Nesrin ÇOBANOĞLU, Nurhan OTO

Çevresel biyoetik açısından sürdürülebilir havaalanlar

Havaalanlarının sürdürülebilirlik politikaları geleceğin yaşam kalitesini etkileyebilmektedir. Dünyada hava ulaşımında giderek artan talep karşısında havaalanlarının işletmeci kuruluşları ve tüm paydaşları, havaalanlarının ekonomik canlılığını, işletme etkinliklerinin verimliliğini, yaşanabilirliği, doğal kaynaklarının korunmasını ve sosyal sorumluk bütünlüğünü sağlamak için daha bütünsel sürdürülebilirlik yaklaşımlarına yönelmektedir. Bu bağlamda sürdürülebilir havaalanları bir bölgenin çevre etiği dönüşümünde lider olma şansına sahiptir. Diğer canlı türleri, ekosistemler ve hatta tüm yerkürenin etik kaygı odağı olması gerektiğini savunan ‘doğalcı bir etik’ olarak ve insanoğlunun çıkarlarının dışına taşması açısından benzersiz bir etik alanı yaratan çevresel biyoetik, sürdürülebilir havaalanı hedefini başarabilmede planlama, yapım ve işletim süreçlerinde önemli rol oynar. Bu makalede, sürdürülebilir havaalanı kavram ve yaklaşımları araştırılarak, sürdürülebilir havaalanı planlama, yapım ve işletim esasları, çevresel sürdürülebilirlik ve çevresel biyoetik açısından değerlendirilmiştir. Türkiye’deki havaalanlarında sürdürülebilir havaalanı amacı ve hedeflerinin başarılması için bütünsel olarak havaalanlarının karar ve planlama aşamasından başlanarak yapım ve işletme süreçlerinde çevresel biyoetik değerler gözetilmelidir.

Sustainable airports in the context of environmental bioethics

Sustainable airport policies can affect the quality of life for the future. In this era of increased demand to the air travel, the airport industry is engaging airport operators and stakeholders to move towards more holistic sustainability approaches in order to ensure the full integrity of economic viability, operational efficiency, livability, natural resource conservation and social responsibility. Hence, sustainable airports can lead the chance an area’s environmental ethics. Environmental bioethics concerns all living creatures, ecosystems, even the Earth as its focal point, and creates an ethics boundary for humans. Achieving sustainable airport, it has importance roles in planning, design and construction phases. In this paper, sustainable airport concepts and approaches are researched, and the principles/methods of sustainable airport planning, construction and operations are presented from an environmental bioethical perspective. Reaching the goal of having sustainable airports in Turkey can only be achieved by integrating environmental bioethics into the planning and design phases of airport construction.

