1980-2000 yılları arasında Türk romanında çağdaşlaşma ve eğitim sorunu

Bu çalışma, 1980-2000 yılları arasında, Türk romanlarında çağdaşlaşma ve eğitim sorununu ele almayı amaçlamaktadır. Bu dönemde ürün veren on iki romancının elli romanı örneklem olarak seçilmiştir. Örneklem seçiminde, Türk romanının biçim ve içerik bakımından farklı eğilimlerine yer verilmiştir. Geleneksel anlayışla yazılan romanların yanında postmodernizm etkisinde verilen romanlar; sol tezlerin savunulduğu romanların yanında muhafazakâr, milliyetçi tezlerin savunulduğu romanlar da incelenmiştir. Giriş bölümünde çalışmanın kapsadığı dönem ve ele aldığı kavramlar irdelenmiştir. Bu bölümde ilk olarak 1980-2000 yıllarında Türkiye’nin siyasî, sosyal ve kültürel durumu ana hatlarıyla anlatılmıştır. İkinci bölümde çağdaşlaşma, eğitim ve Türk romanı ele alınmıştır. Bulgular ve yorumlar bölümü yedi başlık altında toplanmıştır. Bu başlıkların belirlenmesinde romanlardan elde edilen veriler esas alınmıştır. Bu başlıklar sırasıyla, çağdaşlaşmanın başlatıcıları ve uygulayıcıları olarak bürokrasi ve siyaset; çağdaşlaşmanın savunucuları olarak aydınlar; çağdaşlaşmanın muhatabı olarak halk; çağdaşlaşmaya karşı geleneğin direnç noktası olarak din; çağdaşlaşmanın yönü olarak Batı; çağdaşlaşmanın araçları olarak eğitim, bilim, sanat ve kıyafet; çağdaşlaşmanın ürünü olarak Türk kimliği ve Türk milliyetçiliği şeklindedir. Yeni biçim arayışlarına giren Türk romanının, bu dönemde de Türkiye’nin sosyal, siyasî, kültürel meselelerini ele aldığı görülmüştür. Eğitim, yeni bir insan modeli yaratma anlamında ele alınmıştır. Böylece, çalışmaya uygun olarak, eğitim bir çağdaşlaştırma çabası olarak değerlendirilmiştir. Türk romanının toplumu çağdaşlaştırmayı, değiştirmeyi, dönüştürmeyi amaçlamaya devam ettiği görülmektedir. Türkiye’nin yakın tarihindeki önemli gelişmeler ve Türk toplumu ile düşünce hayatında tartışılan kavramlar, olgular, problemler, Türk romanına yansımıştır.

Modernisation and education problem of Turkish novels between 1980-2000

This study aims to address the modernisation and education problem of turkish novels between the period of 1980-2000. Fifty novels from twelve novelists of the period are chosen as samples. Different trends in terms of form and content of the Turkish novel has been included while making sample selection. Besides novels written in the traditional understanding the novels under influence of postmodernism and besides the left defensive novels conservative and nationalist defensive novels have been examined too. At the introduction section the historical period of the study and concepts covered in the study are examined. Under this section firstly, the political, social and cultural situation of Turkey between 1980 and 2000 is described. The concepts of modernisation, education and Turkish novel are handled in the second section. The section of findings and comments are grouped under seven chapters. The determination of titles are based on the data extracted from the novels. These titles are in turn: the bureaucracy and politics as the inducer and implementer of modernisation; the intellectuals as the assertors of modernisation; the society as the respondent of modernisation; the religion as resistance point of tradition against modernisation; the West as the destination of modernisation; education, science, art and dress code as instruments of modernisation; Turkish identity and nationalism as the product of modernisation. It was seen that Turkish novel searching new forms, has dealed social, political and cultural issues of Turkey in this period as well. Education is accepted as a creation of a new type of person. As a result, according to the study, education is accepted as a modernisation facility. It has been seen that Turkish novel was continuing to aim to reform, to alter and to modernize the society. Recent events from immediate history of Turkey and turkish society, subjects, problems and facts discussed in this society are reflected into Turkish novel.

