Zülfünaz ÖZER, Nevin AYGÜN, Neslihan TEKE, Rukiye PINAR

Hemodiyalize Giren Hastaların Diyabet Yönetim Durumları: Diyarbakır Örneği

Amaç: Bu araştırmanın amacı hemodiyaliz tedavisi uygulanan diyabetli hastalarındiyabet yönetim durumlarını belirlemektir.Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı nitelikteki bu çalışmanın örneklemini Diyarbakırilinde bulunan iki hemodiyaliz merkezinde tedavi gören 68 diyabetik böbrekhastası oluşturdu. Veriler, araştırmacılar tarafından literatür taranarak hazırlanan“Hasta Tanıtım Formu” ve “Diyabet Yönetimi Anketi” kullanılarak ve yüz yüzegörüşme tekniği ile toplandı.Bulgular: Çalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 62,19± 9,25 yıl, %54,4’ükadın, diyabet tanısı alma süresi 26,2 yıl, diyaliz tedavisi görme süresi ortalama5,3 yıldır. Genel sağlık durumunu hastaların %45,6’sı orta, geçen yıl ilekarşılaştırıldığında ise %44,2’si kötü olarak değerlendirdi. Katılımcıların%55,6’sında HbA1c >%7’dir; %29,4’ü fazla kilolu, %26,5’i sigara kullanmakta;%10,3’ü düzenli egzersiz yapmakta, %29,4’ü diyabet için önerilen diyeteuymaktadır. Katılımcıların %60,3’ü açlık kan şekerini, %55,9’u tokluk kanşekerini, %61,8’i HbA1c düzeyini, %52,9’u kolesterol düzeyini ve %88,2’si kanbasıncını düzenli olarak ölçmekte/ölçtürmektedir. Hastaların %20,6’sı hastalığı ileilgili reçete edilen tüm ilaçları; %23,5’i ise diyabet ilaçlarını düzenli olarakkullanmadığını; %69,1’i hekiminin bilgisi dışında ilaç kullanmayı bırakabildiğini;buna karşın hastaların %67,6’sı komplikasyon taraması için doktor kontrolünegittiğini ve %70,6’sı düzenli olarak ayaklarını kontrol ettiğini belirtmiştir.Hastaların %79,4’ü diyabet ve tedavisi hakkında eğitim almıştır; eğitim alanhastaların %66,1’i verilen eğitimi yeterli bulmaktadır.Sonuç: Hastaların önerilen tedavi ve diyete uymadıkları, düzenli egzersizyapmadıkları, açlık kan şekeri, tokluk kan şekeri, HbA1c düzeyi ve kolesteroldüzeyini düzenli kontrol etmedikleri saptanmış, bu veriler ışığında hastalarındiyabet yönetiminde başarısız oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Hastalara düzenlibireyselleştirilmiş eğitim, izlem ve danışmanlık yapılarak diyabet özyönetimlerinin güçlendirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Hemodiyaliz, Tedavi Uyumu, Diyabet, Hastalık Yönetimi

The status of Diabetes Management in Patients Undergoing Hemodialysis: The Case of Diyarbakır

Objective: The aim of this study is to determine the diabetes management statusof diabetic patients undergoing hemodialysis treatment.Material and Method: The sample of the descriptive study was 68 diabetickidney disease patients who were treated in two hemodialysis centers inDiyarbakır. The data were collected by face-to-face interview technique using the“Patient Information Form” and “Diabetes Management Questionnaire” preparedby the researchers.Results: The mean age was 62,19±9,25 years, 54.4% of them were women, andmean diabetes duration was 26.2 years. Patients were receiving dialysis treatmentfor an average of 5.3 years; 45.6% of them evaluated their general health status asmoderate, and 44.2% as worse compared to the previous year. In 55.6% of theparticipants HbA1c was > 7%. Of patients, 29.4% were overweight; 26.5% weresmokers; 10.3% were exercising regularly, 29.4% were following the dietrecommended for diabetes. More than half of patients were regularly measuringfasting blood glucose (60,3%), postprandial blood glucose (55,9%), HbA1c(61,8%), cholesterol level (52,9%) and blood pressure (88,2%). 20.6% of thepatients were not using medicines prescribed for their health and 23.5% were notusing medicines prescribed for the diabetes regularly; 69.1% of them stated thatthey could stop using the medication without the knowledge of their physician.On the other hand, 67.6% of the patients stated that they were going the physicianfor complication diagnosis and 70.6% were checking their feet regularly. 79.4%of the patients received training on diabetes and its treatment; 66.1% of thepatients who received training were stated the education provided sufficiently.Conclusion: It was determined that patients did not follow the recommendedtreatment, diet, and exercise, and patients did not regularly control fasting bloodsugar, satiety blood sugar, HbA1c levels, and cholesterol levels, and in the light ofthese data, it was concluded that patients failed in diabetes management. Diabetesself-management should be strengthened by providing regular individualizededucation, monitoring, and counseling to patients.