PDF

___

Airport Cooperative Research Program (2008). ACRP Synthesis 10 Airport Sustainability Practices: A Synthesis of Airport Practice, Washington, D.C: Transportation Research Board.
Air Transport Action Group (2010). “Beginner’s Guide to Aviation Efficiency”,
www.enviro.aero/AviationEfficiency.aspx. (Erişim tarihi:30.12.2010).
Airport Cooperative Research Program (2011a). ACRP 02-22, Incorporating Sustainability into Traditional Airport Projects, Washington, D.C.: TRB.
Airport Cooperative Research Program (2010). ACRP Report 25 Airport Passenger Terminal Planning and Design Volume 1: Guidebook, Washington, D.C.: TRB.
Airport Cooperative Research Program (2011b). ACRP Report 42 Sustainable Airport. Washington,D.C.: TRB.
Airports Council International Europe (2010). ACI EUROPE Airport Carbon Accreditation: Annual Report 2009-2010, Brüksel: ACI EUROPE.
Arabacı, Gültekin (2010). Havaalanı Yer Seçiminde ve Çevre Düzenlemesinde Vahşi Yaşamın Etkileri Yüksek Lisans Tezi, Ankara: G.Ü.
Ateş, Savaş Selahattin (2008). Havaalanı Master Planlaması Yaklaşımla ve Bir Uygulama Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivil Havacılık Yönetimi Anabilim Dalı.
Bacaksız, Turhan Serdar, ve Nesrin Çobanoğlu (2010). “Ekolojik Yapılar Kapsamında Türkiye’nin Biyopolitikaları.”, International Sustainabale Buildings Symposium, Ankara: G.Ü., 890-893.
Balas, Lale (2009). “İnşaat Mühendisliği Eğitiminde Sürdürülebilir Gelişim Kavramı.” 1. İnşaat Mühendisliği Eğitimi Sempozyumu, Antalya: İMOANTALYA, 177-187.
International Association of Bioethics, “Bioethics”, www.bioethics-international.org. (Erişim tarihi:20.11.2011)
Çobanoğlu, Nesrin (2007). Tıp Etiği. Ankara: İlke Yayınevi.
Çobanoğlu, Nesrin (2009). Kuramsal ve Uygulamalı Tıp Etiği, Ankara: Efil Yayınevi.
Gazi Sibel ve Nesrin Çobanoğlu (2008). “Biyoetik Bir Değer Olarak Kent Kültürü Ögelerinin Sağlıklı Kentlerde Yansıması.” Planlama, TMMOB Şehir Plancılari Odası Yayını, Ankara: 17-27.
European Commission (2007). Report of the Taskforce on Sustainable Construction Accelerating the Development of the Sustainable Construction Market in Europe, Strazburg: EC.
Freestone, Robert (2009). “Planning, Sustainability and Airport-Led Urban Development”, International Planning Studies, Vol. 14, No. 2, 161–176.
Gamborg, Christian (2001). Sustainability and Biodiversity Ethical Perspectives On Forest Management Ph.D. Thesis, Hørsholm: The Royal Veterinary and Agricultural University.
Gazi, Sibel ve Nesrin Çobanoğlu (2010).”Çevre Etiği Açısından Kentsel Dönüşüm ve Ekolojik Kent İlişkisini Kurmanın Önemi.”, International Sustainabale Buildings Symposium. Ankara: G.Ü., 874-877.
Geray, C. (1997). “Çevre İçin Eğitim”, Cilt 2.Baskı, İnsan Çevre Toplum, Ruşen Keleş (der.), Ankara: İmge Yayınevi içinde, s. 323.
Giddens, Anthony (2005). Sosyoloji. Ankara: Ayraç Yayınevi.
Hoşkara, Ercan (2007). Ülkesel Koşullara Uygun Sürdürülebilir Yapım için Stratejik Yönetim Modeli Doktora Tezi, İstanbul: İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü.
International Air Transport Association, “Sustainability”, www.iata.org/whatwedo/environment/sustainability.htm. (Erişim tarihi:15.01.2010).
International Civil Aviation Organization (2010a).. Aviation Outlook Environmental Report 2010. Montreal: ICAO.
ICAO,”Environment”, http://www.icao.int/icao/en/env2010/Index.html. 10 10 2010b (Erişim tarihi 25.12. 2010).
International Civil Aviation Organization (1987). ICAO DOC 9184-/AN 902 Havaalanı Planlama Klavuzu, Montreal: ICAO.
Irvine, Rob. “Illuminating Environmental Bioethics.”, Bioethical Inquiry , 6:415–416.
Jardins, R.J. (2006). Çevre Etiği; Çevre Felsefesine Giriş (Çvr:R.KELEŞ). Ankara: İmge Yayınevi.
Knapp van Bogaert ve Donna, Ogunbanjo , Gboyegu A. (2010). “Shaping Bioethics: Environmental Bioethics.”, SA Fam Pract: 52(6)(Supplement 1):S9-S12.
Korul, Vildan (2004). “Havaalanı Çevre Yönetim Sistemi.”, Sivil Havacılık Yüksek Okulu Sosyal Bilimler Dergisi , Eskişehir: 99-120.
Litman, Todd (2011). Developing Indicators for Sustainable and Livable Transport Planning, Canada: Victoria Transport Policy Institute.
Macer, Darlry R. J. (1994). “Bioethics, Water, and the Environment.”, La Mer, 103-6,: 32.
Organisation for Economic Co-operation and Development (1996). The Vancouver Conference Towards Sustainable Transportation,. Vancouver: OECD.
Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Araştırma, Tasarım Planlama ve Uygulama Merkezi (2010a). Atatürk, Esenboğa ve Dalaman Havalimanları Master Plan Projesi Mevcut Durum Raporu. Ankara: MATPUM-ODTÜ.
Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Araştırma, Tasarım Planlama ve Uygulama Merkezi (2011). Örnek Havaalanı İncelemeleri. Ankara: MATPUM-ODTÜ.
