RASYON HAZIRLAMADA TEMEL YEM MİKTARLARININ EKONOMİK OLARAK BELİRLENMESİ İÇİN ÇOK AMAÇLI PROGRAMLAMA YAKLAŞIMI

Hayvancılık işletmelerinde amaç, diğer işletmelerde olduğu gibi kâr elde etmektir; ancak bunu yaparken hayvan beslemenin çok ciddi bir iş olduğu göz ardı edilmemelidir. Zirâ hayvanların tam ve doğru beslenmeleri gerekmektedir. Bu da ancak doğru bir besleme programı ve rasyonla olur. Hayvanların verimlerinin arttırılması için en düşük maliyetli yemle en fazla ürün elde etmek ve hayvanları dengeli rasyonlarla beslemek gerekir. En düşük maliyetle rasyon hazırlama problemi ise hedef programlama problemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmada, rasyon hazırlama problemi çok amaçlı karışık tamsayılı doğrusal programlama problemi olarak ele alınmıştır; yem ihtiyacı için belirli bir sermaye miktarını aşmadan, belirli bir hayvan sayısı ve günlük süt üretim miktarının altına düşmeden, bazı kısıtlar altında en tatminkâr yem karmasını bulmak amaçlanmıştır. Problemin matematiksel modeli kurulmuş ve çözümünde WinQsb 2.0 paket programı kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Rasyon optimizasyonu, Hedef programlama, Yem maliyeti, Süt üretimi, Hayvan besleme

GOAL PROGRAMMING APPROACH FOR ECONOMICALLY DETERMINING BASIC FEED QUANTITIES IN PREPARATION OF RATION

The aim at livestock industries is to make profit, as at other industries; but animal nutrition is a very important business and this point should not been ignored while implementing that. Likewise animals must be fed completely and properly. This hardly takes place with an accurate feed formulation and ration. For increasing animal’s efficiency, getting the maximum product with least-cost feed and feeding animals with balanced rations are required. Preparing a balanced ration with minimum cost problem appears to be a goal programming problem. In this paper, the least-cost ration preparation problem is discussed as multi-objective mixed integer linear programming problem; thus it aims to determine the optimum animal number at a specific investment range by meeting a specific demand, preparing the least-cost ration in order to feed these animals and determining the required acreage and feed storage capacities to product some feeds within the firm. Mathematical model of the problem is formulated within the study and WinQsb 2.0 packaged software is utilized for solution.

Keywords:

Ration optimization, Goal programming, Feed cost, Milk production, Animal nutrition,

