Cinsiyete duyarlı bütçeleme (CDM): Ab-Türkiye müzakere sürecinde TBMM için somut öneriler

Cinsiyete duyarlı bütçeleme (CDB), kadın ve erkeklerin gereksinimlerinin karşılanmasında kamusal harcamaların hakça yapılmasını ve vergi gibi kamusal yüklerin hakça dağıtılmasını öngören bir bütçe(leme)dir. CDB, kadın kesimi için özel ve bağımsız bir bütçe değil, aksine kadının özel gereksinimlerini, deneyimlerini ve katkısını da içeren bir bütçedir. CDB kadınla erkek arasındaki gelir düzeyi ve gelir bölüşümü konusundaki kadının aleyhine olan farkları ortadan kaldırmakta ya da azaltmaktadır. CDB, konsolide bütçe açısından bir yeniliktir. BM ve AB’nin ilgili organları, evrensel insan hakları belgelerini esas alarak toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması yönünde hükümetlere güçlü tavsiyelerde bulunmaktadır. Türkiye de o organlarla kurulu tarihsel ilişkilerinden dolayı ve çağdaş bir devlet olarak bu tavsiyelere karşı kayıtsız değildir. Zaten AB nezdinde de doğrulandığı gibi, Türkiye’de bazı bakanlıkların bürokrasisi CDB’ye uygun politikaları hayata geçirmeye başlamıştır. CDB’den kuramsal olarak; kadınların iktisadi yaşamda daha görünür kılınması; kadınlara ayrılan kaynakların nasıl harcandığının ayrıntısıyla gösterilmesi; siyasilerce, kadınların ve erkeklerin kamu harcamaları ihtiyaçlarıyla ilgili neyin öncelikli olduğunun anlaşılması; hükümetin kamuoyuna açıkladığı ile yürüttüğü politikaların gerçek etkileri arasındaki farkı görmeyi sağlaması, vb. faydalar sağlamaktadır. Hükümetlerüstü bir nitelik arzeden CDB’nin yoğun olarak hayata geçirilmesi için TBMM ne/ler yapabilir (yapmalıdır)? Bu konuda bazı somut öneriler sunmak gerekirse… TBMM’nin mevcut erkek egemen yapısından kurtarılabilmesi için siyasal partilere kadın kotası getirilmelidir. TBMM ve meclis bütçe komisyonu hükümetin sunduğu bütçe tasarısının yasalaşması sırasında kadınlara yeterli kaynak ayrılması için ciddi çabalarda bulunmalı; bu tutumunu bütçenin uygulanma sonrası kesin hesaba bağlanması sırasında da sürdürmelidir. TBMM, CDB’ye taban oluşturacak yasaları ivedilikle çıkarmalıdır.

Gender-responsive budget (GRB): Concrete offers for TBMM in consultation process between eu and Turkey

Gender-responsive budget (GRB) is a budgeting which requiring a fair allocation of the public financial sources among woman and man and fair allocation of the tax burden. GRB is not only special and independent budgets for women, but also it includes private necessity, experience and contribution of women’s. GRB removes or reduce to differences between a woman and man about level of income and income distribution as disadvantage for a woman. UN and EU give strong advices about direction of gender equality, which based on universal human rights instruments, to governments. Turkey do not be unconcerned these advices because of as a modern state and have a historical relationships with these organizations. Already as confirmed in the EU before, some ministries’ bureaucracy has started to implement appropriate policies in gender budgeting in Turkey. Theoretically on, GRB courts for more visibility of women in economic life, show details about how spent the resources allocated to women, public spending needs of women and men about what is to be understood primarily politicians, provides to show the difference between publicly announced by the government and actual affect of own policies. What can TBMM do for gender budgeting having a supragovernmental quality to extremely implemented? If you need offer some concrete proposals on this subject. To recover the structure of the existing TBMM’s male-dominated, political parties should be woman’s quota. TBMM and parliament’s planning and budget commission should made serious effort to separate sufficient resources for women when government presented draft budget to become law. That effort should continue while after the implementation of the budget connecting the definitive account. TBMM will urgently enact a law which is become a base of GRB.

PDF

___

ABGS-Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, “33.Fasıl: Mali ve Bütçesel Hükümler”, http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=98&l=1 (20.09.2010)
Avrupa Konseyi (2010), “Karar Metni: Gerçek Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Ulaşmak İçin Hukuk Önünde Eşitlik İle Fiili Eşitlik Arasındaki Uçurumun Kapatılması”, [MEG 7 (2010) 1 resolution prov rev 2], Kadın-Erkek Eşitliğinden Sorumlu 7. Bakanlar Konferansı, Strazburg, 23 Mayıs.
Bianet-Kadının Penceresi (2005), “Toplumsal Cinsiyeti Gözeten Bütçe Nedir?”, T.Korkut (der.), İstanbul, 7 Aralık, http://bianet.org/bianet/kadin/72629-toplumsal-cinsiyeti-gozeten-butce-nedir (20.7.2010)
Dastot, Kean (2002), “The Yellow Budget Paper on Women’s Rights and Gender Equality”,
Conference on “Gender Budgets, Financial Markets, Financing for Development”, Feb. 19-20, the Heinrich-Boell Foundation in Berlin, http://www.glow-boell.de/de/rubrik_3/6_508.htm (12.09.2010)
Günlük-Şenesen, Gülay (2008), “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Türkiye İçin Değerlendirme”, Bütçe Sürecinde Parlamentonun Değişen Rolü Sempozyumu, 8-9 Ekim, Afyonkarahisar.
McKay, Ailsa (2008), Using Political Change to Promote Gender Sensitive Budgeting in Scotland: The Experience of the Scottish Women’s Budget Group, Nov. 13, , Seminar-KEIG Platform and Friedrich Ebert Stiftung Association –Bogaziçi University, Istanbul.
Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü (2009), Avrupa Konseyi Tarafından 5-6 Mayıs 2009 Atina’da Düzenlenen “Devlet Bütçeleri: Gerçek Kadın-Erkek Eşitliğinde Kilit Faktör” Konulu Konferansa İlişkin Değerlendirme Raporu.
Meriç, Metin (2007), “Feminizme Mali Bakış (Cinsiyete Duyarlı Bütçeler)”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, c. 44, S.509, ss.58-67.
TC Başbakanlık Kadın Statü Genel Müdürlüğü (2008), Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı 2008–2013, Ankara.
UNFPA-United Nations Population Fund (2005), “Accountability for Gender Juctice”, http://www. unfpa.org/swp/2005/english/ch2/chap2_page3.htm (19.09.2010)
WBG Women’s Budget Group, Gender Budget Analysis, http://www.wbg.org.uk/GBA.htm (12.09.2010)
Zuckerman, Elaine (2005), “An Introduction to Gender Budget Initiatives”, Gender Action, September, http://www.genderaction.org/images/Intro_to_Gender_Budget_InitativesFINAL.pdf (19.09.2010)