Keywords:

Hemodialysis, Diabetes, Disease Management, Treatment Compliance,

PDF

___

1. Enç N, Alkan HÖ. Diyabetes Mellitus. Enç N, ed. İç Hastalıkları Hemşireliği. 1. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2014, s. 281-289.
2. Ulusal Diyabet Konsensüs Grubu. TURKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2019. s.23. https://www.turkdiab.org/ admin/PICS/files/Diyabet_Tani_ve_Tedavi_Rehberi_2019.pdf. Erişim Tarihi: 12.04.2020.
3. Harkins V. A Practical Guide to Integrated Type 2 Diabetes Care. Dublin: Health Service Executive; 2016.
4. Türkiye 2018 Yılı Ulusal Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Kayıt Sistemi Raporu. http://www.nefroloji.org.tr/ folders/file/REGISTRY_2018.pdf. Erişim Tarihi: 12.04.2020.
5. Atkins RC, Zimmet P. Diyabetik böbrek hastalığı: Şimdi harekete geçin yoksa sonra cezasını ödeyin. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi. 2010; 19(1): 7-10.
6. American Diabetes Association. Introduction: Standards of medical care in diabetes-2018. Diab Care 2018; 41: 1-2.
7. Kumsar AK, Yılmaz FT, Gündoğdu S. Tip 2 diyabetli bireylerde algılanan semptom düzeyi ile HbA1c ilişkisi. Cukurova Medical Journal. 2019; 44: 61-8.
8. Çapoğlu İ, Yıldırım A, Hacıhasanoğlu Aşılar R, Çayköylü A. Diyabete eşlik eden ruhsal sorunlar ve diyabet yönetimi. TJFMPC. 2019; 13(1): 67-74. doi: 10.21763/tjfmpc.415456
9. Diabetes Control and Complications Trial Research Group. The effect of intensive treatment of diabetes on the development and progression of long-term complications in insulin-dependent diabetes mellitus. N Engl J Med. 1993; 329: 977-86.
10. UK Prospective Diabetes Study (UKPDS) Group. Effect of intensive blood-glucose control with metformin on complications in overweight patients with type 2 diabetes (UKPDS 34). Lancet. 1998; 352: 854-65.
11. UK Prospective Diabetes Study (UKPDS) Group. Intensive blood-glucose control with sulphonylureas or insulin compared with conventional treatment and risk of complications in patients with type 2 diabetes (UKPDS 33). Lancet. 1998; 352: 837-53.
12. Holman RR, Paul SK, Bethel MA, Matthews DR, Neil HAW. 10-year follow-up of intensive glucose control in type 2 diabetes. N Engl J Med. 2008; 359: 1577-89.
13. American Diabetes Association. 6. Glycemic targets: standards of medical care in diabetes-2019. Diab Care. 2019; 42(Supplement 1): S61-S70. doi:10.2337/dc19-S006.
14. Türkiye Böbrek Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı, Eylem Planı (2018-2023). Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1117, Ankara, 2018.
15. Subramanian S, Hirsch, IB. Diabetic kidney disease: Does glycemic variability role? Curr Diab Rep. 2018; 18(13). Doi:10.1007/s11892-018-0979-3
16. Baştürk T, Koç Y, Hasbal NB, Islee M, Ünsal A. Glisemik dalgalanma ve hemodiyaliz. Turkiye Klinikleri J Intern Med. 2016; 1(3): 129-32 doi: 10.5336/intermed.2016-51126
17. Mirani M, Berra C, Finazzi S, Calvetta A, Radaelli MG, Favareto F, Graziani G, Badalamentiet S. Inter-day glycemic variability assessed by continuous glucose monitoring ın insulin-treated type 2 diabetes patients on hemodialysis. Diabetes Technol Ther. 2010; 12(10): 749-53.
18. Elmas A, Saral EE, Tuğrul A, Şengül E, Bünül F. Hemodiyaliz hastalarında beslenme bilgi düzeyi ile klinik ve laboratuar bulguları arasındaki ilişki. Kocaeli Tıp Dergisi. 2012; 1(3): 23-6.
19. DiMatteo MR. Variations in patients’ adherence to medical recommendations: A quantitative review of 50 years of research. Med Care. 2004; 42(3): 200-9.
20. Yeoh E, Lim BK, Fun S, Tong J, Yeoh LY, Sum CF, Subramaniam T, Lim SC. Efficacy of self-monitoring of blood glucose versus retrospective continuous glucose monitoring in improving glycaemic control in diabetic kidney disease patients. Nephrology (Carlton). 2018; 23(3): 264-8. doi: 10.1111/nep.12978.
21. Türkiye’de Kronik Hastalıklarda Tedavi Uyumu Raporu. https://www.akilciilacdernegi.com/ckfinder/userfiles/files/ KronikHastalardatedavi.pdf,s:17, 2018. Erişim Tarihi: 20.03.2020
22. Saran K, Elsayed S, Molhem A, Dress A, Zara H. Nutritional assesment of patients on. hemodialysis in a large dialysis center. Saudi J Kidney Dis Transpl. 2011; 22(4): 675-81.
23. Jialin W, Yi Z, Weijie Y. Relationship between body mass index and mortality in hemodialysis patients: A meta- analysis. Nephron Clin Pract. 2012; 121(3-4): c102-11. doi: 10.1159/000345159.