PDF

___

[1] DOĞAN, İ., DOĞAN, N., AKCAN, A., “Rasyonel ve Ekonomik Hayvan Beslemede Hedef Programlamadan Yararlanma”, Turkish Journal of Vetenary and Animal Sciences, 24, 233-238, 2003.
[2] https://www.tigem.gov.tr/Documents/9f02b146-d86c-404d-9564-93509f3e18b7.pdf (erişim tarihi 29.10.2017)
[3] KIRCHGESSNER, M., Hayvan Besleme Öğretim, Öğrenim ve Uygulama Önerileri, TÜBITAK Veterinerlik ve Hayvancılık Araştırma Grubu Yayınları, Ankara, 1985.
[4] SAXENA, P., “Comparison of Linear and Nonlinear Programming Techniques for Animal Diet” Applied Mathematics, 1, 106-108, 2011.
[5] SAXENA, P., Optimization Techniques for Animal Diet Formulation. Gate2Biotech, 1, 2-5, 2011.
[6] GALLENTI, G., “The Use Of Computer For the Analysis of Input Demand in Farm Management: A Multicriteria Approach to the Diet Problem”, First European Conference for Information Technology in Agriculture, 389-392, Copenhagen, Denmark, 1997.
[7] BATH, D.L., “Nutritional Requirements and Economics of Lowering Feed Costs”, Journal of Dairy Science, 68, 1579-1584, 1985.
[8] NABASIRYE, M., MUGISHA, J.Y.T., TIBAYUNGWA, F., KYARISIIMA, C.C., “Optimization of Input in Animal Production: A Linear Programming Approach to the Ration Formulation Problem”, International Research Journal of Agricultural Science and Soil Science, 1, 221-226, 2011.
[9] KELLEMS, R. O., CHURCH, D. C.,. Livestock Feeds and Feeding, Prenctice-Hall (2nd ed.), New Jersey, USA, 2002.
[10] ALP, M., KOCABAĞLI, N., KAHRAMAN, R., YETİM, M., ŞENEL, H. S., “Kanatlı Beslenmesinde Kullanılan Yem Hammaddelerinin ve Karma Yemlerin Besin Maddeleri ve Enerji Kapsamları Yönünden Değerlendirilmesi”, İstanbul Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 22, 9-22, 1996.
[11] REHMAN, T., ROMERO, C., “Goal Programming with Penalty Functions and Livestock Ration Formulation”, Agricultural Systems, 23, 117-132, 1987.
[12] ŽGAJNAR, J., JUVANČIČ, L., KAVČIČ, S., “Combination of Linear and Weighted Goal Programming with Penalty Function in Optimisation of a Daily Dairy Cow Ration”, Agricultural Economics, 55, 492-500, 2009.
[13] RUNDENGAN, M. L., “Optimization of Integrated Farming Systems Using Goal Programming Analysis Approach (A Study Case in Tenga, Sinonsayang and West Amurang Subdistricts, South Minahasa Regency, North Sulawesi, Indonesia)”, Journal of Research in Agriculture and Animal Science, 2, 17-26, 2014.
[14] GÜLER, D., MİRAN, B., SANER, G., “Best Location for Animal Feed Manufacturing Company in Izmir Province of Turkey”, Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 2, 115-122, 2016.
[15] ROHAENI, E. S., HARTONO, B., FANANI, Z., NUGROHO, A., “Optimizing Crop and Livestock Integration Using the Analysis Approach of Goal Programming (A Case Study in Tanah Laut Subdistrict, South Kalimantan, Indonesia)”, Journal of Economics and Sustainable Development, 5, 159-168, 2014.
[16] HEIDARI, N., AMIRNEJAD, H., HOSSEINI, S. A., “Determination of Optimal Pattern of Conventional Agrarian Activities of Forest Fringe Villagers in Hezarjarib Area, Iran”, Journal of Agricultural Science and Technology, 19, 11-20, 2017.
[17] http://www.veteriner.cc/sigir/sut_sigirciliginda_basari.asp (erişim tarihi 30.10.2017)
[18] BOĞA, M., ÇEVİK, K. K., “Ruminant Hayvanlar için Karma Yem Hazırlama Programı”, 14. Akademik Bilişim Konferansı, 1-6. Uşak, Türkiye, 2012.
[19] http://www.tarimkutuphanesi.com/k%C3%82rl%C4%B1_b%C4%B1r_sut_s%C4%B1g%C4%B 1rc%C4%B1l%C4%B1g%C4%B1_nas%C4%B1l_yap%C4%B1l%C4%B1r?_(k%C3%82rl%C4%B1l%C4%B1kta_40_oneml%C4%B1_nokta)_00293.html (erişim tarihi 30.10.2017)
[20] GÜNGÖR,T., BAŞALAN, M., AYDOĞAN, İ., “Kırıkkale Yöresinde Üretilen Bazı Kaba Yemlerde Besin Madde Miktarları ve Metabolize Olabilir Enerji Düzeylerinin Belirlenmesi”, Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 55, 111-115, 2008.
