Diyaliz Hastalarında Aromaterapi Kullanımı

Kronik Böbrek Yetersizliği (KBY) dünyada ve ülkemizde yaygın görülen, böbreğin sıvı-solüt dengesini ayarlama ve metabolik-endokrin fonksiyonlarında kronik ve ilerleyici bozulma halinin görüldüğü, yaşam kalitesinin azaldığı ve mortalitenin arttığı bir sağlık sorunudur. KBY olan hastalar hastalığa bağlı kronik ağrı, kramp, kaşıntı, anksiyete, yorgunluk ve uyku bozuklukları gibi birçok rahatsızlık ve semptom deneyimlerler. KBY hastalarının yaşadıkları bu semptomların tedavisindeki belirsizlik ve geleneksel tedavi yöntemlerinden doyum sağlayamama gibi nedenlerden dolayı bütünleştirici tedavi yöntemlerinin kullanılması yaygınlaşmış ve aromaterapi de bu tedavi yöntem-lerinden birisi olmuştur. Zihin, vücut ve ruh bütünlüğünü sağlamak için aromatik bitkilerden elde edilen yağların kullanılması aromaterapi olarak tanımlanmaktadır. Hemşirelik uygulamalarında aromaterapi kullanımı yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu derlemede diyaliz hastalarının yaşadıkları kaşıntı, uykusuzluk, yorgunluk, kas ağrısı, kuru cilt ve kas spazmları gibi semptomların kontrol altına alınmasında aromaterapinin etkinliğine ilişkin bilgiler verilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Diyaliz, Aromaterapi

