Türkiye'de Stratejik Planlamanın Kuruluş Süreci Üzerinden Planlamada Dönüşümün Çözümlenmesi

Çalışmanın amacı kalkınma planlamasından stratejik planlamaya dönüşüm sürecinin neden ve nasıl gerçekleştiğini araştırmaktır. Literatürde varolan, planlamanın teknik özelliklerine vurgu yapan çalışmalar ise neden ve nasıl sorularına yanıt verememektedir. Bu nedenle çalışmada stratejik planlamanın doğuş ve gelişimini tarihsel ve toplumsal koşulları içinde analiz etmeye olanak sağlayacak bir yöntemsel tercihe gidilmiştir Bu soru ve yöntemsel tercih ile yola çıkan çalışmada, Türkiye'de 1980 sonrası süreçte,planlamanın dönüşümünün tarihi; Milliyet Gazetesi arşivi, dönem raporları ve TBMMtutanakları gibi birinci el kaynaklardan aktarılacaktır. Bu süreç bir yandan kalkınmaplanlamasının tasfiyesine, bir yandan da stratejik planlamanın kuruluşuna ev sahipliğiyapmaktadır. Maddi ve ideolojik zemini kaybolan kalkınma planlaması tasfiye edilirken;stratejik planlama, küreselleşme-finansallaşmaya dayanan birikim sürecinde yönetimbiçiminin bir işlevi olarak doğmuş; toplumsal çatışma süreçleri içerisinde gelişmiştir.Stratejik planlamanın içeriği ve yönetsel özellikleri de bu siyasal süreç içerisindeşekillenmiştir.Çalışma kapsamında, stratejik planlamanın kalkınma planlamasından bir kopuş yarattığıiddia edilmiştir. Bu kopuş planlamanın aldığı biçimsel özellikler, ölçek, aktör, süreç vb.üzerinden ortaya çıkarılmıştır. Ne var ki, söz konusu biçimsel özellikler planlamanın biryönetsel biçim olarak niteliksel dönüşümünün birer çıktısıdır: planlamanın dönüşümü,planlamadan politika planlamasına dönüşüm olarak soyutlanabilir.

The Analysis of the "Transformation of Planning": The Formation Process of the Strategic Planning in Turkey

The main purpose of this article is to explore how and why the transformation of planning from development planning to strategic planning took place. The comparative analysis of the technical properties of development planning and strategic planning is better than nothing but does not support the how and when questions? Therefore, methodology in which the formation and the development of strategic planning in Turkey analyzed in its social realm within its historical aspects is utilized.The history of transformation of planning in Turkey after 1980s is developed with the help of the first-hand sources such as Milliyet Newspaper Archive, reports, and minutes of meetings of Turkish Grand National Assembly. It is seen that 1980s hosts both the process of the dissolution of development planning together with its material and ideological basis and the formation of strategic planning. The historical and social characteristics of planning appear in this historical analysis. In this respect, strategic planning is claimed to be formed as a function of administrative form of capital accumulation process in financial globalization era. In fact, strategic planning is formalized within the conflictual nature of class relations of mode of production/ capital accumulation process. The nature and form of planning is shaped in this political process.Strategic planning is admitted to make a severe split from development planning. This formal split is evident in the transformation of characteristics of planning in terms of scope, scale, actors of planning, etc. Nevertheless, all those characteristics are outcomes of the transformation of the nature of planning as an administrative process: The transformation is admitted to be abstracted as the transformation of planning to policy planning.

