İDEOLOJİNİN KUR’ÂN YORUMUNA YANSIMASI -MEVDÛDÎ’NİN YÛSUF SÛRESİ 76. ÂYETİNİ TEFSİRİ ÖZELİNDE-

Her müfessir, döneminin siyasi, sosyal ve kültürel ortamından etkilenmiştir. Buna müfessirin kendi bilgi birikimi, ideolojisi, düşünce sistemindeki öncelikleri ve vazgeçilmezleri eklenince ortaya koyduğu yorumlar da hiç kuşkusuz bu etkilerden bağımsız olmayacaktır. Bu durum zamanla Kur’ân yorumunda âyetin tarihsel bağlamından uzak yorumların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Mevdûdî de sömürge sonrası Hint alt kıtasında ortaya çıkmış olan yeni siyasi ortama uygun olarak benimsediği söylemi Kur’ân yorumuna yansıtmıştır. Onun söyleminin yansımalarından birisi de Yûsuf Sûresi 76. âyeti hakkındaki yorumudur. Mevdûdî, bu ifadeyi ilk muhataplardan gelen rivâyetlere ve genel kabule aykırı olarak kendi siyasi ve ideolojik görüşleri bağlamında yorumlamakta ve kendi görüşüne uymayan yorumları dil kuralları açısından tenkit etmektedir. Hâlbuki bahse konu olan ifadeye dair, rivâyet tefsirlerinde ve erken tefsir kaynaklarında Mevdûdî’nin görüşünü destekleyen herhangi bir argümana rastlamak mümkün değildir. Mevdûdî’yi bu şekilde yorumlamaya sevk eden en önemli etkenlerden birisi, yaşadığı dönemin refleksif bir tavrı olarak değerlendirilebilir. Bu, Kur’ân yorumunda insan unsurunun ne denli etkili ve belirleyici bir unsur olduğunu ortaya koyması bakımından oldukça önemlidir. Bu çalışmamızda öncelikle kısaca Mevdûdî’nin yaşadığı siyasal ortam ve onun siyasi görüşlerine değinilecektir. Akabinde çalışmamıza konu olan âyetin Kur’ân’ın ilk muhatapları tarafından nasıl yorumlandığı ortaya konularak âyetin anlam-yorum çerçevesi belirlenecektir. Bir sonraki aşamada da Mevdûdî’nin bunca rivâyetleri göz ardı ederek eleştirel bir bakışla yorumlamasının gerekçeleri tespit edilmeye çalışılacaktır.

Reflection of Ideology in the Interpretation of the Qur'an -Specific to Maududi’s Explanation About the Seventy-sixth verse of Surah Yûsuf-

Each mufassir has been influenced by the political, social and cultural environment of his time. In addition to this, when his knowledge, ideology, priorities and indispensables for his system of thought are also taken into consideration, no doubt, the interpretations that he puts forth will not be independent of these effects. This situation has led to the emergence of interpretations of the Qur'anic verses that are contrary to the historical context of verses. In accordance with the new political environment that emerged in the post-colonial period of Indian subcontinent, Maududi also reflected the discourse he adopted in the Qur'anic interpretation. One of the reflections of his discourse is about his interpretation of the seventy-sixth verse of Surah Yûsuf. Maududi interprets this expression in the context of his own political and ideological views; but in a way that is contradictory to the narratives from the first addressees and to the general acceptance. Moreover, he criticizes this prevalent interpretation that does not confirm his own view, in terms of language rules. However, it is not possible to encounter any arguments that support his explanation in the books of tafseer bi al-riwaya and in the early tafseer sources. One of the most important factors, that led Maududi to interpret in this way, can be considered as a reflexive attitude of the period he belongs to. This case is very important to show how effective and decisive the human factors are in the Qur'anic interpretation. In this study, first of all, the political environment in which Maududi lived and his political views will be mentioned. Then, the meaning of the questioned verse will be determined and the meaning-interpretation framework of the verse will be detected by revealing how the first addressees interpreted it. In the next stage, the reasons for Maududi‘s judgmental interpretation of the passage by criticizing and ignoring these numerous narratives, will be tried to determined.