PDF

___

1.Nefroloji El Kitabı, 2. Baskı. Akpolat T, Utaş C, Süleymanlar G. Güzel Sanatlar Matbaası, İstanbul, 1999.
2.Zawada ET. Indications for dialysis. Handbook of Dialysis. Daugirdas JT, Ing TS (eds). Boston: Little Brown and Company, 1994; 3-9.
3.“Türkiye Böbrek Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı” Sağlık Bakanlığı Yayın No: 946, Ankara, 2014.
4.Plantinga LC, Boulware LE, Coresh J, et al. Patient awareness of chronic kidney disease. Trends and Predictors. Arch Intern Med 2008; 168: 2268-75.
5.Süleymanlar G, Altıparmak MR, Seyahi N, Trabulus S. Türkiye’de Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon – Registry 2012. Türk Nefroloji Derneği Yayınları, Ankara, 2013.
6.Stack AG, Port FK: Son Dönem Böbrek Yetmezliği Hastalarının Demografisi (Çev. E. Erek), Güneş Kitabevi Yayınları, 3.Baskı, 2004, ss: 1-6.
7.Akyol AD. Son dönem böbrek yetmezliği (SDBY) olan hastada palyatif bakım. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi 2013; 2(1): 31-41.
8.Cürcani M, Tan M. The effect of aromatherapy on haemodialysis patients' pruritus. Journal of clinical nursing 2014;23(23-24):3356-3365.
9.Akpolat T, Utaş C. Hemodiyaliz hastasında sık karşılaşılan sorunlar. http://www.tsn.org.tr, Erişim Tarihi: 06.03.2017.
10.Erdoğan Z, Çınar S, Şimşek S. Hemodiyaliz hastalarının tamamlayıcı tıp yöntemlerini kullanma durumu ve umutsuzluk düzeyi ile ilişkisi. Spatula DD. 2013;3:107-112.
11.Ovayolu N, Ovayolu Ö, Güngörmüş Z, Karadağ G. Böbrek Yetmezliğinde Tamamlayıcı Tedaviler. Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2015;20(1):40-46.
12.Uçan Ö, Ovayolu N, Pehlivan S. Hemodiyaliz hastalarının alternatif tedavi yöntemlerine ilişkin uygulamaları. Sağlık ve Toplum Dergisi 2007; 17 (3): 56-60.
13.Complementary, Alternative, or Integrative Health: What’s In a Name? http://nccam.nih.gov/health/whatiscam (Erişim Tarihi: 20. 03..2017).
14.National Association for Holistic Aromatherapy. https://www.naha.org/explorearomatherapy/about-aromatherapy/what-is-aromatherapy (Erişim Tarihi:07.04.2017).
15.Smith CA, Collins CT, Cyna AM, Crowther CA. Complementary and alternative therapies for pain management in labour The Cochrane Library 2010, Issue 9.
16.Şar S, Kahya E, Ataç A. Aromaterapinin tarihçesi ve bu alanda kullanılan tıbbi bitkilerden örnekler. Lokman Hekim Dergisi 2011:32.
17.Aliasgharpour M, Abbaszadeh R, Mohammadi N, Kazemnejad A. Effect of lavender aromatherapy on the pain of arteriovenous fistula puncture in patients on hemodialysis. Nursing Practice Today 2016;3(1):26-30.
18.Topuz E. Kanserde Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp (Bilimsel Yaklaşım). İstanbul, İletişim Yayınları, 2005.
19.Buckle J. Evidence-based aromatherapy in nursing practice. Clinical Aromatherapy. 2nd ed. New York: Churchill Livingstone 2003. p.10-33, 116-32.
20.Özdemir H. Aromaterapi. İn: Başer, M., Taşçı, S Editors. Kanıta Dayalı Rehberleriyle Tamamlayıcı ve Destekleyici Uygulamalar. Akademisyen Kitabevi, Ankara, 2015, 39-44.
21.Steflitsch W, Steflitsch M. Clinical aromatherapy. Journal of Men's Health 2008; 5(1): 7485.
22.Jennings WM, Wilkinson JM. Aromatherapy practice in nursing: literature review. Journal of Advanced Nursing 2004; 48(1): 93-103.
23.Bastard J, Tiran D. Reprint of: Aromatherapy and massage for antenatal anxiety: Its effect on the fetus. Complementary Therapies in Clinical Practice 2009; 15: 230-233.
24.Ha HC. Effect of aromatherapy on skin xerosis and pruritus in patients undergoing maintenance hemodialysis. Journal of Korean Academy of Nursing 1999; 29(6): 1284-1293.
25.Ro YJ, Ha HC et al. The Effects of Aromatherapy on Pruritus In Patients Under Going Hemodialysis. Dermatol Nurs 2002; 14(4): 231-256.
26.Kang SJ, Kim NY. The effects of aroma hand massage on pruritus, fatigue and stress of hemodialysis patients. Korean Journal of Adult Nursing 2008;20(6): 883-894.
27.Shahgholian N, Dehghan M et al. Effect of Aromatherapy On Pruritus Relief In Hemodialysis Patients. Iran J Nurs Midwifery Res 2010; 15(4): 240-244. Arzu GÜNGÖR TOLASA, Asiye AKYOL Türk Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Hemşireleri Derneği Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2017:2 (12) 7
28.Jeong SK, Park HJ, Park BD, Kim H. Effectiveness of topical chia seed oil on pruritus of end-stage renal disease (ESRD) patients and healthy volunteers. Ann Dermatol 2010; 22: 143–148.
29. Muz G, Taşcı S. Hemodiyaliz tedavisi alan bireylerde inhalasyon yoluyla uygulanan aromaterapinin uyku kalitesi ve yorgunluk düzeyine etkisi. İntegratif Tıp Dergisi 2015;3(2):110-111.
30.Balouchi A, Masinaeinezhad N, Abdollahimohammad A, Firouzkouhi M, Sepehri Z. Comparison of Effects of Orange and Lavender Extract on Fatigue in Hemodialysis Patients. Der Pharmacia Lettre 2016, 8 (7):148-152.
31.Bagheri-Nesami M, Espahbodi F, Nikkhah F, Shorofi SA, Yazdani J. The effects of lavender aromatherapy on pain following needle insertion into fistula in hemodialysis patient. Complement Ther Clin Pract. 2014;20:1–4.
32.Barati F, Nasiri A, Akbari N, Sharifzadeh G. The Effect of Aromatherapy on Anxiety in Patients. Nephro-urology Monthly 2016;8(5):e38347.
33.Itai T, Amayasu H, Kuribayashi M, Kawamura N, Okada M, Momose A, Kaneko S. Psychological effects of aromatherapy on chronic hemodialysis patients. Psychiatry and Clinical Neurosciences 2000;54(4): 393-397.
34.Hashemi SH, Hajbagheri A, Aghajani M. The effect of massage with lavender oil on restless leg syndrome in hemodialysis patients: a randomized controlled trial. Nursing and midwifery studies 2015;4(4):e29617.
35.Maddocks-Jennings W. Aromatherapy practice in nursing: literature review. JAN 2004; 48: 93-103.
36.Metin ZG, Özdemir L. Romatoid Artritte Ağrı ve Yorgunluğun Yönetiminde Aromaterapi ve Refleksolojinin Kullanımı. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2016;13(1): 44-49.
37.Khorshid L, Yapucu Ü. Tamamlayıcı Tedavilerde Hemşirenin Rolü, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005;8(2), 124-130.
38.Keville K, Green M. Aromatherapy: Guidelines for Using Essential Oils and Herbs. Excerpted from Aromatherapy: A Complete Guide to the Healing Art. 2005: http://www.healthy.net/Health/Article/Guidelines_for_Using_ Essential_Oils_and_H erbs/1711 (Erişim Tarihi:30.03.2017).
39.Dunning T. Applying a quality use of medicines framework to using essential oils in nursing practice. Complementary Therapies in Clinical Practice 2005;11:172-181.