PDF

___

ABGS (Avrupa Birliği Bakanlığı) (2012). www.abgs.gov.tr. Son Erişim Tarihi, 25.01.2016.
Akçay Ü (2007). Kapitalizmi Planlamak Türkiye'de Planlamanın ve DPT'nin Dönüşümü. İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.
Akşam (2011). Kurumsal yeniliklere ihtiyacımız var. 19 Haziran. http://www.aksam. com.tr/siyaset/kurumsal-yeniliklere-ihtiyacimiz-var--48739h/haber-48739 Son Erişim Tarihi: 02.06.2016.
Aktan C C (2008). Stratejik Yönetim ve Stratejik Planlama. Çimento-İşveren. Temmuz - Ağustos 2008: 4-21.
Avaner T (2009). 1945: Dönüm Noktasında Türkiye. İçinde: B. A. Güler (ed.). Açıklamalı Yönetim Zamandizini 1929-1939, Ankara: KAYAUM, 585-701.
Bayramoğlu S (2005a). Yönetişim Zihniyeti Türkiye'de Üst Kurullar ve Siyasal İktidarın Dönüşümü. İstanbul: İletişim.
Bayramoğlu S (2005b). Türkiye'de Bölgesel Politikaların Gelişimi. İçinde: Menaf Turan (Drl.). Bölgesel Kalkınma Ajansları Nedir Ne Değildir? Ankara: Paragraf, 35-120.
Boratav K (2006). Türkiye'de Devletçilik. Ankara: İmge.
Boratav K (2005). 1980'li Yıllarda Türkiye'de Sosyal Sınıflar ve Bölüşüm. 2. Baskı. Ankara: İmge.
Bryson J M. (2004). Strategic Planning for Public and Nonprofit Organizations. 3rd Ed. San Francisco: Jossey-Bass.
Celasun M (1984). Piyasa Ekonomilerinde Planlama. ODTÜ Gelişme Dergisi. 11(3 & 4), 325-347.
Çölaşan E (1982). Dünya Bankası, DPT'ye bir de danışman atıyor. Milliyet, 9 Haziran. Son Erişim Tarihi: 02.06.2016.
Dik E ve Yılmaz A (2012). Türkiye'de Planlama Yönetiminde Değişim: Devlet Planlama Teşkilatı'ndan Kalkınma Bakanlığı'na. İçinde: Hikmet Kavruk (Derl.). Kuram ve Yöntem Açısından Türkiye'de Kamu Yönetimi (IX. KAYFOR) Bildiriler Kitabı, Ankara: TODAİE, 785-802.
Donat Y (1993). Bakan Utandıran Tablo ve 'Yeni DPT'. Milliyet. 7 Temmuz. Son Erişim Tarihi: 15.05.2016.
DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) (1996). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000). Ankara: DPT.
DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) (2000a). Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005). Ankara: DPT.
DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) (2000b). Uzun Vadeli Gelişmenin (2001-2023) ve VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planının (2001-2005) Temel Amaçları ve Stratejisi. Ankara: DPT.
DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013). Ankara: DPT.
DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) (2011). 2010 Yılı İdare Faaliyet Raporu. Ankara: DPT. Dünya Bankası (2012). www.worldbank.org. Son Erişim Tarihi: 20.12.2015.
Dror Y (1971). Planning in the United States? - Some Reactions by a Foreign Observer. Public Administration Review. 31(3). 399-403.
Ekonomi Bakanlığı (2012). www.ekonomi.gov.tr. Son Erişim Tarihi: 20.12.2015. EU (European Union) (2011). Türkiye İlerleme Raporu. Brussells.
Güler B A (2005). Yönetişim: Tüm İktidar Sermayeye. İçinde Birgül A. Güler (Ed.). Devlette Reform Yazıları, Ankara: Paragraf. Hazine Müsteşarlığı (2012). treasury.gov.tr. Son Erişim Tarihi: 20.12.2015.
Kepenek Y (1999). Türkiye'nin 1980 Sonrası Sanayileşme Süreci. İçinde Oya Baydar (ed.). 75 Yılda Çarklardan Çiplere, Türkiye: İş Bankası.
Koç Y (1999). Türkiye'de Ekonomik ve Sosyal Konsey. Ankara: Türk-İş. Kumbaracıbaşı O (1989). Biz bu planı değiştiririz. Milliyet. 13 Mayıs. Son Erişim Tarihi: 15.05.2016.
Majone G (1997). From Positive to the Regulatory State: Causes and Consequences of Changes in the Mode of Governance (Working Paper). Merkez Bankası (2012). www.tcmb.gov.tr. Son Erişim Tarihi: 20.12.2015.
OECD (Organization for Economic Cooperation and Development) (2012). www.oecd. org Sezen S (2005). Türkiye'de Düzenleyici Kurulları Kimler Nasıl Yönetiyor?. Amme İdaresi Dergisi, 38(4), 85-115.
Sezen S (1999). Devletçilikten Özelleştirmeye Türkiye'de Planlama. Ankara: TODAİE Yayın No: 293.
Somel A (2010). Devletçilik ve Planlama Tartışmalarına Damga Vuran Forum Dergisi. Ankara: Yazılama.
Soyak A (2004). Ulusaldan Ulusüstüne İktisadi Planlama ve Türkiye Deneyimi. İstanbul: Der.
Sönmez M (1992). 100 Soruda 1980'lerden 1990'lara "Dışa Açılan" Türkiye Kapitalizmi. İstanbul: Gerçek.
Tan T (2002). Bağımsız İdari Otoriteler veya Düzenleyici Kurullar. Amme İdaresi Dergisi, 35(2), 11-37.
TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi) (1995). Zabıt Ceridesi D.19 C.9 B.140 (13.7.1995).
TİSK (1988). Yabancı sermaye istikrarlı büyüyor. Milliyet. 11 Eylül. Son Erişim Tarihi: 15.05.2016.
Turan M (Drl.) (2005). Bölgesel Kalkınma Ajansları Nedir Ne Değildir? Ankara: Paragraf.
TÜSİAD (1995). 21. Yüzyıl için Yeni bir Devlet Modeline Doğru: Optimal Devlet. TÜSİAD: Şubat 1995 Yayın No: TÜSİAD/T/95. 2-174.
Övgün B (2009). Kalkınma Planlamasından Stratejik Planlamaya. İçinde Barış Övgün (ed.). Kamu Yönetimi: Yapı İşleyiş Reform, Ankara: KAYAUM. 145-164.
Övgün B (2011). Türk Kamu Yönetiminde Yeni Bir Örgütlenme: Kalkınma Bakanlığı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(3), 263-281.
Türel O (2008). Türkiye'de Sanayi Politikalarının Dünü ve Bugünü. http://www. bagimsizsosyalbilimciler.org/Yazilar_Uye/TurelJan08.pdf. Son Erişim Tarihi: 13.05.2012.
Ünay S (2006). Neoliberal Globalization and Institutional Reform: The Political Economy of Development and Planning in Turkey. New York: Nova Publishers.
Yalman G (2009). Transition to Neoliberalism The Case of Turkey in the 1980s. İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
Yeldan E (2001). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi Bölüşüm, Birikim ve Büyüme. 3.Baskı İstanbul: İletişim.
Yılmaz A (2012). Türkiye'de Planlama Politikası ve Yönetimi: Planlamanın Siyasal İktisadı ve Yönetsel Kuruluşu, AÜ SBE Yönetim Bilimleri ABD Yayınlanmamış Doktora Tezi (Danışman: Erinç Yeldan). Ankara.
Yılmaz C (2011). 2023 Kalkınma Vizyonumuzun Hayata Geçirilmesine Kalkınma Bakanlığı Temel Bir İşlev Görecektir. İşveren. Temmuz 2011.
Yılmaz K R (2006). Eleştirel Bir Kalkınma Anlayışına Doğru; Ölçek Bağlamında Kalkınmayı Yeniden Düşünmek. Praksis. Yaz 2006, 15, 183-207.