Asiye AKYOL, Serap YURDUSEVER, Ayşegül TEMİZKAN KIRKAYAK, Hatice Müjgan SİFİL, Tevfik ECDER

Hemodiyaliz Hastalarının Uyku Sorunlarına Etki Eden Faktörlerin İncelenmesi

Amaç:Bu araştırma hemodiyaliz (HD) hastalarının uyku sorunları ve etki eden faktörlerin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak planlanmıştır.Gereç-Yöntem:Çalışma 1 Mayıs 2015 ile 30 Haziran 2015 tarihleri arasında 3 özel HD merkezinde yapılmıştır. Toplam 198 hasta araştırmanın örneklemini oluşturmuştur.Veri toplama formu olarak hastaların sosyo-demografik özelliklerini içeren soru formu,uyku sonrası değerlendirme formu (USD),uyku anketi,uykuyu kolaylaştıran ve etkileyen faktörleri saptama formu kullanılmıştır.Veriler sayı,yüzde frekans dağılımları,ki kare testi,Mann Whitney U testi analizleri ile değerlendirilmiştir. Bulgular:Hemodiyaliz öncesi gece uyku sorunlarının orta derecede,HD sonrası günde ise az derecede olduğu görülmüştür.HÖG ve HDG puan ortalamaları arasında istatistiksel anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır (t:4,4 p<0.0001).Araştırma kapsamındaki hastaların %69.7’si ağrının, %63.6’sı üzüntünün, %51’i huzursuz bacağın uykuyu olumsuz etkilediğini belirtmiştir.Hastaların %78.8’siuyumak için sessiz bir ortamı tercih ettiğini,%68.7’si duş aldığını,%66.2’si gevşemenin etkili olduğunu belirtmiştir.Hastaların %39.3’unda uyku apnesi, %40’unda insomnia, %21.2’sinde huzursuz bacak sendromu, %18.7’inde narkolepsi, %6.6’sında gastroözofajial reflü (GÖR) olduğu saptanmıştır. Bu çalışmada HD hastalarının cinsiyet ile narkolepsi; diyalize giriş saati ile uyku apnesi, narkolepsi ve Gastroözefajial reflü uyku ilacı kullanma ile uyku apne, insomnia, narkolepsi ve huzursuz bacak sendromu; solunum sıkıntısı ile uyku apne, insomnia, narkolepsi ve huzursuz bacak sendromu arasında anlamlı ilişki olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