[21] http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Rasyon%20Haz%C4%B1rlama.pdf (erişim tarihi 28.10.2017)
[22] GÜL, A., GÖRGÜLÜ, M., “En Düşük Maliyetli Rasyon Hazırlamada Excel Çözümü” Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13, 11-20, 1997.
[23] http://baytarizm.blogspot.com.tr/2012/12/sigir-yetistiriciliginde-kullanilan.html (erişim tarihi 30.10.2017)
[24] http://www.bilgiustam.com/turkiyede-hayvancilik/ (erişim tarihi 27.10.2017)
[25] KLEYN, F. J., GOUS, R. M., “Mathematical Programming Model for the Optimization of Nutritional Strategy for a Dairy Cow”, South African Journal of Animal Science, 18, 156-160, 1988.
[26] http://www.ramasyem.com.tr/icerikGoster.php?id=227 (erişim tarihi 07.03.2018)
[27] https://hayvancilik.tr.gg/Kuru-Kaba-Yemler.htm (erişim tarihi 07.03.2018)
[28] http://www.egevet.com.tr/sigirlarda_besleme_hatalari_ve_beslenme_ile_ilgili_hastaliklar.htm (erişim tarihi 28.10.2017)
[29] http://www.tarimkutuphanesi.com/sut_ıneklerının_bakım_ve_beslenmesi_00139.html (erişim tarihi 31.10.2017)
[30] http://www.hayvanbeslemeuzmani.com/index.php?sayfano=98&title=kaba-yem-kesif-yem-orani (erişim tarihi 30.10.2017)
[31] http://www.tarimkutuphanesi.com/yem_b%C4%B1tk%C4%B1ler%C4%B1_ve_s%C4%B1laj_h az%C4%B1rlanmas%C4%B1_00144.html (erişim tarihi 01.11.2017)
[32] http://www.akpinarhayvancilik.com/wp-content/uploads/ss_erken_donem_bes.pdf (erişim tarihi 31.10.2017)
[33] http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist (erişim tarihi 20.10.2017)
[34] https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/336/463238.pdf?sequence=1&isAllo wed=y (erişim tarihi 31.10.2017)
[35] http://istu.edu.tr/uploads/Kutuphane/dergi/f13/73-91.pdf (erişim tarihi 25.10.2017)
[36] http://home.ku.edu.tr/~mturkay/indr501/Optimizasyon.pdf (erişim tarihi 30.10.2017)
[37] PAKSOY, T., YAPICI, N. ve ÖZCEYLAN, E., Bulanık Küme Teorisi (birinci baskı), Nobel Yayınları, Ankara, Türkiye, 2013.
[38] http://www.muratgorgulu.com.tr/altekran.asp?id=41 (erişim tarihi 26.10.2017)
[39] http://www.eryas.com.tr/uploads/file/YEM%20HAMMADDELER%C4%B0%20ANAL%C4%B 0Z%20TABLOSU-1.pdf (erişim tarihi 26.10.2017)
[40] http://www.hayvanbilgisi.com/hayvan-besleme/sut-veren-inek-ne-kadar-yem-yer-6634/ (erişim tarihi 27.10.2017)
[41] http://www.trouwnutrition.com.tr/contentassets/5ad87435a1d34111bb0d24d2c5a878b9/ruminant -katk-servisler/katki_bulten2003-02c.pdf (erişim tarihi 26.10.2017)
[42] http://www.biyogaz.web.tr/tr/biyogaz-nedir (erişim tarihi 28.10.2017)
[43] http://www.eie.gov.tr/yenilenebilir/biyogaz.aspx (erişim tarihi 28.10.2017)
[44] YURTSEVEN, S., “Hayvan Beslemenin Nihai Ürünü Dışkı ve Gaz Üretim Potansiyeli”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 16, 62-69, 2013.
[45] http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5346.pdf (erişim tarihi 28.10.2017)
[46] http://web.firat.edu.tr/daum/docs/42/04%20%20Hayvanc%C4%B1l%C4%B1k%20ve%20Biyog az%20%C 3%9Cretimi%20(%C4%B0lker%20SUG%C3%96Z%C3%9C4218))--%C3%B6dendi-- 4%20syf--17-20.doc (erişim tarihi 30.10.2017)
[47] http://enerjienstitusu.com/elektrik-fiyatlari/ (erişim tarihi 30.10.2017)
[48] WEISS, W. P., ST-PIERRE, N., “Feeding Strategies to Decrease Manure Output of Dairy Cows”, Proceedings of Western Canadian Dairy Seminar, 22, 229-237, 2010.
[49] BRODERICK, G. A., “Reduced Crude Protein Rations for High Producing Cows: Production and Environmental Effects”, Proceedings of the Cornell Nutritition Conference for Feed Manufacturers, 61-71. New York, USA, 2007.
[50] http://www.eie.gov.tr/anasayfa.aspx (erişim tarihi 01.11.2017)