Oto, Nurhan (2011). “Çevresel Sürdürülebilirlik ve Sürdürülebilir Havaalanları: Esenboğa Havalimanı Örneği” Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Çevre Bilimleri Anabilim Dalında savunulan Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
Özçuhadar, Tuna (2007). “Sürdürülebilir Çevre İçin Enerji Etkin Tasarımın Yaşam Döngüsü Sürecinde İncelenmesi Yüksek Lisans Tezi”,İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
Pierce, Jessica. “Environmental Bioethics—A Manifesto”,
http://healthafteroil.wordpress.com/2009/11/13/environmental-bioethics%E2%80%94a-manifesto/ (Erişim tarihi:11 05 2011).
Quilty, Stephen M. (2003). “Achiving Reconition as a World Class Airport Through Education and Traning.”, Journal of Air Transportation, Vol. 8, No. 1.
Ruble, Victoria M. (2011). Status Report on Sustainable Airports in The United States: Case Study Of Chicago O’hare International Airport, Illinois: Department of Political Science in the Graduate School Southern Illinois University Carbondale.
Schipper, Lee (1996). “Sustainable Transport: What it is, and Whether it is.” Towards Sustainable Transportation OECD International Conference, Vancouver, Canada: OECD.
Seghezzo, Lucas (2009). “The Five Dimensions Of Sustainability.” Environmental Politics, July: 539-556.
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (2010a). Havaalanlarında Çevresel Etkiler. Cilt HAD/T-11. Ankara: SHGM.
SKM; Pirnie, Malcolm (2008). San Diego International Airport Expansion Sustainability Analysis, San Diego: California Independent Voter Project.
Sustainable Aviation Guidance Alliance, “Sustainable Aviation Resource Guide”, http://www. airportsustainability.org/resources (Erişim tarihi:10.05.2011).
Thomas, Callum (2008). “Sustainability Environmental Capacity Climate Change and Airport Development.”, ACI Airport Environmental Colloquium. Cairo/ Egypt: Manchester Metropolitan University.
Tokat, Mehmet Utku (2010). Küreselleşme Sürecinde Ekoloji ve Sürdürülebilirlik Kavramlarına Yaklaşım ve Mimarlık Alanındaki Yansımaları Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
Torum, Oya, ve Ayşe Küçükyılmaz (2009). “Havacılıkta Sürdürülebilirlik Yönetimi:Türkiye’deki Havalimanları için Sürdürülebilirlik Araştırması.”, İstanbul: UTED, 47-58.
Torum, Oya, ve Ayşe Küçüyılmaz (2009). “Kentsel Sürdürülebilirlik Açısından Hava Meydanları 2010 Avrupa Kültür Başkenti İstanbul’un Hava Limanları İçin Sürdürülebilirlik Araştırması.” 8-Ulaştırma Kongresi. İstanbul: İMO.
Transportation Research Board Environmental Impacts of Aviation Committee (2004). Transportation Research Circular E-C069 Critical Issues in Aviation and the Environment 2004, Washington, DC: TRB.
Transportation Research Board Environmental Impacts of Aviation Committee (2009). Transportation Research Circular E-C138 Critical Issues in Aviation and the Environment 2009. Washington, DC: TRB.
United Nations, “General Assembly 42/187.Report of the World Commission on Environment and Development.” http://www.un.org/documents/ga/res/42/ares42-187.htm. (Erişim tarihi:10.05.2011).
Upham, Paul (2003). Towards Sustainable Aviation, London: Earthscan.
Ülman, Yeşim Işıl (2010). “Etik, Biyoetik, Hukuk: Temel Kavramlar ve Yaklaşımlar.”, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, İstanbul: sayı:1,1-4.
Waitz, Ian A. “ Aviation & The Environment Lecture notes”, http://ocw.mit.edu/courses/aeronauticsand- astronautics/16-885j-aircraft-systems-engineering-fall-2004/lecture-notes/envir_factors2_1.pdf (Erişim tarihi: 05.05.2011)
Whitehouse, Peter J. (2001). “The Rebirth of Bioethics: A Tribute to Van Rensselaer Potter.” Global Bioethics, 37-45 Vol. 14 - N. 4.
Whitelegg, John, ve Nick Williams (2000). The Plane Truth:Aviation and the Environment. London: Transport 2000 and The Ashden Trust.
Yıldırım, Ayşe Ege, ve Nesrin Çobanoğlu (2009). “Biyoetik Bir Miras:Geleneksel Yerleşim Biçimlerinde Biyoetik Değerler.” Ankyra: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,Ankara: 1(1).
Yıldız, Murat, Okan Ürker, Turhan Serdar Bacaksız, ve Nesrin Çobanoğlu (2010). “Geleneksel Yapılar ve Biyolojik Çeşitlilik Arasındaki İlişkinin Biyoetik Değerlendirmesi.”, International Sustainabale Buildings Symposium, Ankara:G.Ü.
Yıldız, Murat, ve Nesrin Çobanoğlu (2010). “Ormancılıkta Biyoetik ve Biyopolitikaların Sürdürülebilir Çevre Yönetimi Açısından Değerlendirilmesi.” International Sustainabale Buildings Symposium, Ankara: G.Ü., 870-873.
Yonghai, Diao, “Build Green Airports by Saving Energy and Reducing Emission”, http://events.aaae.org/ sites/090913/assets/images/Mr%20Diao%20Updated%20Presentation.pdf. (Erişim tarihi:07.05.2011)
Zein, El Abbas, David Airey, ve Peter Bowden (2007). “Development Of A Course On Environmental Sustainability, Ethical Decision-Making And Communication Skills In Engineering.”, International Conference on Engineering Education – ICEE 2007, Coimbra.