Günlenmeye Bağlı Oluşan Şekiller ve Yerleşme Üzerine Etkileri, Gümüşhane Örneği

Şehirler fiziki çevre şartlarına ve fonksiyonlarına göre büyür ya da küçülür. Araştırma litoloji ve günlenme hareketlerine bağlı olarak oluşan şekillerin oluşum ve gelişimlerini açıklanmıştır. Bu şekillerin şehrin yerleşme ve gelişme alanı üzerindeki etkisi incelenmiştir. Ayrıca bu şekillerin yerleşme üzerinde oluşturduğu baskı unsurları belirlenmiş bu probleme çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır. Araştırmamızın sınırını oluşturan Hasanbey Mahallesi ve yakın çevresi, Gümüşhane şehir merkezinin doğu tarafında Harşit çayının sağ yamaçlarında bulunmaktadır. Bu araştırmada saha ile ilgili literatür taraması arazi gözlem ve incelemeleri yapılmıştır. Saha ile ilgili çeşitli sayısal ve kartografik materyaller derlenmiş araştırma sahasının sayısal yükselti modeli, eğimi, bakısı, jeolojisi gibi yeni haritalar oluşturulmuştur. Elde edilen veriler bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilerek jeomorfolojik süreç açıklanmaya çalışılmış ve bu sürecin yerleşme üzerindeki etkisi değerlendirilmiştir. Araştırma sahası yıllık ortalama 461.1 mm yağış alırken sahanın yıllık ortalama sıcaklığı 9.6 °C dir. Araştırma sahası iklimi yarı kurak az nemli, mezotermal, su fazlası kış mevsiminde olan ve orta derecede deniz tesirine yakın iklim özellikleri gösterir. Araştırma sahası büyük toprak grupları haritasında kahverengi orman toprakları hakim görülmektedir. Fakat sahanın çok şiddetli erozyona maruz kalması sebebiyle toprak örtüsü birçok yerinde ortadan kalkmıştır. Araştırma sahası sınırları içerisinde çok fazla bitki çeşitliliği bulunmamaktadır. Araştırma sahası anakayası granitlerden oluşur. Bu anakayaya Gümüşhane granitleri adı verilir. Bu anakaya günlenmeye karşı oldukça duyarlı gelişmiş çatlak sistemlerine sahiptir. Araştırma sahanın planlaması yapılırken coğrafi özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır. Özellikle eğimli yamaçlar üzerinde açılan yol kenarlarında önlemler alınmalıdır. Bazı bölgelere istinat duvarları yapılmalıdır. Riskli bulunan kesimlerde püskürtme betonlar dökülerek zemin stabil hale getirilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Günlenme, Yerleşme

Forms Due to weathering and Their Effects on Settlement, Gümüşhane Sample

Cities enlarged or dwindle according to physical environmental conditions and functions. Research explains the formation and development of forms, formed by lithology and weathering movements. The influence of these forms on the settlement and development area of the city has been examined. İn adition to the pressure elements of these forms on the settlement have been determined and solution proposals submitted fort his problem. Hasanbey Mahallesi and its immediate surroundings, which constitute the border of our research is located east of Gümüşhane city center and right hillshade of Harşit river. Field related literature review, field observations and reviews were done in this research. Related to the area digital and cartographic materials was compiled and the digital elevation model of the research area, the geology of the research area, the slope of the research new map have been created. The geomorphological process have tried to explain by evaluating the data that obtained. And the effect on this

Keywords:

Weathering Settlement, The Granite of Gümüşhane,

PDF

___

[1] SARGIN, S. 2011. Isparta Yöresinde Fiziki Coğrafya Faktörlerinin Yerleşme Birimleri Üzerindeki Etkisi, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı:11, Erzurum.
[2] PREECE, D. M. ve WOOD, H. R. B. 1968. The British Isles. Modern Geography Series, Book II, University Tutorial Press LTD, London.
[3] TWIDALE, C. R. 1982. Granitic Inselberg, Perspectives in Geomorphology, Edited by H.S. SHARMA, Concept’s International Series In Geography, No:3. New Delhi.
[4] UZUN, A. 1995. Uludağ’da Tor Oluşumu, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 30, Sayfa: 53-65, İstanbul.
[5] UZUN, A., ZEYBEK, H.İ., HATİPOĞLU, İ. 2012. Bazaltik Aglomeralar Üzerinde Tor Oluşumu, Giresun, UJES 2012, III. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu, Hatay.
[6] TUNCEL, M. 1991. Türkiye’de yer değiştiren Şehirler ve Gümüşhane örneği, Geçmişte ve günümüzde Gümüşhane Sempozyumu (13-17 Haziran 1990). Syf. 29-33, Ankara.
[7] KETİN, İ. 1966, Anadolu’nun tektonik birlikleri, M.T.A. Enstitüsü Dergisi, S. 66, s.20-34.
[8] ÇOĞULU, E. 1975. Gümüşhane ve Rize Granitik Plütonların Mukayeseli Petrojeolojik ve Jeokronometrik Etüdü, Yayınlanmamış Doçençtlik Tezi, Î.T.Ü. Maden Fakültesi, İstanbul.
[9] YILMAZ, Y. 1972. Petrology and Structure of the Gümüşhane: Granite and the Surrounding Rocks,.N.E. Anatolia : PhD. Thesis, Univ. of London, Syf. 266, London.
[10] YILMAZ, C. 1992. Kelkit (Gümüşhane) Yöresinin Stratigrafisi, Jeoloji Mühendisliği, No: 40, 50-62,1992
[11] SPARKS, B. W. 1976. Geomorphology, Longman, London.
[12] DOĞANAY, S. 2001. Gümüşhane Şehir Coğrafyası, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum.
[13] ÜSTÜNDAĞ, Ö. ve ŞENGÜN, M.T. 2011. Türk İmar Mevzuatındaki Plan Türleri ve Fiziki Planlama – Coğrafya İlişkisi Üzerine Genel Bir Değerlendirme, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 21, Sayı:2, Sayfa:1-25 Elazığ
[14] ÖZÇAĞLAR, A., 2006a. Coğrafyaya Giris - Sistematik, Kavramlar Yöntemler. Hilmi UstaMatbaacılık, ISBN 975-93704-3-3, Ankara.
[15] GRESSWELL, R. K. 1968. Physical Geography, Longman.
[16] GIBBONS, C. L. M. H. 1981. Tors in Swaziland, The Geographical Journal, Vol: 147, No: 1.