümcüme Sultan Hikâyesinin İlk Mensur Türkçe Çevirisi.” İdil. (7) 48: 897-908.
Dante Alighieri. (2020). İlahi Komedya. (Wer.: Sevinç Elpida Kara & Seçkin Erdi). İstanbul: Alfa.
Dastanî Sultan Cumcume. (2014). (Amd.: Muhemmed Reşîdê Emînê Paweyî, Karwan Osman Xeyat (Rêbîn)). Silêmanî: Înstituyî Keleporî Kurdî-Silêmanî.
Eliade, Mircea. (2003). Dinler Tarihine Giriş. İstanbul: Kabalcı Yayınları. [neql ji: Özbek Arslan 2019].
Erdi, Seçkin. (2020). “Ölmeden Önce Ölmenin ve Yeniden Doğmanın Yolculuğu: Dante’nin Komedya’sı.” 5-21. [di nav: Dante Alighieri 2020].
Ergin, Ramazan. (2011). “Süryani Dilsel İşaretlerle Yazılmış Kürtçe İlahiler (Lawij-Gerşuni) Kürt Mesihiler Ya Da Midyatlı Kürtçe Konuşan Mesihiler; Süryani Dilsel İşaretli Kürtçe İki İlahinin Teolojik ve Dilbilimsel İçeriği.” Uluslararası Midyat Sempozyumu. Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi.
Evdiselamê Xalidî Zîbarî. “Beyta Olî/Qiyametê.” Kurdax: https://cankurd.wordpress.com/2011/02/24/beyta-oli/ (tarîxa gehandinê: 15.10.2021).
Feqe Reşîd. (2020). Sirru’ul-Mehşer. (Amd.: Ahmet Gemi, M. Nazif Katılmış). Wan: Peywend.
Feqe Reşîdê Koçer. (2002). Sirrul Mehşer. (Tîpguhêzî: Osman Akdağ, Kerem Soylu). İstanbul: Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê.
Feqî Reşîdê Koçer. (2014). Sirul Mehşer. (Amd.: Rênas Jîyan). Amed: Weşanxaneya Belkî. [Neql ji Feqe Reşîd 2020].
Gemi, Ahmet. (2018). “Çend Agahî Derheq Jiyana Feqe Reşîd û Sirru’l-Mehşera Wî de.” Nûbihar Akademî. (3) 9: 117-130.
Gennep, Arnold Van. (1906). Mythes et Légendes d’Australie. Paris: E. Guilmoto. [neql ji: Özbek Arslan 2019].
Gılgamış Destanı. (1973). (Wergêrana bo Ingilîzî: N. K. Sandars). (Wergêran ji Ingilizî bo Tirkî: Sevin Kutlu & Teoman Duralı). İstanbul: Hürriyet.
Gılgamış Destanı. (1998). (Wer.: Muzaffet Ramazanoğlu). Cumhuriyet.
Harman, Ö. Faruk. (2013). “Ya‘kûb.” Diyanet İslam Ansiklopedisi. 43: 274-276. [https://islamansiklopedisi.org.tr/yakub].
Mela Yasîn Yusrî. (2011). Baxçeyê Jiyana Piştî Mirinê. (Amd: Muhammed Topraq). İstanbul: Nûbihar.
Özbek Arslan, Necmiye. (2019). “Ardavirafnâme ve Miraçnâmelerde Yükseliş Mitinin İncelenmesi.” Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi. (3) 4: 420-446.
Prim, Eugen; Socin, Albert. (1988). “Cimcima Sultan.” Rewşen. 1: 59-60.
Sandars, N. K. (1973). “Giriş.” 7-62. [di nav: Gılgamış Destanı 1973].
Şêx Nûreddînê Birifkanî. (2001). Zibanê Kurdî: Dîwana Şêx Nureddînê Birifkanî. (Amd.: Zahid Birifkanî). Stockholm: Weşanên Roja Nû.
Şêx Nûreddînê Birifkanî. (2002). Zebanê Kurdî: Dîwana Şêx Nureddînê Birifkanî. (Amd.: Zahid Birifkanî). Hewlêr: Aras.
Şêlazî, Cemîl Mehemed. (Berhevkar). (?). Hindek Beytên Kurdî Ji Destnivîsên Mela Mistefa Oremarî (1920-1994). Duhok.
Şêlazî, Cemîl Mehemed. (2001). “Beyta Sekeratê” Vejîn. jimar: 22: ??.
Utas, Bo. (1377). “Sefer be Cihan-i Dîger, der Surayiş-i Kuhen-i Parsî. Îranşinasî. (wer: Daryûş-i Karger). sal: 10. hj: 38: 311-324.
Yıldırım, Nimet. (Wer.). (2019). Ardâvîrâf: Ardâvîrâfnâme: Cennet, Araf ve Cehennem. İstanbul: Pinhan.
Zapsu, Abdurrahim. (1985). Cenaze ve Temizlik Ahkâmı. İstanbul: Ehl-i Sünnet.