son dönem böbrek yetmezliği, hemodiyaliz, uyku, uyku bozuklukları

PDF

___

1. Uzun Ş,Kara B,İşcan B. Hemodiyalize Giren Kronik Böbrek Yetmezliği Olan Hastalarda Uyku Sorunları, Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2003;12(1) 61-66.
2. Akyol A,Yıldırım Y,Fadıloğlu Ç. Hemodiyaliz Tedavisi Gören Son Dönem Böbrek Yetmezliği Hastalarında Uyku Sorunları, Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2007; 31-37
3. Süleymanlar G,Ateş K, Türkiye’de Nefroloji,Diyaliz ve Transplantasyon Registry 2014
4. Eslami A, Rabiei L,Khayri F,Nooshabadi R.R.M,Masoudi R. Sleep Quality and Spiritual Well-Being Hemodialysis Patient 2014 ;16(7) :1-7.
5. Parvan K,Lakdizaji S,Roshangar F,Mostofi M. Journal of Caring Sciences, Quality of Sleep and is Relationship to Quality of Life in Hemodialysis Patients,2013 ;2(4),295-304.
6. Bincy Joshwa1, Deepika C. Khakha1, Sandeep Mahajan2.Fatigue and Depression and Sleep Problems among Hemodialysis Patients in a Tertiary Care Center .Saudi J Kidney Dis Transpl 2012;23(4):729-735.
7. Merlino G, Gigli GL, Valente M. Sleep disturbances in dialysis patients.J Nephrol.2008 Mar-Apr;21 Suppl 13:S66-70.
8. Saeedi M, Shamsikhani S, Varvani F P, Haghverdi F .Sleep Hygiene Training Program for Patients on Hemodialysis.IJKD 2014;8:65-9.
9.Menteş Ç.S.,Sezeri M.,Dinçer F.,Yeşilbilek S,Kronik Hemodiyaliz Hastalarında Uyku Sorunları,Hemşirelik Forumu,1998;1(4):166-171
10.Sert F,Demir B.A,Bora İ.,Yıldız A ,Ocakoğlu G.Ersoy A., Journal of Turkish Sleep Medicine 2015 ; 1:15-9
11.De Santo RM,Bartiromo M,Cesare CM,Cirillo M ;Sleep discorders occur very early in chronic kidney disease 2008 J Nephrol Mar-Apr;21 Suppl 13:S59-65
12.Musci I,Molnar Z. M,Rethelyi J,Vamos E,Csepanyi G,Tompa G,Barotfi S,Marton A, Novak M; Sleep disorders and illness intrusiveness in patients on chronic dialysis Nephrol Dial Transplant 2004; 19: 1815-1822
13. De Barbieri I,Zamprion A; A descriptive analysis of sleep disturbances in patients with end- stage renal disease undergoing hemodialysis. EDTNA ERCA 2004; 30(4):213-6.
14. Cusolito LH,Huyge L., Strangio D. Sleep pattern disturbance in hemodialysis and peritoneal dialysis patients.Nephrology Nursing Journal 2001;28(1):40-44.
15.Badema C ˇengic ´ • Halima Resic ´ • Goce Spasovski • Emir Avdic ´ • Azra Alajbegovic.Quality of sleep in patients undergoing hemodialysis.Int Urol Nephrol 2012;44:557–567.
16.Losso R., Minhoto G.,Riella M . Sleep Disorders İn Patients With End‑Stage Renal Disease. Undergoing Dialysis: Comparison Between Hemodialysis, Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis And Automated Peritoneal Dialysis.Int Urol Nephrol 2015;
17. Ezzat H.,Mohab A, Prevelance of sleep disorders among ESRD patients ,Renal Failure. (2015); 37:6,1013-1019
18. Fonseca T.N, Urbano J.J, Nacif S.R,Silva S.A,Peixoto O.A; A systematic review of sleep disorders in patients with chronic kidney disease undergoing hemodialysis. J.Phys .Ther.Sci 2016; 28: 2164-2170.
19.Hüzmeli C, CandanF, KoçkaraŞ.A., AkkayaL, Kayataş M.Hemodiyaliz hastalarında uyku kalite bozukluğu ve huzursuz bacak sendromu arasındaki ilişki.Cumhuriyet Tıp Derg 2014; 36: 466-473
20.Tomita T., Yasui-Furukori N.,Oka M.,Shimizu T.,Nagashima A., Mitsuhashi K., Saito İ. Insomnia İn Patients On Hemodialysis For A Short Versus Long Duration. Neuropsychiatric Disease And Treatment 2016;12 2293–2298.
21. Zaware R., Meymand M., Rezaeian M., Kamalabadi N., Mostafavi S., Dawarani A., ve diğerleri. Insomnia and Restless Leg Syndrome in Patients Undergoing Chronic Hemodialysis in Rafsanjan Ali Ibn Abitaleb Hospital. Nephro Urol Mon. 2016 January; 8(1): e29527.
22.Kosmadakis GC,Medcalf JF Sleep Disorders in dialiysis patient Int J Artif Organs 2008 Nov;31(11):919¬¬¬¬¬-27.
23.De Santo RM,Perna A,Di lorio BR, Cirillo M;Sleep disorders in kidney disease Minerva Urol Nefrol,2010 Mar;62 (1) : 111-28
24.Sabry A.A.,Zenah H.A,Wafa E,Mahmoud K,Dashan E.K,Hassan A, Abbas M.T,Saleh M.B,Okasha K ;Slepp Disorders in Hemodialysis Patients Saudi J Kidney Dis Transpl 2010 ;21(2) :300-305.
25.Khalil E.,Mohammed F., Khalil G.,Sallam S., Mohammed S.,Naga S.,ve diğerleri Effects Of Sleep Disordered Breathing On Functional Capacity And Quality Of Life İn Chronic Kidney Disease Egyptian Patients.Sleep Breath 2013;17:621–628;DOI 10.1007/s11325-012-0732-0.
26.Maung S.,Sara E.,Chapman C., Cohen D.,Cukor D.Sleep disorders and chronic kidney disease. World J Nephrol 2016 May 6; 5(3): 224-232.
27.Uhlin P., Fernstro¨m A., Gustafsson U.Evaluation of an individual sleep intervention programme in people undergoing peritoneal dialysis treatment. Journal of Clinical Nursing, 2012;21: 3402–3417, doi: 10.1111/j.1365-2702.2012.04282.x