Ortaokul ve Lise Öğrencilerinde Çevre Farkındalığı Ve Çevre Davranışı

Bu çalışma ortaokul ve lise öğrencilerinin çevre farkındalık ve davranış düzeylerinin belirlenmesi ile bu özellikleri etkileyen değişkenleri araştırmaya odaklanmıştır. Tarama modeli ile gerçekleştirilen çalışmaya 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Mersin’in Silifke ilçesinde öğrenim gören 98 ortaokul 8. sınıf öğrencisi, 86 lise 12. sınıf öğrencisi olmak üzere toplamda 184 öğrenci katılmıştır. Öğrencilerin çevre davranış ve farkındalık düzeylerinin öğrenim düzeylerine (ortaokul-lise), okul tipine (devlet-özel), akademik başarılarına, anne-babalarının eğitim durumuna, kardeş sayısına ve cinsiyete bağlı olup olmadığı araştırılmıştır. Bulgulara bakıldığında farkındalık puanlarının ortaokullarda liselerden, özel okullarda ise devlet okullarından yüksek olduğu ve kız öğrencilerde davranış puanlarının erkek öğrencilerden daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin akademik başarısının farkındalığı artırdığı fakat davranışı etkilemediği gözlenmiştir. Farkındalık puanı yüksek öğrencilerin davranış puanları da yüksek bulunmuştur. Anne baba eğitim düzeyinin artışı, çevre farkındalık puanlarını yükseltmiş fakat çevre davranış puanlarını etkilememiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular, okulların çevre farkındalığı oluşturabildiğini fakat bunu sorumlu çevre davranışına dönüştürmede başarılı olamadığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

çevre bilinci, çevre eğitimi, çevre okuryazarlığı

Environmental Awareness and Environmental Behavior in Secondary and High School Students

This study focused on the determination of environmental awareness and behavior levels of secondary and high school students and the variables affecting these characteristics. A total of 184 students, 98 secondary school 4th grade students and 86 high school 4th grade students, participated in the study, which was conducted with the survey in the Silifke district of Mersin in 2017-2018. Environmental behavior and awareness levels of the students were investigated according to their educational level (secondary-high school), school type (public-private), academic achievement, educational status of their parents, number of siblings and gender. The results showed that awareness scores were higher in secondary schools than in high schools, private schools were higher than public schools, and girls' behavior scores were higher than boys. It was observed that students' academic achievement increased awareness but did not affect behavior. Behavior scores of students with high awareness scores were also found to be high. The increase in the education level of the parents increased the environmental awareness scores but did not affect the environmental behavior scores. The findings of the study showed that schools can create environmental awareness but didn’t be successful in turning this into responsible environmental behavior.

Keywords:

Environmental Consciouness, Enviconmental education, Environmental literacy,

PDF

___

Atasoy, E. & Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122.
Aydın, G. & Ersoy, A. (2013). Fen-teknoloji-toplum-çevre öğrenme alanının çevre bilinci kazandırmasına ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 120-136
Aydın, F. & Kaya, H. (2011). Sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının değerlendirilmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 229-257
Bülbül, Y. (2007). Ortaöğretim Çevre ve İnsan Dersinde İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Çevreye Yönelik Tutumlara ve Erişiye Etkisi. [The effects of cooperative learning on the attitudes toward the environment and attainment in the secondary education course 'environment and man'] (Master’s thesis, Onsekiz Mart University, Çanakkale, Turkey). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
Demir, E. & Yalçın, H. (2014). Türkiye’de çevre eğitimi Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 7 (2): 07-18
Demirbaş, M. & Pektaş, H. M. (2009). İlköğretim öğrencilerinin çevre sorunu ile ilişkili temel kavramları gerçekleştirme düzeyleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 195-211.
Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S. & Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. İlköğretim Online E-Dergi, 6(3), 452-468.
Güven, E. & Aydoğdu, M. (2012). Çevre sorunlarına yönelik farkındalık ölçeğinin geliştirilmesi ve öğretmen adaylarının farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Öğretmen Eğitimi ve Eğitimciler Dergisi, 1 (2), 185-202.
Lee, K. (2008). Opportunities for green marketing: young consumers, Marketing Intelligence & Planning, 26(6): 573 – 586.
Kavruk, S. B. (2002). Türkiye’de Çevre Duyarlılığının Artırılmasında Çevre Eğitiminin Rolü ve Önemi. [The Importance and role of environmental education in improving the sensitiveness towards environment in Turkey] (Master’s thesis, Gazi University, Ankara, Turkey). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
Kınacı, B., Pehlivan,A. & Seyhan, G. (2011). Turizm ve Çevre (Çevre Koruma), [Tourism and Environment (Environmental Protection)] Pagem Yayınları / Ankara.
Kim, Y. & Choi S.M. (2005). Antecedents of green purchase behavior: an examination of collectivism, environmental concern, and PCE, Advances in Consumer Research, 32: 592-599.
Önder, R. (2015). İlköğretim öğrencilerinin çevre tutumlarının incelenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (1), 115-124
Özbuğutu, E., Karahan, S. & Tan, Ç. (2014) Çevre Eğitimi ve Alternatif Yöntemler-Literatür Taraması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 393-408
Özdemir, O. (2010). Doğa deneyimine dayalı çevre eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin çevrelerine yönelik algı ve davranışlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 125-138
Özdemir, A. & Yapıcı, E. 2010. Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik farkındalık ve ilgi düzeylerinin karşılaştırılması. Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi, 1(1), 48-56.
Palmer, J. & Neal, P. (1996). The Handbook of Environmental Education. London: Routledge
Sancar, N.S. (2005). Çevre İçin Halk Eğitiminde Japonya ve Türkiye Örneği. [Environmental education for people in Japan and Turkey]. (Master’s thesis, Ankara University, Ankara, Turkey). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
Shih-Jang H. (2004) The effects of an environmental education program on responsible environmental behavior and associated environmental literacy variables in taiwanese college students, The Journal of Environmental Education, 35(2), 37-48, DOI: 10.3200/ JOEE.35.2.37-48
Tahiroğlu, M., Yıldırım, T. & Çetin, T. (2010). Değer eğitimi yöntemlerine uygun geliştirilen çevre eğitimi etkinliğinin, ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 231-248
Timur, S. & Yılmaz, M. (2013). Çevre davranış ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 317-333.
Tuncer, G., Ertepınar, H., Tekkaya, C. & Sungur, S., (2005). Young attitute on sustainable development: A case study, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29,187-193
Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) [Sciences Academy of Turkey] (2002). Türkiye İçin Sürdürülebilir Kalkınma Öncelikleri [Sustainable Development Priorities for Turkey] (Report num. 1). Ankara, Turkey. (http://www.tuba.gov.tr/tr/ yayinlar/suresiz-yayinlar/raporlar).
Üstündağlı, E. & Güzeloğlu, E. (2015). Gençlerin yeşil tüketim profili: farkındalık, tutum ve davranış pratiklerine yönelik analiz. Global Media Journal TR Edition, 5 (10), 341-362.
Yazkan, E. (2012). Doğal ortamda çevre eğitiminin ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin başarılarına ve tutumlarına etkisi. [The effects on behaviours and on success of the 9th grade students at the enviromental education with outdoor education] (Master’s thesis, Dokuz Eylül University, İzmir, Turkey). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/