Jale ÖZTÜRK

ANTAKYA AĞZINDA ALKIŞLAR

Alkış- kargış, başka bir deyişle dua ve beddualar çıkış noktası olarak kişinin gördüğü bir iyilik karşılığında ödül veya yapılan bir kötülüğe karşılık ceza olarak içinden gelen temennileri dile getirmek için kullandığı cümlelerdir. Alkışçı ve kargışçı kişinin amacı, kendi veremediği ödül ve cezayı Tanrı’dan dilemektir. Alkış ve kargışlar kişiye özel olabildiği gibi, çoğunlukla yöreden yöreye değişen kalıplaşmış cümlelerdir. Antakya yöresi de alkış ve kargışları ile dikkati çeken bir bölgedir. Genel olarak bilinen alkış ve kargışlar yanında, yöreye özgü, oldukça ilginç alkış ve kargışlara rastlanmaktadır. Yöre kadınları bir olayı anlatırken bile “ Kömür aldık, Allah kara gün vermesin yanıŋıza ..” gibi alkışla süsleyerek anlatımlarına çekicilik katarlar. Bu yazıda önce Antakya alkışları temalarına göre gruplanmış, daha sonra alkışlar söz dizim özellikleri açısından incelenmiştir

Anahtar Kelimeler:

Alkış, dua, söz dizimi

REGARD IN ANTAKYA ACCENT

Regard and curses, in other words, prayers for best wishes and curses are the words a person sees as a starting point to reward somebody in return for a good behaviour or to punish him/her in return for a evil treatment. The purpose of the individual who prays for best wishes and curses is to wish reward and punishment from God which they cannot provide by themselves. Prayers for best wishes and curses can be customized; however, they are mostly sterotypical sentences varying from region to region. Antakya is also a region which attracts people’s attention with its prays for best wishes and curses. In addition to the common prays for best wishes and curses, there can be seen quite interesting ones peculiar to the region. For instance, black is known as a bad colour and when women in the area talk about an event, they usually add attraction to their expressions by saying “We bought coal may god not make you experience black days (Kömür aldık, Allah kara gün vermesin….)”. In this article, regards in Antakya have firstly been categorized according to their themes, and then they have been studied in view of their word syntagm features.

Keywords:

Regard, prayer, syntax.,

PDF

___

Aksan, D. (1990). Her Yönüyle Dil III. Ankara: TDK Yayınları.
Artun, E. (1999 ). "Günümüz Adana Âşıklık Geleneğinde Akış-Kargış (Kara Alkış)". Çukurova Halk Kültürü Bilgi Şöleni, Adana.
Atalay, B. (1940). Divanü Lûgat-it Türk Tercümesi. C. 2, Ankara: Alâeddin Kıral Basımevi.
Ergin, M. (1994). Dede Korkut Hikayeleri I- Giriş-Metin- Faksimile. Ankara: TDK Yayınları.
......................(2009). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
Dilek, F. G. (2007). "Altay Türkçesinde Sözeylemler". Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 21, 39.
Gülensoy, T. ( 2000). Köken Bilgisi Sözlüğü, C.I. Ankara: TDK Yayınları.
Güngör, A. (200 ). " Tabu-Örtmece (Euphemism) Sözler Üzerine". A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 29, Prof. Dr. Zeki Başar Özel Sayısı, Erzurum.
İpek, S. A. (1989). "Antakya Dua ve Bedduaları". Güneyde Kültür, 4, 82.
Karahan, L. ( 2006). Türkçede Söz Dizimi. Ankara: Akçağ Basım Yayın.
Korkmaz, Z. (2003 ). Türkçenin Grameri-Şekil Bilgisi. Ankara: TDK Yayınları.
Öztürk, J.(2012). "Antakya Ağzında Kargışlar". Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu (20-22 Ekim 2011) Bildirileri, Adana.
Savran, H. (2002). "Türk Dil Bilgisi Öğretiminde Birleşik Fiillerin İşlenişi Üzerine". Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, (7), 107.