PDF

___

Anıs, Ahmad. “Mevdûdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
Arangül, Muammer. İslam Hukuku Açısından Kanunların Bağlayıcılığı. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2017.
Askerî, Ebû Hilâl el-Hasen b. Abdillâh b. Sehl. el-Furûku’l-lüğaviyye. Thk. Muhammed İbrahim Selîm. Kâhire: Dâru’l-ilm ve’s-sekâfe, 1997.
Başkan, Ömer. Kur’an Yorumunun Politik Bağlamı Mevdudi Örneği. Ankara: Berikan Yayınları, 2010.
Begavî, Muhyi’s-Sünne Ebû Muhammed el-Huseyn. Me‘âlimü’t-tenzîl. Thk. Muhammed Abdullah en-Nemir vd. 8 Cilt. Riyad: Dâru Taybe, 1411.
Beyzâvî, Abdullah b. Ömer. Envarü’t-tenzîl ve esrarü’t-te’vîl. 5 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
Birışık, Abdulhamit. “Ebü’l-A’lâ Mevdûdî’nin Kur’ân Yorumunu Şekillendiren Temel Dinamikler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/2 (2011): 1-20.
Birışık, Abdulhamit. “Mevdûdî İslâmcılığının Türkiye’ye Giriş Biçimi ve Türkiye İslâmcılığına Etkisi”. Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi ve Hareketi Sempozyum Tebliğleri (İstanbul, 17-19 Mayıs 2013). Ed. İsmail Kara - Asım Öz. 379-403. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 2013.
Büyük, Enes. “Mevdûdî’nin Enfâl 67 ve 68. Âyetler Hakkındaki Yorumuna Eleştirel Bir Yaklaşım”. Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (KTUİFD) 2/1 (Ağustos 2015): 89-12.
Cessâs, Ebû Bekr er-Râzî. Ahkâmu’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Sadık el-Kamhâvî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru ihyai’t-türâsi’l-Arabi, 1994.
Çifçi, Osman Zahid - Erdem, Hüsamettin. “İslam Siyaset Tarihinde Din ve Devlet İlişkisi”. İstem 11/22 (2013): 117-129.
Çonkor, Burhan. “Mevdûdî’yi Kitâb-ı Mukaddes’e Müracaata Sevk Eden Âmiller”. 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 4/11 (Ekim 2015): 161-178.
Herrâsî. Ebü’l-Hasen Şemsülislâm İmâdüddîn Alî b. Muhammed b. Alî. Ahkâmu’l-Kur’ân. Thk. Musa Muhammed Ali-İzzet Abd Atıyye. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1985.
İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tûnus: ed-Dâru’t-Tûnisiyye, 1984.
İbn Kesîr. Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘âzîm. Thk. Sâmi Muhammed Selâme. 8 Cilt. Riyad: Dâru Taybe, 1999.
İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed el-Meâfirî. Ahkâmu’l-Kur’ân. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2003.
İbnü’l-Cevzî, Abdurrahman b. Ali b. Muhammed. Zâdu’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr. 9 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî, 1984.
İsfehânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. Thk. Safvân Adnan ed-Dâvûdî. Dımeşk: Dâru’l-kalem, 2009.
Karataş, Ali. “Mevdûdî’nin (1903-1979) Tefsirinde Müteşâbih”. International Journal of Science Culture and Sport 2/Special Issue 1 (Şubat 2015): 605-622.
Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmi‘u li ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 22 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2006.
Kutub, Seyyid. Fî zilâli’l-Kur’ân. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’ş-şürûk, 1972.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne. Thk. Fâtıma Yûsuf el-Haymî. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2004.
Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. en-Nüket ve’l-‘uyûn. Thk. Seyyid b. Abdülmaksûd b. Abdürrahîm. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
Mevdûdî, Ebü’l-A’lâ. İslam Anayasası. Trc. İhsan Toksarı. İstanbul: Nadir Yayınları, İstanbul, 1969.
Mevdûdî, Ebü’l-A’lâ. Tefhîmü’l-Kur’ân. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1991.
Mukâtil b. Süleyman, Ebü’l-Hasan el-Ezdî el-Horasânî el-Belhî. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. Thk. Ahmed Ferîd. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2003.
Özcan, Azmi. “Hindistan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
Özcan, Azmi. “Pakistan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
Râzî, Fahruddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1981.
Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed. el-Keşf ve’l-beyân. Thk. Ebû Muhammed b. Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 2002.
Sicistânî, Muhammed Uzeyr (Uzeyz). Garîbü’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Edip Abdülvahid. Suriye: Dâru Kuteybe, 1995.
Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Fethu’l-kadîr. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1414/1994.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2000.
Tabersî, Ebû Ali Fadl b. Hasen. Mecmeu’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Murtezâ, 2006.
Yıldırım, Ayşe. Hakimiyet Kavramıyla İlgili Olarak Tefhimu’l Kur’ân’da Yer Alan Yorumların Tahlili. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2009.
Zebîdî, Muhammed b. Muhammed Murtazâ. Tâcü’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs. Thk. Abdüssettâr Ahmed Ferâc. 40 Cilt. Kuveyt: Matbaatü hukûmeti’l-Kuveyt, 1971.
Zemahşerî. Ebü’l-Kasım Mahmud b. Amr. el-Keşşâf an hakâikı gavâmizı’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vucûhi’t-te’vîl. Thk. Adil Ahmed Abdü’l-Mevcûd - Ali Ahmed Mu’avvıd. 6 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-‘ubeykân, 1404.
Zerkeşi, Bedrüddîn Muhammed b. Abdillah. el-Burhân, fî ulûmi’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim. 4 Cilt. Kahire: Dâru ihyâi’l-kütübi’l-Arabî, 1957.