PDF

___

Aktar, C. (1993). Türkiye’nin Batılılaştırılması, (Çev.: Temel Keşoğlu), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Alkan, M. Ö. (2003) “Resmî İdeolojinin Doğuşu ve Evrimi Üzerine Bir Deneme” Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, C.:1, Tanzimat ve Meşrutiyetin Birikimi, s. 377-407, İstanbul: İletişim Yayınları.
Altan, M. (2004). “Batılılaşmanın Sosyo-politik Temelleri, Düşünsel ve Toplumsal Yapısı”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, Modernleşme ve Batıcılık, s. 141-146, C.:3, İstanbul: İletişim Yayınları.
Aybars, E. (2006). Atatürkçülük ve Modernleşme, İzmir: Zeus Kitabevi.
İnalcık, H. (1992). “Atatürk ve Türkiye’nin Modernleşmesi”, Atatürkçü Düşünce, s. 619-626, Ankara: Atatürk Kültür Dil Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırmaları Merkezi.
Baykara, T. (1992). Osmanlılarda Medeniyet Kavramı ve Ondokuzuncu Yüzyıla Dair Araştırmalar. İzmir: Akademi Kitabevi.
Berkes, N. (2004) Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yayına Hazırlayan: Ahmet Kuyaş, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Berkes, N. (1982). Atatürk ve Devrimler. İstanbul: Adam Yayıncılık.
Cem İ. (1999). Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi. İstanbul: Can Yayınları.
Çetinsaya, G. (2003) “Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzimat Zihniyeti” Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, C.:1, Tanzimat ve Meşrutiyetin Birikimi, s. 54-71. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kalıber, A. (2004) “Türk Modernleşmesini Sorunsallaştıran Üç Ana Paradigma Üzerine”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, Modernleşme ve Batıcılık, s. 107-124, C.:3. İstanbul: İletişim Yayınları.
Karal, E. Z. (1983). Osmanlı Tarihi, VIII. Cilt, Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri 1876-1907. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Karpat, K. H. (2002). Osmanlı Modernleşmesi. Ankara: İmge Kitabevi.
Kılıçbay, M. A. (1989). “Tekilden Çoğula Geçişin Alanı Olarak Batı, Sorunsalı Olarak Batılaşma”. Türkiye Günlüğü, Sayı: 2, s. 45-51, Mayıs 1989, Ankara.
Koçak, C. (2003). “Yeni Osmanlılar ve Birinci Meşrutiyet” Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, C.:1, Tanzimat ve Meşrutiyetin Birikimi, s. 72-82, İstanbul: İletişim Yayınları.
Koçi Bey Risalesi (1972). (Sadeleştiren: Zuhuri Danışman). Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: Türk Kültürü Kaynak Eserleri Dizisi.
Köker, L. (1992). Demokrasi Üzerine Yazılar, İmge Yayınları: Ankara.
Kuran, A. B. (1959). Osmanlı İmparatorluğunda İnkılâp Hareketleri ve Millî Mücadele, (kendi yayını). İstanbul: Çeltüt Matbaası.
Mardin, Ş. (1990). Türkiye’de Toplum ve Siyaset - Makaleler 1. Derleyenler: Mümtaz’er Türköne, Tuncay Önder. İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1996). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, (Çev.: Mümtaz’er Türköne, Fahri Unan, İrfan Erdoğan). İstanbul: İletişim Yayınları.
Nadi, N. (1961). Atatürk İlkeleri Işığında Uyarmalar – Bir İflâsın Kronolojisi 1950- 1960. İstanbul: Cumhuriyet Yayınları.
Oktay, C. (2003). “Bizans Siyasî İdeolojisinden Osmanlı Siyasî İdeolojisine” Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, C.:1, Tanzimat ve Meşrutiyetin Birikimi, s. 29-36, İstanbul: İletişim Yayınları.
Tunaya, T. Z. (1960). Türkiye’nin Siyasî Hayatında Batılılaşma Hareketleri. İstanbul: Yedigün Matbaası.
Tunçay, M. (2006). “İkna (İnandırma) Yerine Tecebbür (Zorlama)”. Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce C. 2 Kemalizm, s.92-96. İstanbul: İletişim Yayınları.
Turhan, M. (1980). Garplılaşmanın Neresindeyiz? İstanbul: Yağmur Yayınevi.
Türköne, M. (2007). “Batılılaştıramadıklarımız” Doğu Ne? Batı Ne?, Doğu Batı dergisi, Yıl: 1, Sayı: 2, Şubat Mart Nisan 1998, 5. baskı, s. 117-122, Ankara.
Yavuz, H. (1998). Osmanlılık, Kültür, Kimlik. İstanbul: Boyut Kitapları.
Yavuz, H. (1999). Modernleşme, Oryantalizm ve İslâm. İstanbul: Boyut Kitapları.