Alımlama Estetiği Kuramı Doğrultusunda Okurun Beklenti Ufkunun Tespit Edilmesi Üzerine Uygulamalı Bir Çalışma

XX. yüzyıl’ın ikinci yarısında ortaya atılan alımlama estetiği kuramı, “yazar” ve “metin” arasında gelip giden eleştiri kuramlarına “okur” halkasını ekleyerek göreceli olarak önemli bir açılım yapmıştır. Genel amacını, okurların edebî eseri alımlama sürecini açıklama ve bu süreci etkileyen faktörleri belirleme olarak belirtebileceğimiz bu çalışma alımlama estetiği kuramı doğrultusunda yapılmış olup uygulamalı bir çalışmadır. 38 okurun yer aldığı çalışmada, Memduh Şevket Esendal’ın “Bir Kucak Çiçek” adlı hikâyesi “yarım hikâye tekniği” kullanılarak okura sunulmuş ve katılımcılara yöneltilen sorular ile hikâyeye ilişkin alımlamalarının ve beklentilerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada aynı anda aynı hikâye metni ile karşılaşan okurların alımlamalarının ve beklentilerinin birbirinden farklı olduğu tespit edilmiştir. Cinsiyet değişkeninin okurların metinden beklentilerini etkilediği de araştırmanın bulguları arasındadır. Bu bulgular doğrultusunda kuramsal açıklamalar yapılmış ve öneriler geliştirilmiştir

EXPLORING THE EXPECTATION HORIZON OF READERS IN RECEPTION THEORY: A PRACTICAL STUDY

The reception theory which was put forward in the second half of XXth century, has done an essential expansion by adding ‘reader’ chain to theories of critics that hesitate between ‘writer’ and ‘text’ relatively. The study- whose general aim we can describe as expressing the reception process of literary work of readers and exploring the factors determining the process -is a practical one and stands in the direction of reception theory. In the study in which 38 readers take place, the story of Memduh Şevket Esendal called ‘Bir Kucak Çiçek’ has been presented to readers by using ‘half story technique’ and it has been aimed to determine the questions asked to the participants and receptions and expectations about the story. It has been fixed that there were differences between the receptions and expectations of the readers who met the same story at the same time. That sex variable affected readers’ expectations from the text is among the findings of the study. Theoretical explanations have been done and suggestions have been expanded in the direction of the study.

Keywords:

Expectation Horizon, Reception Theory Reading Education, Comprehension.,

PDF

___

Alptekin, C. ve Alptekin, M. (2006). “Cultural familiarity in inferential and literal comprehension in 1.2 reading”. System 34: 494-508.
Aytaç, G. (2003). Genel Edebiyat Bilimi. İstanbul: Say Yay.
Barthes, R. (1972). “The death of the author”. Çev. S. Heath. Ed. D. Richter. Falling into Theory: Conflicting views of reading literature. New York. Bedford.
Baydar, M. (1960). Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar? İstanbul:Yapı Kredi Yayınları.
Dilidüzgün, S. (2001). Türkiye’de Edebiyat Öğretimi ve Edebiyat Öğretiminde Çağdaş Yönelimler. In Z. İpşiroğlu, Çağdaş Türk Yazını. İstanbul: Adam Yayınları.
Dilidüzgün, S. (2002). Çocuk Edebiyatı (Okul Öncesi Lisans Programı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları .
Dilidüzgün, S. (2005). Eğitsel bir bakış açısıyla Ömer Seyfettin ve Kaşağı. İstanbul Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 11-24.
Eco, U. (1996). Yorum ve Aşırı Yorum. Çev. Kemal Atakay. İstanbul: Can Yay. Ekiz, T. (2007). “Alımlama estetiği mi metinlerarasılık mı?”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 47 (2): 119-127.
Esendal, M. Ş. (2005). Bir Kucak Çiçek. Ankara: Bilgi Yay.
Fish, S. (1980). “Is There a Text in This Class? The Authority of Interpretive Communities”. Cambridge: Harvard University Press.
Genç, İ. (2007). “Klasik Türk edebiyatı metinlerini anlamada modern yaklaşımlar”. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 2 (4): 393-403.
Green, K. ve Lebihan, J. (2001). Critical Theory & Practice: A Course Book. London and New York: Routledge
Günay, D. ve Koca, Z. (2009). “Bir mutluluk bin mutluluk bir kuram bin izlek”. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi ART-E, 4: 1- 27.
Göktürk, A. (1989). Sözün Ötesi. Yazılar. İstanbul: İnkilâp Kitabevi.
Holub, R. C. (1984). Reception Theory: A Critical Introduction. London and New York: Methuen.
Iser, W. (1978). “The act of reading”. A theory of aesthetic response. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Jauss, H. R. (1982) Literary History as a Challenge to Literary Theory. (Çev. Timothy Bahti). Minneapolis: University of Minnesota Press.
Ketchum, E. M. (2006). “The culturel beggage of second language reading: an approach to understanding”. Foreign Language Annals 39 (1): 22-42.
Moran, B. (1994). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yay. Potter, J. (2005). Media Literacy. Londra: Sage Publications.
Sarıçoban, A. (2002) “Reading strategies of successful readers through the three phaseapproach”. The Reading Matrix 2 (3): 1-16.
Selden, R.; Widdowson, P. ve Brooker , P. (1997). A Reader’s Guide to Contemporary Literary Theory. Essex: Prentice Hall.
Strauss, A. L. ve Corbin, J. (1990). Basic of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. Newbury Park, CA: Sage Publication.
Sullivan, P. (2002). “Reception moments modern literary theory and the teaching of literature”. Journal of Adolescent & Adult Literacy 45 (7): 568-577.
Toprak, M. (2003). Hermeneutik (Yorum Bilgisi) ve Edebiyat. İstanbul: Bulut Yay.
Uçan, H. (2006). “Edebiyat eğitimi, estetik bir hazzın edinimi, okumanın alışkanlığa dönüştürülmesi ve yazınsal kuramlar”. Millî Eğitim Dergisi 169. (http://yayim.meb.gov.tr/dergiler /169/index3-icindekiler.htm adresinden indirilmiştir. Erişim Tarihi: 03.10.2009).
Uslu, A. D. (1993). Kıyaslamalı Bir Edebiyat Eleştirisi. Ankara: Simurg Yay.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yay.